Hoofdstuk 10 | Veronica wil het weer zelf doen

Het laatste zelfstandige seizoen

 

Najaar 1998 brengt het vierde commerciële jaar van Veronica en het tweede seizoen van The Young One. En da’s ‘gewoon’ het vervolg op de ingeslagen, succesvolle weg. Het Magazine roept: ‘Actie, drama, amusement, avontuur, erotiek en film. Dat zijn de belangrijkste ingrediënten van het nieuwe tv-seizoen van The Young One.’ Elke dag kent nu een vaste omroepster. Een paar gezichten zijn nieuw dit seizoen: Cindy Pielstroom en Pauline Dekker zitten naast Quinty Trustfull, Esther Duller, Floortje Dessing, Julia Samuël en Chimène van Oosterhout. Tussen weer opgefriste en hippe vormgeving van The Young One mogen ze nog een paar keer per dag roepen wat er die avond op deze zender verschijnt. De onzichtbare voiceover doet dat ook tussen de programma’s door. Die verwijst bovendien naar wat er verder op rtl4 en rtl5 te zien is, waarmee de hmg-eenheid benadrukt moet worden.

Programma’s najaar 1998

 

Call-tv heet Veronica Live, maar blijft gewoon bestaan uit dezelfde belspelletjes en onbekende bekende Nederlanders als gasten. Soms wordt de grens opgerekt als er gestoeid wordt met kansspellen die eigenlijk niet mogen. Nieuw bij Veronica is Sjaak Bral, die een discussieprogramma met jongeren krijgt onder de noemer Zwart/Wit. Kas van Iersel brengt verkwistend overheidsgedrag in kaart in Over De Balk. En volkszanger Gordon debuteert als tv-presentator in het spelletje Read My Lips, waarin twee teams ergens origineel in moeten zijn, maar waarin wordt niet zo duidelijk. Er komt ook weer een nieuwe Nederlandse serie, De Club, met Diane Lensink en oud-Countdown-presentator Jasper Faber. De serie heeft niet lang gelopen…

 

Blijvertjes waren Rolf Wouters, die in Now Or Never mensen dingen laat doen die ze niet willen. En in Rolfs Hot Shots praat Wouters wat rare buitenlandse filmpjes aan elkaar. Dat duurt echter maar één aflevering, waarna Gijs Staverman de reeks afmaakt. Met Wouters botert het niet meer zo, hij zou serieuzere programma’s willen maken. In april 1998 riep hij al in Het Parool: ‘Veronica krijgt een steeds plattere smaak. De vraag is hoelang ik mezelf kan blijven verloochenen door daar te blijven werken.’ Wouters tekent nog wel een driejarig contract met de hmg maar daar zouden we niet veel concreets van terugzien. Daphne Deckers is weer eens terug bij Veronica, nu in V-Models, een serie over… topmodellen, zoals zijzelf. Roddelkoning Evert Santegoeds probeert zijn bladformule op tv in vips. René Mioch mag nu nog alleen gesponsorde filmpremières behandelen in Grolsch Master Premières. En naast deze biergigant koopt sigarettenfabrikant Marlboro zendtijd voor haar muzikale Flashbacks. De concerten van acts die normaal nooit op tv zouden komen, worden veilig tegen de randen van de nacht weggezet. Met muziek trek je toch al geen kijkers, maar als de adverteerder betaalt, ach, dan zend je het toch gewoon uit. Wie er achter de ‘informatieve serie’ Schiphol Airport zit, moge helemaal duidelijk zijn. Of dan de financieel ondersteunde tips van Quinty Trustfull over baby’s en de uitzet, ook heel nuttig. Buitenlandse series die worden toegevoegd zijn onder andere Sinbad, Suddenly Susan, Stargate sg-1, Pensacola: Wings of Gold, Partners en Tekwar. Maart 1999 kent de duizendste aflevering van Onderweg Naar Morgen. Maar de langstlopende Veronica titel is dan De Heilige Koe.

 

Jeroen van Inkel richt een televisieproductiebureautje op en maakt daarmee een serie over radio in Nederland. The sound of radio klinkt alsof Veronica zelf nog steeds het hart van de Nederlandse radio is. Ondertussen hebben de Veronica-jocks eindelijk een fm-pakket. Dat levert wat winst op in bereik, maar er wordt geen grote schare nieuwe luisteraars aangeboord. ‘Het nieuwe geluid van je radio’ wordt zo aangeprezen: ‘Hét toonaangevende radiostation met 24 uur per dag de grootste hits. En natuurlijk al je favoriete radio-jocks.’ De zender blijft vooral gevuld worden door Van Inkel zelf, Gijs Staverman, Edwin Diergaarde, Arjen Grolleman, Wouter van der Goes en nu van 15.00 tot 18.00 in de middag Robert Jensen.

Endemol stapt uit de hmg

 

Verder kent dit seizoen wat opvallende transfers. Die hebben alles te maken met producent Endemol, die een steeds slechtere relatie krijgt met de hmg. John en Joop hebben nog altijd de voor tien jaar vastgelegde afnamegarantie voor hun producten bij rtl. Maar daar proberen de Luxemburgers al jaren onderuit te komen. De mensen van rtl bestellen jaarlijks minder dan beloofd en willen ook nog eens onder het contract uit. Daar voeren de Endemollers en de Luxemburgers harde strijd over In 1998 leidt die verstoorde werkverhouding tot het terugtrekken van een aantal Endemol-sterren die bij de hmg te zien zijn. Het zal Endemol dan aan zijn reet roesten dat oud-partner Veronica daar ook het slachtoffer van wordt. Ze halen kijkcijferkanon Robert ten Brink weg en plaatsen zijn hit All You Need Is Love voortaan op sbs6. Van der Reijden probeert in Trouw nog te zeggen dat het niet erg is. ‘We zijn er niet rouwig om dat Ten Brink weg is. Tel maar op: hij stond voor 1,2 miljoen gulden op de loonlijst. All You Need Is Love kost per aflevering 4,5 ton en Make My Day nog eens 2,2 ton. Onze doelgroep zit tussen de vijftien en 35 jaar, de meeste kijkers van de Ten Brink-programma’s waren ouder. Daar hebben onze adverteerders geen boodschap aan.’ Toch is ook het vertrek van hmg-sterren van rtl4, Peter R. de Vries en Willibrord Frequin naar sbs6, gezichtsverlies. Veronica doet een tegenzet en haalt de Brutale Meiden van sbs6, Jennifer de Jong en Tatum Dagelet, bij The Young One. Maar die programmaformule was al een beetje klaar en ze mogen bovendien hun programmanaam niet meenemen. Het wordt dan Tatum & Jennifer en zo trekken ze lang niet meer zoveel kijkers.

 

Pieter Porsius maakt de boel kapot Nog voordat dit tv-seizoen 1998 losbarst, gebeuren er twee ingrijpende zaken binnen de Holland Media Groep. De directie van de hmg raakt in opspraak vanwege het ongeoorloofd zakken vullen. De vnu- en clt-topmannen hebben zichzelf verrijkt zonder daar iedereen van op de hoogte te stellen en dus moeten er koppen rollen. Veronica-voorzitter Joop van der Reijden gaat zich met de opvolging bemoeien. De voorzitter heeft zich altijd sterk beziggehouden met de personele samenstelling van het tv- en radiobedrijf. Keuzes waar hij niet enthousiast over was, zoals Bert van der Veer, had hij professioneel weten weg te krijgen. En hij had een goede neus voor nieuwe bestuurders gehad. Eerder had hij Unico Glorie tv-directeur gemaakt en dat had goed uitgepakt. Bij de samenstelling van het bestuur en de hmg-directie, voerde opa altijd een strakke regie. Daar was een reden voor. Het gaat namelijk helemaal niet zo goed met de hmg. Er worden maar zeer bescheiden winsten gemaakt en die zijn vooral te danken aan de Veronica-zender zelf. Daarnaast bungelt die afnamegarantie met Endemol als een molensteen om de nek van de hmg. Dat contract moet worden afgekocht, ontbonden, sterk teruggedrongen. Alles is beter dan de honderd miljoen gulden die het per jaar kost. En voor die tijd moet dus flink gesnoeid worden bij de rtl-zenders. Daarom wil Joop een voorzitter van de hmg-directie die boven alle partijen functioneert en de boel bij elkaar houdt. Van der Reijden weet een goede kandidaat. Een succesvol maar hard saneerder. Wel een wat norse man met weinig communicatieve vaardigheden, maar hij heeft zojuist het nob succesvol aangepakt, dus hij moet wel wat kunnen. Zijn naam: Pieter Porsius.

 

De rol van Pieter Porsius binnen het Veronicaverhaal is maar een kleine. Maar voor de hmg speelt hij een grote hoofdrol in een rtl-hoofdstuk vol zwarte bladzijden. Het komt er kort gezegd op neer dat hij op een botte wijze gaat reorganiseren. Bij zijn aantreden in 1998 belooft hij dat de hmg twee jaar later tachtig miljoen gulden winst zou boeken. In 1997 was er ‘slechts’ zes miljoen winst gemaakt. Om daar in twee jaar tijd 74 miljoen bij te krijgen, gaat Porsius als een opgejaagde olifant in een porseleinenkast tekeer. Waarbij hij zelden poogt aan zijn personeel uit te leggen waar hij mee bezig is. Hij is vooral niet bereid te luisteren of te communiceren. Programma’s en mensen moeten weg. Al snel daalt de werksfeer in het rtl-gebouw aan de Franciscusweg tot een absoluut nulpunt.

 

De hmg wordt smaller

 

In diezelfde periode gaat er ook iets ingrijpends veranderen in de verdeling binnen de hmg-partijen. De samenstelling van de Holland Media Groep was bij de start in 1995 een leuke verdeling geweest van alle deelnemende partijen. Veronica en clt bezaten beiden 26 procent van de aandelen, Endemol ging voor 23 procent en vnu opteerde voor 25 procent. Maar door een sterke lobby van de publieke omroep richting Den Haag dreigde er politiek ingrijpen. Uiteindelijk zorgt de Brusselse politiek voor een verdere inperking van de expansiemogelijkheden van deze combi en wordt Endemols deelname zo geminimaliseerd dat de producenten de partners helemaal willen verlaten. Van der Reijden hierover: ‘Dat was een zinloos ingrijpen door de Belg Van Miert, daartoe aangezet door jaloerse en bijziende Nederlandse belanghebbenden. Ook al was de bedding een Luxemburgse, de hmg-constructie was vanuit Nederland bestuurd. Hadden ze dat mét Endemol laten bestaan dan zouden we niet alleen buitenlandse ondernemingen hebben gehad die de vaderlandse commerciële radio en tv in handen hebben gekregen.’

 

In Brussel zetelt de Europese Commissie en de Belg Karel van Miert is de man met concurrentiebeleid in zijn portefeuille. Door zijn ingrijpen vertrekt Endemol uit deze constructie. Maar de combi Veronica en uitgever vnu maken nog dat de meerderheid van de aandelen in Nederlandse handen is. Veertig procent is van de Luxemburgers van clt, 35 procent Veronica en 25 procent vnu. Formeel waren er gelijke stemmen doordat de drie partijen ieder één directeur afvaardigden. Willem van der Meer de Walcheren, de voormalige bedrijfsjurist van de VOO, zat er namens Veronica. Patrick Tillieux werd de clt-afgevaardigde en Huib Boermans verdedigde de vnu-belangen. Maar clt hield altijd een grotere stem, wat er contractueel ook over was afgesproken.

 

In 1998 wil uitgever vnu haar tv-activiteiten stopzetten en dus uit de Holland Media Groep stappen. De 25 procent aandelen moeten worden verkocht. Het pakket van vnu zou tussen de 175 en 250 miljoen gulden waard zijn. Zowel rtl als Veronica zijn geïnteresseerd. Veronica klaagt al langere tijd over het grote stempel dat de Luxemburgers steeds weten te drukken op de drie tv-zenders. Met de koop van de vnu-aandelen zou Veronica zestig procent bezitten in de hmg, een meerderheid dus. Dat blijkt geen optie, dus wordt er gesproken om de aandelen fiftyfifty te verdelen. Maar Veronica biedt niet en het is dan ook clt die aan het langste eind trekt. Met 65 procent van de hmg-aandelen en het volledige bezit van rtl4 en rtl5 heeft het omroepbedrijf een positie waar Veronica niet blij mee zou moeten zijn. Maar, legt Joop van der Reijden die dagen uit, er zijn voorzorgsmaatregelen getroffen: ‘Wij zouden ook geboden hebben als we het risico hadden gelopen om bij beslissingen weggestemd te kunnen worden. In het verleden was het al niet zomaar mogelijk om ons weg te stemmen. Maar we hebben nu het aantal beslissingen waarover unanimiteit moet zijn, verder uitgebreid.’ Niettemin zou Porsius aan Veronica laten weten dat ze nu wel een toontje lager mochten zingen binnen de hmg-directiekamers.

 

Van der Reijden schrikt regelmatig van het ongeremde gesnoei en de communicatieve blunders van de door hem voorgedragen Porsius. Vooral de alsmaar verder escalerende verhouding met Endemol is een groot probleem. Het is door Porsius dat Endemol zijn sterren bij de hmg wegplukt en bij de concurrent neerzet. En opa wordt ook helemaal niet vrolijk van de opnieuw aangestelde Bert van der Veer als programmadirecteur van de hmg. De tvkenner met het grillige cv gaat weer allemaal dure en inhoudelijke programma’s in het schema zetten. Legendarisch is de enorme flop van de dagelijkse Late Night Show die Peter Jan Rens ging maken op rtl4. Hoewel Van der Veer zich niet direct met de Veronica-programmering zal bemoeien, is het geloof in een betere hmg-toekomst toch weg. Als SBS bekendmaakt een tweede zender in de markt te gaan zetten, het latere Net 5, maakt Porsius bekend nog eens 35 miljoen gulden extra in de programmering van de hmg-zenders te willen pompen. Hij had al vele miljoen extra vrijgemaakt, tegen de afspraak in. Zijn eigen winstvoorspelling wordt nu helemaal niet waargemaakt. Ook stuurt Porsius Tillieux en Van der Meer naar huis. De hmgdirectievoorzitter gaat hun taken er gewoon even bij doen. Tillieux keert later terug bij concurrent SBS. Van der Meer de Walcheren zegt in de pers het wel zat te zijn in de mediawereld. Hij zou nog een leuk bedrag meenemen en daarna was het wel best zo. Evengoed wordt hij nog regelmatig door vertrouweling Van der Reijden als jurist voor Veronica ingehuurd. En de komende jaren zou Willem de club, waar hij toch een beetje op een zijspoor gezet was, nog scherp in de gaten houden. Broedend op een comeback…

 

Veronica fm

 

Ondertussen moet er ook gewoon radio gemaakt worden. Voor 1999 zitten op Veronica fm doordeweeks Robert Jensen in de ochtend en Jeroen van Inkel in de middag. Daartussen zitten Edwin Ouwehand, Robert Feller, Wouter van der Goes en Dennis Ruyer. Van Inkel haalt het nieuws met zijn actie om bh’s aan elkaar te knopen en als een waslijn over de Maas te spannen, een symbolische actie tegen borstkanker. Maar vooral zijn flitspalen-acties maken veel tongen los. Hij roept automobilisten op ‘genadeloos toe te slaan’ wanneer ze een flitspaal tegenkomen. Er worden veel foto’s van gemolesteerde flitspalen ingestuurd en een onklaar gemaakte paal wordt zelfs bij Veronica in de studio bezorgd. Het zijn de enige momenten dat Veronica fm iets losmaakt. De radiozender maakt zeker niet waar wat Veronica vroeger altijd had beweerd: eenmaal 24 uur per dag wordt alles mooier, beter en zo goed dat je de rest niet meer nodig hebt. Radio 538 en ook andere zenders voldoen prima bij de doelgroep. Veronica fm is dus gewoon één van de vele radiozenders geworden.

 

De komst van een klein fm-pakket heeft wel een beetje maar ook weer niet zoveel geholpen bij het populairder worden van de radiozender. Veronica fm blijft veel kleiner dan Radio 538 en Radio 3FM. Het station van Het Nieuwe Geluid Op Je Radio had inmiddels ook een nieuwe uitzendplek gekregen. De vertrouwde studio’s op het Laapersveld zijn ingeruild voor een eigen pandje op het industrieterrein naast het rtl-hoofdgebouw. Hier heerst een zakelijke werksfeer, met een team dj’s die gewoon vele uren moeten vullen met het draaien van steeds dezelfde hits. Voor oudgediende Van Inkel is de rek eruit. Jeroen blikt terug: ‘Het oude Veronica-gevoel was allang weg. Bij het oude Veronica werkten zoveel kleurrijke mensen. Tonnie van de kantine. Ons karakter Mario de Pizzaman komt uit de postkamer van Veronica vandaan. Kees Gerritsen, daar kun je over zeggen wat je wilt, toch een schilderachtig figuur. Zo zijn er heel veel mensen die Veronica een bepaalde draai hebben meegegeven. Dat was alemaal weg. Met alle respect, mensen als Robert Feller, Stephan Koot, Roland Snoeijer en Robert Jensen, dat zijn niet de gasten die op vrijdagavond met z’n allen een biertje gaan drinken.’ De verder steeds stroever wordende werkrelatie met chef Robert Jensen maakt dat Jeroen van Inkel in 1999 op zoek gaat naar een nieuwe werkgever. De dj zegt nu: ‘Je zou als je het heel romantisch wilt afschilderen, kunnen zeggen: ik ben Veronica trouw gebleven tot het moment was aangebroken dat ik dacht: dit is niet meer Veronica.’ Zijn afscheid gaat redelijk onopgemerkt aan Nederland voorbij. ‘Mijn laatste uitzending bij Veronica had ik helemaal opgenomen, op de verkeers- en weerblokken na, want ik wist uit ervaring: bij zo’n laatste programma komt iedereen langs, dan wordt er taart gebracht, mensen komen hun gezicht laten zien, kopje koffie drinken. Het laatste halfuur luisterden we, mijn team en ik, in de auto. Mijn laatste plaat was No Regrets van Robbie Williams, dat eindigt met de woorden: I guess the love we once had is now officially dead. Dat was een emotioneel moment. Maar ik was apeblij dat ik wegging. Ik voelde me helemaal niet gewaardeerd. Het ging altijd van: Van Inkel, hoe is het met je bh’s? Dat soort lullige grapjes.’

 

En zo verlaat de laatste overgebleven Veronicaicoon in stilte zijn jeugdliefde. Hij komt terecht bij concurrent Radio 538. De zender van Lex Harding, waar hij dus in 1992 niet naar had willen overstappen. Radio 538 was inmiddels een grote hit geworden, maar kon na zijn successen bij jongeren nog wel wat breder worden, lees: meer reclamecenten verdienen. Daarvoor werd het zogenaamde Dream Team samengesteld. Edwin Evers was bij 3FM in de ochtend gigantisch populair geworden, dat succes moest hij nu maar eens uitbaten voor aandeelhouders in plaats van voor een publieke omroep. En ook de van Radio 538 afkomstige Ruud de Wild had voor bnn op 3FM veel succes. Uiteindelijk wilde Ruud de Wild nog niet weggaan bij bnn, dus toen kwam de derde naam op de wensenlijst in de picture. Zo kwam Van Inkel alsnog in dienst bij Harding & De Zwart. De twee mannen komen voor veel geld en de slag om de dj’s met bijbehorende gigantische salarissen is hiermee definitief onderdeel van de radiosector. Vooral de ochtendshow van Evers wordt op 538 nog veel populairder dan hij op 3FM al was en inderdaad wordt Radio 538 daarmee groter dan Radio 3FM. In 2004 staat Radio 538 bovenaan de radiotop, maar dan is Van Inkel alweer vertrokken naar… Radio Veronica.

 

We’re going back in time, this is a Veronica Flashback-back-back!

 

Los van Veronica fm en ver weg van alle perikelen met de Luxemburgers is er in het Gooi een klein clubje oud-Veronicanen dat juist iets wil vieren. Ze willen vieren dat de zeezender Veronica nog niet vergeten is. Dat de zender veel heeft betekend en nog steeds leeft. In ieder geval in de harten van de oud-medewerkers die 31 augustus 1974 nog steeds niet zijn vergeten. Radiomaker Michael Bakker neemt het initiatief stil te staan bij het feit dat het 25 jaar geleden is dat die zeezender noodgedwongen zijn uitzendingen moest stopzetten. Bakker runt een regionaal radiostation met een nostalgisch format waar ook veel oud-Veronicanen werken. De Veronica-omroep zelf heeft geen behoefte stil te staan bij het jubileum maar geeft Bakker wel toestemming om de naam Veronica te gebruiken voor een eenmalig evenement. Als ook de overheid meewerkt, mag Michael Bakker samen met kompaan Adje Bouman op de middengolf tien dagen uitzenden. Ad Bouman heeft samen met oud-technicus Juul Geleick een enorm archief aan oude opnamen bewaard. Al die programma’s werden tenslotte van tevoren in Hilversum op band opgenomen, daarom zijn er nog zoveel tapes van bewaard gebleven. Veronica zelf heeft die banden niet bewaard maar deze oud-medewerkers wel.

 

Het uitzenden van al dat oude spul maakt veel reacties los, meer dan de mannen zelf hadden gedacht. Er zijn ook live-uitzendingen, vanuit het voormalige Veronica-gebouw waar de programma’s voor de boot werden opgenomen: het huidige hotel Laapershoek. De daar opgestelde tijdelijke studio trekt veel publiek en oudgedienden. Onder hen ook medeoprichter Bull Verweij en oud-collega’s die van het huidige Veronica niets meer willen weten, onder wie Tineke, Willem van Kooten, Lex Harding en zelfs Rob Out. Het is duidelijk voor deze mensen: de tijd op de boot was de beste, de meest pure vorm van Veronica. Harding, die verder geen hang naar terugblikken heeft, financiert echter stilletjes het project. Toch vindt hij wel dat Bouman en Geleick in het verleden zijn blijven hangen. ‘Ze leven in het vroeger, ze zijn helemaal niet verder gegaan.’ Michael Bakker licht die dagen in de pers zijn blijdschap over de belangstelling toe: ‘Ik geef toe, het is pure nostalgie. Maar er is kennelijk nog steeds behoefte aan dergelijke programma’s. Ik denk trouwens dat veel mensen een beetje genoeg krijgen van het gelikte geluid van tegenwoordig. Ik krijg brieven van kinderen die schrijven dat hun pappa zo blij is omdat zijn radiostation weer eventjes in de lucht is. De veertigers en vijftigers kunnen alle jingles nog dromen!’ Het enthousiasme beweegt Bouman en Bakker ertoe later een Gouwe Ouwe-zender op te richten met het gevoel van toen. Radio 192, net als Radio 538 weer een zender vernoemd naar een oude Veronica-middengolffrequentie, zou twee jaar later landelijk gaan uitzenden.

 

Tv doet het nu goed

Programma’s in 1999

 

Terug naar het ‘echte’ Veronica. Op tv dient zich weer een nieuw seizoen aan. ‘Spraakmakend, spannend en brutaal’ belooft het Veronicablad voor de winter van The Young One. Overigens wordt in het hele artikel over de nieuwe programmering de naam Veronica al nergens meer genoemd. Is er in gedachten al afscheid genomen van dat oude merk? Nou, niet overal. De tv brengt namelijk Veronica Goes… Back to the usa. Back, want ze waren er tenslotte in deze reisserie al een keertje geweest. Kennelijk waren andere werelddelen niet zo spannend meer. Danny Rook, Tim Immers, Renate van de Zalm en Chimène van Oosterhout mogen met een camerateam naar Amerika. En nog een oude titel wordt afgestoft: de Countdown Hitfiles gaan open. Er is steeds meer ruimte voor retro-tv en Veronica heeft uiteindelijk een groot archief met historische opnamen. Veel kijkers trekt het evengoed niet (meer). Boudewijn Buch en Theo van Gogh mogen blijven en maken samen een satirisch normen-en-waardenprogramma, Hoe Hoort Het Eigenlijk.

 

Gijs Staverman gaat duidelijkheid scheppen tussen geliefden, in Love Test. Er komt een nieuwe comedyserie bij, naast de vele jaren Flodder, In de Vlaamsche Pot en Sam Sam. Babes, met onder andere Angela Schijf, is echter een kort leven beschoren. In Gaan Of Staan geeft Howard Komproe onbekend stand-up comedian talent en zichzelf een kans. Floortje Dessing gaat ook weer reizen, dit jaar heet het Arrivals. De band met de landmacht is nog steeds goed, getuige de serie Full Force. En een andere goede klant betaalt mee aan Het Casino. Na jarenlang achter de politie aangereden te hebben in 112-Weekend, is er nu ook Wielklem & Co. Actie en emotie gegarandeerd, want wie laat het plaatsen van een wielklem nu koud? De afdeling aankoop komt onder andere met sciencefiction, Total recall 2070, en vip, een actieserie zonder badpakken maar met Pamela Anderson.

 

De radio – Veronica fm dus – in 1999 is als volgt:

• 07.00-10.00 uur Jensen in de ochtend
• 10.00-13.00 uur Edwin Ouwehand
• 13.00-16.00 uur Robert Feller
• 16.00-18.00 uur Jeroen van Inkel
• 18.00-21.00 uur Wouter van der Goes
• 21.00-24.00 uur Dennis Ruyer

Big Brother

 

Naast deze nieuwe titels staat Veronica aan de vooravond van haar grootste commerciële succes. Er zou een televisieprogramma komen dat zijn weerga niet kende. Een formule die alle tongen zou losmaken. Een concept waar de vaderlandse pers maandenlang vol verontwaardiging gulzig over zou berichten. En een titel die maandenlang de kijkcijferrecords zou breken, bijna dagelijks. Het concept: zet twaalf mensen honderd dagen in een huis, film alles, zendt dagelijks samenvattingen uit, stem elke week iemand weg en geef de winnaar een groot geldbedrag. De naam: Big Brother.

 

Het idee voor het programma wordt september 1997 geboren tijdens een brainstormsessie op het kantoor van John de Mol Produkties. Er wordt gesproken over de opkomst van webcams, de cameraatjes op internet waarmee je kunt meegluren bij mensen thuis. Niemand van de aanwezigen weet exact wie het eerste roept: ‘Is het niet leuk om een groep mensen in een huis te zetten en dat te filmen?’ Maar John de Mol is meteen enthousiast en laat het idee niet meer los. Gedelegeerd producent Paul Römer mag van John het traject in gang zetten. Het tv-concept heet dan nog De Gouden Kooi. Paul Römer legt in het boek Big Brother – Hét Boek uit dat er als eerste met Veronica contact wordt gezocht: ‘We voerden de eerste gesprekken met Veronica, die van meet af aan Big Brother wel zagen zitten.’ Unico Glorie zegt: ‘Ik zat al in een vroeg stadium op het kantoor van John de Mol om over Big Brother te praten. John legde het idee uit en ik zag het meteen zitten. Ik vroeg hem om er niet met andere omroepen over te praten, want dit was typisch een programma voor Veronica.’ Toch zou het nog bijna twee jaar duren voordat Big Brother echt op Veronica tv te zien is.

 

In het geheim wordt met een zo klein mogelijk clubje gewerkt aan het idee om drie vrouwen en drie mannen een jaar lang in een luxe villa te zetten. Maar een huis bouwen is duur en kost veel tijd, hoe moeten de camera’s alles filmen en wie gaat het allemaal betalen? Paul Römer: ‘We kwamen erachter dat een dergelijk programma dertig tot veertig miljoen gulden zou gaan kosten. Toen ging het idee terug van een jaar naar honderd dagen, van luxe naar schaarste (back to basics), werd de dure villa een zelfgebouwde wooncontainer, gingen we in het midden van het huis plekken voor camera’s inbouwen. Toen werd het wel haalbaar.’ Bovendien wordt na een paar proefrondes duidelijk dat mensen het zo boeiend vinden, dat er misschien wel meer programma’s in zaten dan één keer in de week. Dagelijkse uitzendingen zouden nog meer terugverdienkansen bieden. Unico Glorie: ‘In deze vorm bleek Big Brother al iets beter betaalbaar: zo’n twaalf tot vijftien miljoen gulden. We besloten de Big Brother Vof op te richten, waarin zowel Veronica als John de Mol Produkties een aandeel van vijftig procent zou hebben. We zouden de kosten delen en ook de winst.’ Paul Römer prijst de beide partijen: ‘We wisten nog steeds niet of het zou aanslaan. Het was echt een dubbeltje op zijn kant: of we maken de grootste flop van de eeuw, of het wordt een knaller. Zowel Veronica als John de Mol heeft een geweldig risico genomen.’

 

Toch was er nog één relevante horde te nemen. Die meneer die als hmg-baas boven alle andere bazen stond en de boel dus kon tegenhouden. Die Pieter Porsius had een heel persoonlijke reden om tegen Big Brother te zijn. Bij een ander realityprogramma in Zweden was een kandidaat weggestemd en die had daarna zelfmoord gepleegd. Een zoon van Porsius had eveneens zelfmoord gepleegd. Dit kwam te dichtbij. Peter Hoogendoorn, in die dagen businessmanager namens Veronica, herinnert zich nog de gesprekken met Porsius. ‘Pieter wilde het niet hebben omdat die deelnemer in Zweden voor de trein gesprongen was en zijn eigen zoon ook zelfmoord had gepleegd.’ Unico Glorie: ‘Ook was hij bang dat we normen en waarden uit het oog zouden verliezen. ‘Na Menno Buch is het wel genoeg geweest bij Veronica’, zei Porsius. Hij vond het ook te duur en was geneigd het project af te blazen, vanwege het hoge risico.’ Kees Gerritsen is Veronica’s kijkcijferman en budgetbewaker. Ook hij weet: ‘Big Brother was een waanzinnig duur programma. Dat konden we niet betalen, daar moest een extra budget voor komen. Er is een fase geweest dat John de Mol weg is gegaan bij Veronica en naar sbs6 is gegaan om het Fons van Westerloo aan te bieden. Fons heeft het toen geweigerd, omdat hij bang was dat de producent dan alles kon bepalen wat op tv kwam. Dat argument vond ik belachelijk, want als zender bepaal je wat op tv komt. Over seksscènes en wat wel en niet mag, hebben wij afspraken gemaakt.’ 

 

Wat heeft Porsius toch overtuigd in te stemmen met Big Brother? Unico Glorie: ‘Ik gaf niet op. Ik ben samen met Porsius naar John de Mol gegaan en daar hebben we heel lang over het project gesproken. Uiteindelijk ging hij toch door de knieën.’

 

Hoogendoorn claimt een belangrijke rol daarin: ‘Ik ben wel de man die Big Brother door liet gaan. Ik heb indertijd samen met Paul Römer het businessmodel gemaakt voor Big Brother. Maar Porsius zei dat het financieel niet klopte. Ik heb John de Mol en Unico Glorie, die toen op vakantie was, bezworen dat het door zou gaan. Dus heb ik alles opnieuw doorgerekend en aan Porsius alle mogelijke scenario’s voorgelegd. Zelfs bij het minimale scenario, bij 3,5 procent marktaandeel, draaiden we break-even.

 

Hij kon er toen niet meer onderuit.’ Kees Gerritsen weet nog een reden waarom de deal toch doorging: ‘Pieter Porsius had een probleem met de ethische kant. Ik twijfelde ook of het niet te ver ging, totdat we de afspraak met John de Mol hadden dat we zelf mochten bepalen wat op tv kwam. Toen was het financieel rond en zou de Veronica Vereniging garant staan als het fout zou gaan.’

 

Alleen maar kritiek

 

Dan is er de scepsis van de pers. Mei 1999 lekken de plannen voor Big Brother uit. Zoals bij alle nieuwe initiatieven van commerciële omroepen of producenten is er eerst de afwijzing, de kritiek, het ongeloof en Het Oordeel. Nog voordat iemand iets had gezien of bestudeerd, stond wekenlang elk blad, elke krant en elke zender bol van de verhalen over Big Brother. Een paar willekeurige voorbeelden uit een willekeurige krant, Trouw: ‘Niets, dat staat de deelnemers van het Veronicaprogramma Big Brother te wachten, dat dit najaar wordt uitgezonden. Een isolatie-experiment dat niet de wetenschap maar het amusement gaat dienen. Acht mensen worden gedurende honderd dagen opgesloten in een huis in Almere dat wordt volgestopt met camera’s. Dagelijks worden de hoogteen dieptepunten van de interacties tussen de bewoners op televisie vertoond. Het huis heeft een tuin waarin mag worden gewandeld, maar er mag niet met de buitenwereld worden gecommuniceerd: geen telefoon, geen fax, geen e-mail. Tussentijds opstappen mag, terugkeren niet. De sympathiekste bewoner die de honderd dagen volmaakt, krijgt een kwart miljoen gulden. De anderen krijgen niets.’ Dit is de uitleg van het programma Big Brother, volgens Trouw in mei 1999.

 

‘De ruzies, de paniek, de lach- en huilbuien worden als amusement op de buis gebracht. Vooral psychologen hebben veel kritiek op het programma. Zij achten het niet verantwoord mensen op te sluiten omwille van de kijkcijfers.’ (Trouw juli 1999). ‘De wetenschap leerde van eerdere experimenten: Sluit mensen samen op en je hebt alle voorwaarden voor een moord’, concludeert de redactie. De krant publiceert op 18 mei, een paar dagen na het uitlekken van de plannen, een overzicht van isolatie-experimenten. Die hadden altijd een wetenschappelijk doel gediend, maar de deelnemers waren er meestal niet beter van geworden. Isolatie op poolkappen, in ruimtestations en andere vrijwillige opsluiting, de deelnemers moesten in ieder geval iets te doen hebben, anders waren ze binnen een paar dagen opgebrand. En juist de aankondiging dat deelnemers in Big Brother niets te doen krijgen, verontrust de krant. ‘Het lijkt me heel, heel erg verschrikkelijk’, zegt een deelnemer aan een wetenschappelijk isolatie-experiment over Big Brother. ‘Als die mensen geen zinvolle taken krijgen, dan lijkt het me uitermate saai worden, met alle gevolgen voor de sfeer van dien.’

 

Hoe hebben de bedenkers van Big Brother de massale kritiek ervaren? Bart Römer: ‘We hadden te kampen met een enorme druk van negatieve publiciteit, waar je als programmamaker tamelijk machteloos tegenover staat. Die negatieve publiciteit heeft er wel voor gezorgd dat we voor de eerste uitzending al een naamsbekendheid hadden van tachtig procent. Een nadeel was dat de adverteerders in eerste instantie een wat afwachtende houding aannamen. Ik maak de pers geen verwijten, ik begrijp dat wel als je die verhalen hoort van een camera op het toilet en die zelfmoord bij een zogenaamd soortgelijk programma in Zweden. Wat ik wel vreemd vond, is dat allerlei wetenschappers hun visie gaven, zonder dat iemand ons heeft gevraagd hoe wij dat nu precies gingen doen.’ De geschiedenis zou zich herhalen in andere landen waar bb ook op tv zou verschijnen. Unico over Duitsland, het tweede Big Brother-land: ‘De Duitse pers benadert het project uiterst kritisch. Ze leren het niet.’

 

Naast alle gevaren voor de deelnemers wijzen de criticasters ook op de enorme saaiheid van het kijken naar tien mensen die op een bank hangen. Big Brother wordt de Hollandse nachtmerrie pur sang genoemd. Maar Römer weet: ‘Dat is nu eenmaal het leven. Ik ben gelukkig met het feit dat tachtig procent van mijn leven saai is. Saai, maar hartstikke leuk. Ons leven is toch niet Goede Tijden Slechte Tijden: wij ontmoeten niet elke dag een onecht broertje, we gaan niet telkens maar weer vreemd met de buurvrouw. Dat is niet de werkelijkheid. De werkelijkheid is misschien wel heel saai. Maar dat is nog niet oninteressant. Big Brother had niet tien jaar geleden bedacht kunnen worden. Toen waren er geen webcams; toen was de maatschappij nog niet toe aan het concept van geen privacy. Het programma is veelbetekenend om twee redenen: ten eerste is de serie het eerste echte multimediaproject waarbij televisie en het internet even succesvol zijn. Ten tweede is Big Brother het eerste programma in een genre waarin gewone mensen dagelijks een serie maken. Na Big Brother kwam De Bus, De Kapper, Big Diet, nou ja, zo zullen er de komende jaren nog heel wat formats komen die op deze titels zijn gebaseerd.

 

Op 16 september 1999 is de eerste uitzending, er kijken ruim een miljoen mensen. Het staat om acht uur ’s avonds geprogrammeerd op The Young One,  tegenover Goede Tijden en Het Journaal. Kees Gerritsen legt uit waarom voor dit moeilijke tijdstip is gekozen: ‘Ik had toen één slechte plek in de Veronica programmering. Acht uur dus. Werd het geen succes, dan was het jammer en kon je het daar laten vallen. Maar na twee, drie weken al pootten de kijkcijfers naar boven.’ Jammer alleen dat die kijkers niet van het Journaal kwamen, maar van de soap op collega-zender rtl4. Kannibaliserend dus, vond programmadirecteur Bert van der Veer. Gerritsen: ‘We hadden binnen drie weken een spoedvergadering bij rtl, met Van der Veer. Big Brother is het enige programma geweest dat Goede Tijden versloeg. We werden onder grote druk gezet om het om acht uur weg te halen. Toen hebben we het verplaatst naar zeven uur en daar werd het net zo’n succes.’ Dan was er eenmaal per week op donderdagavond een extra lange uitzending, met nominaties en het wegstemmen van één van de kandidaten. Volgens Gerritsen geen vooropgezet plan. ‘Het programma ’s avonds laat is bij toeval ontstaan. We hadden een gat in de programmering. Toen zeiden we: Kunnen we niet iets doen met Big Brother? Dat je met mensen gaat praten over wat er in het huis allemaal gebeurt of zo? Toen dat ook een succes werd, kwamen er herhalingen en extra uitzendingen. Het ging maar door.’ En na drie maanden hebben minimaal twaalf miljoen mensen wel een stukje Big Brother gezien.

 

Big Brother brengt ook een intensievere samenwerking tussen het internetbedrijf van Adam Curry en Veronica. Jamby verzorgt namelijk de breedbanduitzending van Big Brother op internet. Daar kan 24 uur per dag worden meegekeken met de avonturen (of het gebrek daaraan) in het huis, te volgen via diverse camera’s en streams. ‘Wij bieden kijkers de mogelijkheid dit spraakmakende televisieconcept te volgen via internet’, zegt Unico Glorie die dagen. Voor 1999 een bijzonder concept, waar nog maar een bescheiden aantal aangesloten pc’s een geschikte verbinding voor heeft. Het is wel voor het eerst dat er een mooie connectie tussen televisie en internet gemaakt wordt, waarbij beide media elkaar versterken. En gebruikers van de website zijn enthousiast. Ze zien meer dan de tv-kijkers maar willen nog steeds graag de sneller gemonteerde samenvattingen op tv bekijken.

 

De finale is op 30 december. Vijf voor zes begint het al, om met een onderbreking van anderhalf uur pas om tien over halféén ’s nachts te stoppen. Er kijken maar liefst 3,2 miljoen mensen naar. ‘Er wordt live overgeschakeld naar de drie helden in het huis’, schalt het in menige huiskamer. De drie overblijvers: stille Willem, knuffelbeer Ruud en eigenwijze Bart horen die avond van presentatoren Rolf Wouters en Daphne Deckers welke kandidaat volgens het Nederlandse publiek weg moet. Mensen hebben massaal naar koopnummers gebeld om hun favoriet een stem te geven. De uitslag wordt ellenlang gerekt. Willem moet het eerst weg en Ruud verliest nipt van Bart. Op oudejaarsdag is dit het gesprek van de dag. Hoewel Bart wint is masseur Ruud de komende maanden het meest te zien in het land. Hij gaat optreden samen met Paul de Leeuw, die hem ook persifleerde, hij staat elke dag te knuffelen met fans bij openingen, feesten en partijen en hij brengt een cd uit met country krakers. Na een halfjaar ebt de aandacht weg voor Ruud. Bart Spring in ’t Veld is een stuk nuchterder over alle aandacht. Hij wordt nog even sidekick in de radioshow van Rob Stenders op 3FM en gaat later een tv-programma presenteren op tv Utrecht.

 

Sabine probeert ook te presenteren bij rtl, maar dat eindigt al na een week. De andere kandidaten verdwijnen nog veel sneller uit het zicht. Binnen een jaar is er al een tweede editie van Big Brother in Nederland. Die serie zou aanzienlijk minder losmaken. Maar het format wordt internationaal een enorm doorslaand succes en het maakt John de Mol multimiljonair.

 

Veronica heeft enorme kijkcijfers behaald met Big Brother. Unico Glorie vlak na de reeks: ‘Veronica heeft nog nooit zo’n succesvol programma gehad. Noch als commerciële omroep, noch in het publieke bestel. De twee merken, Big Brother en Veronica, passen prima bij elkaar. We hebben zelf het bb-logo ontworpen, het is helemaal op ons toegesneden.’ Het golfje van Veronica onder in het logo zou in vele landen worden overgenomen, uiteraard zonder dat mensen daar wisten waar dat Veronica-golfje voor stond. Pas in 2005, als de tv-zender van John de Mol, Talpa, een vijfde Big Brother-reeks gaat brengen wordt het logo aangepast en verdwijnt het Veronica-golfje.

 

Hoe gelinkt was Big Brother nu met Veronica? In eerste instantie veelvuldig. De Telegraaf schrijft bijvoorbeeld in oktober 1999: ‘Veronica maakt met Big Brother de ultieme televisie. Er kijken meer mensen dan naar belangrijke voetbalwedstrijden of het nieuws. De oeroude stelling ‘het is slechts tv’ gaat niet meer op: televisie ís werkelijkheid geworden.’ Maar delen 2, 3 en 4 van Big Brother waren bij opvolger Yorin te zien, mét die typische Veronicastem van Luc van Rooij als voice-over. Niemand die het toen vreemd vond dat het niet Veronica was die de nieuwe series uitzond. Big Brother werd een merk op zich…

 

De samenwerking die Veronica aanging met Jamby om breedbanduitzendingen te maken, legde Unico Glorie geen windeieren. Glorie was ooit begonnen als koffiehaler bij Curry & Van Inkel en had door de grote leegloop snel promotie gemaakt. Nu had de tv-baas zijn oude radiomaatje enorm gematst met deze miljoenenopdracht voor Jamby. Natuurlijk niet voor niets. Glorie maakt eind 1999 bekend helemaal opgebrand te zijn van het harde werken in televisieland. Hij blikt terug: ‘Ik was volstrekt stuk, afgedraaid. Ik was niet te genieten.’ Unico wil het rustiger aan gaan doen en zijn gezin eens van dichtbij bekijken. Dan is het pay-back-time en Adam doet hem als dank voor bewezen diensten een mooie baan als partner bij Jamby cadeau. Unico wordt ook nog een keertje bedankt door John de Mol voor het afnemen van Big Brother. Endemol biedt hem in 2001 een zetel in de raad van bestuur aan. Die stek kwam beschikbaar nadat Adam en Unico eerst nog hadden geprobeerd Veronica over te nemen, wat niet lukte. Maar daarover later meer…

 

Op weg naar het vertrek uit de hmg

 

In de maanden dat Big Brother successen viert, maakt Veronica onbedoeld haar eigen realitysoap en nomineert zichzelf om weggestemd te worden, want wat blijkt vier weken voor de Big Brother-finale? Veronica wil de hmg verlaten. Veronica wil het weer zelf doen… Maar hoe? En waarom? De buitenwacht, de kijkers, het publiek, de journalisten en zelfs de medewerkers begrijpen niet wat er precies gebeurt. Waarom? En waar dat toe gaat leiden. Het is voor velen nooit duidelijk geworden. Waar is die wens vandaan gekomen om de succesvolle stek binnen de hmg te verlaten? En wat is dan het plan? 

 

De onvrede

 

Het eerste jaar van de hmg is Veronica het probleemkindje van de drie tv-zenders. rtl4 is een enorm succes en rtl5 vult goed aan. De hmg maakt Veronica daarop sterker door veel programma’s van rtl voortaan op Veronica te plaatsen. Ook veel filmtitels worden op The Young One geplaatst. Daarna wordt de sterker geprofileerde zender een hit. Ondertussen moet rtl5 van de politiek gemarginaliseerd worden om van de hmg een niet te sterk machtsblok te maken. Vervolgens klagen de adverteerders dat er te weinig jonge mensen naar rtl4 kijken. Ook neemt de belangstelling voor grote showprogramma’s van Endemol af. Bovendien drukt het productiecontract met Endemol zo sterk op de winst van de hmg dat de twee rtl-zenders verliesgevend worden. De vnu verlaat als aandeelhouder de hmg, waarna de Luxemburgers een meerderheid van de aandelen in bezit krijgen. Binnen de topfuncties wordt veel geschoven, waarop Pieter Porsius wordt aangesteld om orde op zaken te stellen. Die maakt de chaos echter compleet door wilde bezuinigingen en rare ingrepen.

 

De onvrede binnen de Veronica Vereniging over de beperkte eigen inbreng en het wegvloeien van de winsten neemt toe. Veronica is dan de enige hmg-zender die stabiel winst maakt, bijna veertig miljoen gulden in 1997, ruim veertig miljoen in 1998 en voor 1999 staat er wederom ruim veertig miljoen gulden winst. Het Veronicablad levert de Vereniging nog steeds jaarlijks achttien miljoen gulden op. Veronica Litho is een succes en wil uitbreiden. Zelfs Veronica Digitaal verdient geld met de website van Big Brother en de eigen portal veronica.nl en er zijn nog vele plannen. Het totale bedrijf was vierhonderd miljoen gulden waard geworden, zegt Van der Reijden in 1998 in de krant. ‘Toen wij uit het publieke bestel stapten, hadden we 75 miljoen gulden in kas waarmee we bijna niks mochten doen. Nu hebben we ons ingekocht bij de hmg, hebben we alleen een bankschuld maar zijn we wel vijf keer zo veel waard geworden.’ Het is dus niet zo vreemd dat de club openlijk begint te denken dat Veronica het wel alleen afkan.

 

Van der Reijden houdt intussen een dossier bij waarin hij precies laat berekenen wat rtl kost en oplevert. Eenzelfde rekensom wordt gemaakt voor het veel goedkopere en beter renderende Veronica tv-kanaal. De uitkomst bevestigt het beeld van de boze Verenigingsleden. De voorzitter bekijkt vervolgens de optie om clt uit te kopen. Dan zou Veronica eigenaar worden van rtl4, rtl5 en haar eigen tv-zender. Misschien in een hernieuwde samenwerking met Endemol? Wie weet komt de Veronica Media Groep er dan alsnog? Maar daar was een bankgarantie van vijfhonderd miljoen gulden voor nodig… Zelfstandig verder gaan onder de naam The Young One en de naam Veronica achterlaten in de hmg? Alleen blijken de rechten van die naam door meerdere partijen betwist te worden… Of een jaartje geduld hebben en toch als Veronica opnieuw beginnen? In theorie kan Veronica zelfs terug het bestel in, er zijn tenslotte nog steeds een miljoen leden. Allemaal opties, hoewel die laatste nooit is overwogen. Maar er wordt nog niet gekozen.

 

Totdat in november 1999 de bestuurlijke chaos binnen de hmg uit de hand gaat lopen. De rol van Pieter Porsius is dan uitgespeeld en hij wordt met een riante oprotpremie van tweeënhalf miljoen gulden naar huis gestuurd. Er wordt daarna een driekoppige clt/rtl-directie aangesteld. Deze mannen zetten de onderlinge verhoudingen met de Veronica-bestuurders alleen maar op scherp. In een directiekamer roept één van hen over Veronica: ‘We own this company!’ (Wij bezitten jullie bedrijf!) Een gruwel voor Van der Reijden. Die arrogante houding van de Luxemburgers wreekt zich. De uiteindelijke druppel valt diezelfde maand. De Luxemburgers willen minderheidsaandeelhouder Veronica binnen de hmg de mond snoeren door de totale financiële zeggenschap van de hmg-directie aan een Luxemburgse man te geven. Veronica zou dan niets meer kunnen inbrengen tegen de uitgaven van bijvoorbeeld programmadirecteur Bert van der Veer. Alle winst van Veronica zou alleen als compensatie dienen van de verliezen op rtl4 en rtl5. De maat is dan vol.

 

De beslissing om zelfstandig verder te gaan en de hmg dus te verlaten, wordt genomen door de Verenigingsraad, het hoogste orgaan van de Vereniging Veronica. De 32 Veronica-fans in hart en nieren die op donderdagavond 2 december 1999 aanwezig zijn, stemmen unaniem voor een volstrekt eigen koers. Een risicovol besluit, genomen vanuit gevoel, niet vanuit rede, zeggen criticasters later. Maar het voorstel is natuurlijk wel ingediend door het bestuur van Veronica zelf. Zij hebben dus bewust deze gevaarlijke stap willen zetten. Overigens zegt Van der Reijden daags na de ledenraad: ‘Veronica is nog echt een Vereniging. Spijkerhard. We hebben vijf bestuursleden, een eigen secretaris, een eigen voorzitter en zevenentwintig leden in de ledenraad. Die hebben sámen dit besluit genomen, unaniem. Deze beslissing komt niet van mij. Het is de Vereniging die er echt geen zin meer in heeft. De achterban heeft het gevoel zich steeds minder terug te kunnen vinden in de huidige zender Veronica. Die achterban oefent sterke druk uit.’

 

In het besluit van die avond staat het onder meer zo geformuleerd: ‘Veronica wil een eigen strategische koers varen, gericht op het los van hmg fungeren als omroeporganisatie.’ Er is daarbij een enorm sterk geloof in de merknaam Veronica. Als ze de naam Veronica maar zouden behouden, komt het altijd wel weer goed, zo lijkt het credo. Praktische bezwaren spelen bij zulke overtuigingen niet zo’n rol. Bij de Verenigingsraad speelt een Gevoel bij Veronica de hoofdrol. En dat Gevoel was toen: Wij worden onderdrukt, we kunnen onszelf niet zijn, we worden niet gewaardeerd, wij halen het geld binnen voor de Luxemburgers, wij kunnen het zelf wel. Of zoals enkele Verenigingsbestuurders het die dagen in de Volkskrant zeggen: ‘Veronica heeft daar jongens zitten die aanvoelen wat de gewone mensen willen zien. Ze schieten telkens in de roos, maar dat wordt niet erkend.’ Aldus Veronica-lid Piet Dekker, die een dan al vijftien jaar niet meer gebruikte slagzin aanhaalt: ‘Ik ben nu 54 jaar, maar als ik onze slogan hoor – je bent jong en je wilt wat – dan gaat mijn hart weer bloeien. Het oude Veronica herrijst!’ Sentiment en een onverwoestbaar clubgevoel, zo omschrijven de media de beslissing van Veronica om op te stappen. De euforie bij de Verenigingsleden wordt echter niet gedeeld door de voorzitter. Op de vraag of Veronica uit haar as herrijst, zegt hij: ‘Dat moet ik nog zien. Er zitten mensen tussen die staan op met Veronica en die gaan ermee naar bed. De Verenigingsleden willen al heel lang uit de hmg, maar het sentiment leeft nu wel héél sterk.’ Van der Reijden ontkent ook dat het besluit voortkomt uit de onvrede over het idee dat Veronica als melkkoe voor de hmg zou fungeren. ‘De aandeelhouders kunnen niet meer samen door één deur, zo simpel is het. Na het vertrek van vnu zijn wij dichter op de Luxemburgers gedrukt en dat blijkt niet te werken. vnu fungeerde altijd als uitstekende bumper. Ook een Nederlands bedrijf, hè.

 

Onverstandige ambitie

 

Van der Reijden had een jaar eerder al eens uitgelegd waarom het niet verstandig zou zijn om uit de hmg te stappen en zelfstandig verder te gaan.  In augustus 1998 zegt hij in Trouw: ‘Nee, dat zou niet verstandig zijn, in ieder geval niet op korte termijn. Wij hebben op dit moment geen problemen met clt en ik ben een groot voorstander van de reorganisatie (van Porsius) bij de hmg. Veronica kan er bovendien niet zomaar uitstappen. We zijn door contracten gebonden. We zouden de naam Veronica een paar jaar niet meer mogen gebruiken. Ook zouden we geen gebruik meer kunnen maken van het hmg-filmpakket. Het uitzenden van speelfilms is voor Veronica heel belangrijk, zo’n beetje de kern van ons programma. De rechten van de speelfilms zitten bij hmg, SBS en de publieke omroep, en daar kom je niet zomaar tussen.’ Bezwaren die een jaar later toch niet zo belangrijk meer lijken te zijn….

 

Relevant ‘detail’ Bij een vertrek uit de hmg moet Veronica nogal wat achterlaten. Allereerst blijft de naam Veronica zelf nog anderhalf jaar van de Luxemburgers. En de rechten van de meeste programma’s en formules én alle medewerkers blijven bij de hmg! Dit ‘detail’ lijkt december 1999 geheel over het hoofd gezien te worden door de Verenigingsraad. ‘We’ gaan zelfstandig verder, wordt er geroepen, maar ‘we’, dat zijn dus niet de programmamakers die de laatste jaren radio en televisie maakten onder de noemer Veronica! Wat er bij een zelfstandige overgang overblijft, zijn mensen die werken op de Veronica Uitgeverij, Veronica Digitaal, Veronica Litho, Kink fm en ondersteunende diensten. Het gaat hier om zo’n honderdvijftig mensen die in dienst zijn bij Veronica. Daarnaast is er natuurlijk de Vereniging, met een voorzitter, een bestuur, een ledenraad en rayoncommissarissen. Maar is dat hét Veronica? Het klinkt zo alsof Veronica een tijdschriftenuitgever is met een deelneming in commerciële radio en tv. Is Veronica niet de radio van Jeroen van Inkel en Robert Jensen? Is Veronica niet de tv-zender met Menno Buch, Floortje Dessing, Gijs Staverman en René Mioch?

 

Al deze gezichtsbepalende Veronica-namen zien zich plots geplaatst voor een ingrijpende beslissing van de Verenigingsraad. Een orgaan waar ze maar van grote afstand enigszins van weten wat het doet en waarom het er nog steeds is. René Mioch zou later hierover zeggen: ‘Toen werkte ik plots van de ene op de andere dag niet meer voor Veronica. Terwijl ik zelf niet weg ben gegaan. Ik vond dat heel erg vreemd.’ Veronica-dj Robert Feller herinnert zich het zo: ‘Geen bloemetje of bedankje hebben we gehad. Het was zomaar klaar en de maand erop stond er een andere naam op het salarisstrookje.

 

Hoe gaan Veronica en rtl nu verder?

 

De Luxemburgers van clt laten weten onaangenaam verrast te zijn door het besluit en willen Veronica streng aan de gemaakte afspraken houden. clt wil de merknaam Veronica zo lang als mogelijk blijven gebruiken. In een eerste reactie zegt een hmg-woordvoerder: ‘Zowel de merknaam Veronica als The Young One is van ons. Dat geldt ook voor de presentatoren en de programma’s. Voor de kijker heeft het vertrek van Veronica uit de hmg geen gevolgen. Ze stappen met een lege huls de hmg uit.’ Veronica verkoopt 5 mei 2000 haar 35 procent aandelen hmg aan clt. Daarmee krijgt de Vereniging naast een boel geld het recht op de merknaam Veronica per september 2001 weer terug. clt moet daarom een nieuwe naam verzinnen voor haar radio- en tv-zender en dat is vervelend. Maar Veronica moet nieuwe mensen en programma’s gaan bedenken en dat is een stuk lastiger…

 

Joop van der Reijden doet in de pers alsof die onzekere toekomst geen probleem is. Hij zegt: ‘We zijn aan het kijken wat voor soort programmering exploitabel is, want als je er domweg een tiende of elfde zender bijzet, dan draait niemand meer met winst en het is nu al marginaal. We zoeken iets dat echt afwijkt, zowel naar inhoud als tijdstip. Het wordt geen Veronica 2. We gaan niet nog eens hetzelfde doen met films, Amerikaanse series, reality-tv en docusoaps. Je zou ook een aantal uren per avond kunnen uitzenden. Je zou ook uren kunnen huren op een zender. We weten het nog niet.’ Het lukt niet om Veronica fm uit hmg mee te nemen. ‘We willen het nog steeds wel kopen, maar rtl wil tv én radio houden. Veronica mag wel tot 35 procent ergens in deelnemen, maar wat moeten we met een belang in zeg Radio 538? Niks toch. We zijn geen beleggingsmaatschappij, ik wacht wel even. Volgend jaar doen we mee met de veiling van de radiofrequenties.

 

Toch is het opvallend dat Veronica de hmg wil verlaten zonder een duidelijk plan te hebben. Kees Gerritsen: ‘Toen Van der Reijden uit de hmg stapte, had hij geen enkele concrete toezegging van wie dan ook. Ik denk dat hij alleen uit persoonlijke rancune is opgestapt. Hij voelde zich geschoffeerd. En binnen de Vereniging was er weinig angst dat een zelfstandig Veronica zou mislukken. Er waren wel mensen die liever al een deal hadden gezien, maar dat vond Van der Reijden nog niet nodig.’ Peter Hoogendoorn bestrijdt deze visie. ‘Al in oktober 1999 werd ik door Van der Reijden benaderd omdat hij weer zelf radio en tv wilde gaan maken. Daar had hij mij ook voor nodig. Hij vroeg diverse mensen mee, hij had Unico Glorie ook mee willen nemen. Er waren al gesprekken geweest met SBS. Van der Reijden wilde met SBS én Jamby een multimediaal concept ontwikkelen.’ Ook latere directeur Peter Kuipers zegt: ‘Ze zijn de hmg uitgestapt omdat de gesprekken met SBS zodanig waren gevorderd, dat het rond leek met SBS. Maar er is bij die besprekingen meer gekeken naar de positie van Van der Reijden dan naar Veronica. En vervolgens klapten die besprekingen.’ Michael Kroonbergs, hoofdredacteur van het Veronicablad, herinnert zich ook nog dat er met SBS gesproken werd en dat Adam en Unico al warmliepen om wat met Veronica te gaan doen. ‘Unico Glorie en Adam Curry kwamen langs om een taart aan te snijden. ‘We zijn vrij’, riepen ze. Maar ik begreep er niets van, wat was er nou te vieren?’

 

Unico Glorie bevestigt dat er overwogen is om als The Young One verder te gaan. ‘Toen de plannen bekend werden over het uitstappen van Veronica, heb ik met een stel mensen overwogen een management buy-out te doen met The Young One. Dat merk was zo’n succes, dat hadden we eruit kunnen trekken en onder die naam hadden we verder kunnen gaan. De Vereniging had die naam ergens op de Antillen gedeponeerd, dat had dus gekund. Ik heb tegen Van der Reijden gezegd dat The Young One een goede naam zou zijn voor de voortzetting van een tv-station.’ Dan zou er ook niet eerst een jaar gewacht hoeven worden op het weer vrijkomen van de merknaam Veronica. Over het eigendomsrecht van de merknaam The Young One bestaan overigens verschillende lezingen. Volgens de Luxemburgers lag die bij de hmg en er was ook een Zwitser die de oudste rechten op de naam claimde. Zo wordt er de jaren na dit besluit over vele namen nog gesteggeld, een strijd die ten tijde van het maken van dit boek nog steeds woedt. 

 

Had Veronica in de hmg moeten blijven?

 

Was de klacht van Veronica over het uitgavenpatroon van de clt-bazen terecht? Fons van Westerloo vindt van wel: ‘Ze hadden terecht een enorme hang-over van die hmg-periode. Ze vertelden me bijvoorbeeld hoe ze door de reclameverkoopmaatschappij ip waren belazerd. ip-baas Frank Eijken heeft dat later ook rustig erkend. Hij zei toen tegen Veronica: ‘Dat heb ik goed gedaan, hè? Doorlopend met cijfers goochelen, allerlei kosten opvoeren.’ Hij erkende dat gewoon! Ik denk dat de hmg daar veel garen bij heeft gesponnen al die jaren. Daar zou ik ook een kater van hebben. Er is ook met de overhead en de afschrijving van programmatitels gestoeid. Toen SBS later met Veronica ging onderhandelen, hebben we ook gezegd dat het transparanter moest dan het bij de hmg is gegaan. Veronica moest zeker weten dat er geen spelletjes meer gespeeld werden.’

 

Financieel controller Peter Hoogendoorn heeft gezien hoe binnen de hmg omgegaan werd met afschrijvingen van kosten. En daar schoot Veronica behoorlijk bij in. Het is een ingewikkeld verhaal. Maar als je films en series inkoopt heb je de rechten om die binnen een bepaalde periode uit te zenden. Die licentie verloopt na één, twee, drie of vijf jaar. De kosten van die inkopen kun je in één jaar afschrijven, alsof al die kosten dat jaar gemaakt zijn. Je kunt ze ook verspreiden over de jaren dat de licentie duurt. Je deelt dus voor een serie die je binnen vijf jaar moet uitzenden, de kosten door vijf en zet ze elk jaar voor één vijfde bij je kosten. Dat had clt niet gedaan. In 1996 schreven de Luxemburgers in één keer een enorm bedrag af dat ze de afgelopen jaren hadden uitgegeven voor de rtlzenders. Daar schoot Veronica bij in, want de balans van dat jaar ging toen van plus dertig miljoen naar minus vijftig miljoen.

 

Nog een voorbeeld: De zenders rtl4 en rtl5 waren Luxemburgers. Om te mogen uitzenden, moesten er licentierechten worden betaald aan de Luxemburgse overheid. Totale kosten: drie miljoen gulden per jaar. Veronica betaalde licentierechten aan de Nederlandse overheid en dat was per jaar slechts dertigduizend gulden. De beide bedragen (drie miljoen én dertigduizend gulden bij elkaar) werden door de hmg gedragen en dus betaalde Veronica flink mee aan de Luxemburgse uitzendrechten. Hoogendoorn zegt: ‘clt was de enige die van de samenwerking geprofiteerd heeft. Na vijf jaar Veronica in hmg was de totale balans: nul. Nul! Terwijl Veronica in 1999 veertig miljoen winst maakte, zestig miljoen als je de twintig miljoen erbij telt voor de Call-tv-uitzendingen met Endemol. Maar van die winst ging dus niets terug naar Veronica.’ hmgbusiness-manager Hoogendoorn vond rtl4 ook te duur en wilde juist die zender afbouwen. ‘Mijn plan was om gtst naar Veronica te halen en daar een marktaandeel van achttien, negentien procent op te bouwen.’

 

Toch vond cijfertjesman Kees Gerritsen het vertrek uit de hmg niet nodig: ‘We moesten zo nodig zelf een zender oprichten zonder de inbreng van rtl. Maar ik heb nooit last gehad van rtl, nooit. Het ging prima als collega-zenders.’ Latere Veronicavoorzitter Joris Hillebrand was al die jaren vr-lid. Hij herinnert zich niet dat er bij vergaderingen ooit is geklaagd over geld. Dat Veronica opdraaide voor de verliezen van rtl is geen onderwerp geweest. ‘Om uit de hmg te stappen omdat rtl4 minder winst maakte, vond ik een kul-argument. Als je eruit stapt, moet je dat puur om inhoudelijke redenen doen. Was die samenwerking met de Luxemburgers nu echt zo erg? Ik sluit niet uit dat Joop van der Reijden vond dat hij niks meer te vertellen had in dit nieuwe hmg en dat hij daarom vond dat er maar iets moest gebeuren…’ 

 

Wat blijft er over?

 

Zijn er nog mensen uit de radio- en tv-sector die bij het zelfstandige Veronica blijven? Unico Glorie zou blijven, maar als er geen doorstart van The Young One komt, vertrekt hij op eigen verzoek naar een rustiger baan bij Jamby. Peter Hoogendoorn komt terug bij zijn eerste liefde, Veronica. Hij zal de nieuwe tv-initiatieven van Veronica moeten gaan begeleiden. Jan Hoogesteijn en Arjen Grolleman blijven met het team vrijwilligers van Kink fm. Hoogesteijn moet te zijner tijd als directeur radio een terugkeer van Radio Veronica mogelijk maken. Deze drie mensen en doorgewinterd politiek dier Joop van der Reijden zitten samen met een paar secretaresses op het Laapersveld. En dat was het. Alle knowhow was achtergebleven bij de hmg. Kees Gerritsen zegt dat het wel de bedoeling is geweest de radio- en tv-mensen later weer bij Veronica te voegen. ‘Het plan was dat een aantal mensen zolang nog even bij de hmg zou blijven zitten. Als het dan rond was met de nieuwe tv-zender voor Veronica zouden ze overkomen en samen met Veronica het geld gaan verdienen. Zo heeft Van der Reijden het gesteld. Maar er kwam niets van terecht.’

 

Was het grootste onderdeel van het bedrijf, het Veronica Magazine, eigenlijk blij met deze ontwikkeling? Plotsklaps behoorde hoofdredacteur Michael Kroonbergs met zijn 120 man personeel tot de kernactiviteit van een zelfstandig Veronica. Die beslissing is nooit met hem overlegd en heeft hem erg verbaasd. ‘Dat besluit was voor ons ook moeilijk te volgen. Ik denk dat Van der Reijden zich niet de les wilde laten lezen door die arrogante Luxemburgers. Ik geloof dat er na dat besluit champagne was, maar wij begrepen niet waarom.’ Het omroepbedrijf was nu een uitgever in het gebouw aan de Olympia in Hilversum, waar de redactie van het Blad al langer zat. Maar die redactie van het Veronicablad is er niet gerust op, want wat blijft er over van een programmagids zonder dat er een radioen tv-bedrijf aan gekoppeld is? Mag het Magazine de programmagegevens dan nog wel publiceren? En wat zal de toekomst brengen?

 

Veronica door de Luxemburgers van clt Ondertussen blijft Veronica-radio en -tv gewoon doorgaan bij de hmg. Gemaakt door de oud-Veronica-medewerkers, onder aanvoering van de Luxemburgers van clt/rtl. Kees Gerritsen blijft ook in het rtl-gebouw werken, om Veronica, de tv-zender, te bestieren. Maar hij wordt als oud-Veronicaan verdacht bevonden door de nieuwe hmg-directie. ‘Ze haatten Veronica en ik was het symbool van die oude club’, zegt Gerritsen. Na een halfjaar wordt Gerritsen op een zijspoor gezet en zo eindigt zijn Veronica-avontuur. Verder is niet echt te merken dat er geen Veronicanen meer aan het product Veronica tv werken. De mensen en de programma’s gaan gewoon door en verder zijn er vooral veel Amerikaanse films en series te zien. Het maakt duidelijk dat Veronica al jaren geen echt Veronica meer was. De tv-zender heeft zich succesvol aangepast aan de wetten van de commerciële markt, maar de rebelse luis in de pels is een mild rimpeltje in de omroepvijver geworden. Dat niemand zich daar meer druk over maakt, blijkt als het vertrek van Veronica zelfs niet meer voor de geringste deining in die vijver zorgt.

 

Op 5 mei 2000 is het vertrek vanVeronica officieel. Dat is de dag waarop clt de aandelen van Veronica terugkoopt. Een jaar daarvoor had de verkoop vnuaandelen 180 miljoen gulden opgebracht. Veronica houdt aan de deal naar verluidt 125 miljoen gulden over. Dat klinkt leuk, maar is amper meer dan wat de club in 1995 in kas had toen Veronica uit het publieke bestel stapte. Alleen was de uitgangspositie toen veel gunstiger, er was nog niet zoveel concurrentie in de markt. Anno 2000 voegt Veronica niet veel meer toe aan de tv-sector. Bovendien heeft Veronica nu geen programma’s meer, geen archief meer, geen films en series meer (die waren ook al verdeeld over het rtl en SBS blok), geen verkooporganisatie meer en bovenal geen personeel meer. Voorwaar geen mooie ruil dus. Veronica wilde per se internet behouden, de rechten op www.veronica. nl, want ze had grote breedbandplannen. Dat kost wel geld, want volgens de Luxemburgers heeft Veronica in 1995 haar hele bedrijf aan de hmg overgedragen. ‘En dat is niet meer terug te draaien’, zegt de hmg-directie. De twintig procent aandelen die de Luxemburgers in het Veronicablad hadden, verkopen ze terug aan Veronica. Dat is een aderlating voor de hmg, omdat juist dat Magazine altijd geld opbracht. Maar verder loopt toch vooral Veronica zelf veel kleerscheuren op bij deze deal…

 

Waar komt het nieuwe Veronica in terecht?

 

Hoe ziet het commerciële medialandschap aan het begin van de 21e eeuw eruit? Naast welke partijen moet Veronica weer een eigen weg zien te vinden? In de radiosector is Sky Radio marktleider en doen Radio 10 Gold en Radio 538 het goed. Veronica fm is een middenmoter, naast bijvoorbeeld Noordzee fm. Na de herverdeling van etherfrequenties in 1998 verwachten de partijen dat er in 2001 weer opnieuw verdeeld gaat worden. Over de verdeelmechanismen wordt, zoals altijd, driftig gevochten tussen de diverse zenders en de overheid. Maar het duurt nog tot 2003 voordat er eindelijk verdeeld wordt. Veronica zou er een heel bepalende rol in gaan spelen…

 

Op televisiegebied is het hmg-aanbod het meest succesvol. rtl4, rtl5 en Veronica zijn samen goed voor één derde van de markt, een vrijwel even groot stuk van de taart als de drie publieke tv-zenders binnenhalen. SBS doet het heel goed met SBS 6, maar de in 1999 gestarte ‘kwaliteitszender’ Net5 heeft het moeilijk. De hoger opgeleide mannen komen niet en de adverteerders dus ook niet meer. Kleine nichezenders als KinderNet, tmf, The Box en buitenlandse zenders als mtv, cnn en Discovery Channel houden de Nederlanders amper bezig. Daarnaast worden de publieke omroepen geconfronteerd met een scherpere mediawetgeving, die de eigen initiatieven behoorlijk remt. Het is vooral de VARA die dat bedreigend vindt en serieus gaat onderzoeken of een commerciële toekomst niet beter is dan op te gaan in een algemene publieke omroep. Er volgen vergaande gesprekken met SBS om op Net5 uit te gaan zenden. Na een aantal maanden intensief praten, komt het er toch niet van. De VARA blijft op Nederland 3 en Net5 verandert haar profiel in een vrouwenzender.

 

Er is nog één zender niet genoemd: fox 8. Die zender heette eerst tv10 Gold, later gewoon tv 10, maar eigenaar Arcade had daar geen succes van kunnen maken. De frequentie was overgenomen door de Amerikaanse gigant fox. Die investeerde echter amper en bleef er ook vooral oude series en B-films uitzenden. Kortom, ook onder deze naam was die zender geen succes. In 2000 stond de zender voor veel geld te koop. Het lijkt de enige plek waar Veronica straks op zou kunnen uitzenden. Fons van Westerloo is in 2000 de baas van SBS. Hij ruikt zijn kans: ‘Toen ik lucht kreeg van de problemen tussen Veronica en de Holland Media Groep, zag ik een goede kans om Veronica in te lijven bij SBS. Toen heb ik mijn bazen gebeld en gezegd: als wij snel die fox-zender kopen dan zijn wij eerder dan Veronica zelf. Dat was een enorme gamble, want we hebben die zender echt gekocht om daar Veronica van te maken. Daarna zijn we met Veronica in onderhandeling gegaan.’ Dat was slim van de SBSbaas, want ook hij wist dat Veronica het niet alleen af kon en dus een partner nodig had. Als Veronica bij het SBS-front ging horen, zou de hmg een enorm gevoelige klap toegediend worden. In combinatie met het Veronica Magazine zou de SBS-groep zelfs de hmg meteen voorbij stevenen. Fons van Westerloo noemt de eind 2000 gekochte zender vast V8. ‘Ik heb je door’, zou Van der Reijden tegen Van Westerloo zeggen, ‘die 8 hoeven we alleen maar te draaien en er staat VOO.’ De voorzitter vond het wel leuk bedacht. Het plan is om V8 op 1 september 2001 in Veronica over te laten gaan…

 

Najaar 2000 starten de onderhandelingen tussen SBS en Veronica officieel. Eigenlijk zou Van der Reijden daar niet meer bij zitten, want de zittingstermijn van de voorzitter zou in april 2000 verlopen. Maar een beoogd opvolger, ene Dries Lugt, die onder andere omroepgidsen drukte, vindt zichzelf daarvoor nog niet klaar en blijft liever gewoon bestuurslid. Daarom blijft opa toch nog maar wat langer aan. ‘Veronica is en blijft een leuke club’, zegt hij dan in de pers. Maar een jaar later ziet opa het anders: ‘Daardoor ben ik te lang bij Veronica gebleven.’ In zijn memoires geeft hij toe dat vooral ijdelheid hem heeft gedreven nog een jaar bij te tekenen. ‘Ik maakte toen mijn eerste wezenlijk fundamentele grote fout. Ik had na alle hosannageluiden de eer aan mezelf moeten houden en moeten vertrekken. Ik had de kinderen uit Egypte geleid! Die moesten het nu verder maar op eigen kracht uitzoeken. De achterban (hiermee bedoelt hij de vr, as) wilde dat echter niet en vroeg mij nadrukkelijk om, ondanks mijn leeftijd, door te gaan. Daarvoor werd zelfs een beroep gedaan op een uitzonderingsbepaling in de statuten die eigenlijk voorschreven dat bestuursleden na het bereiken van de 72-jarige leeftijd moesten aftreden. Ik voelde mij, ezel die ik was, gecoiffeerd en bleef. Met achteraf gezien fatale gevolgen.’

 

Nou zou het ook een onhandig moment zijn geweest om weg te gaan en Veronica zonder zenders achter te laten. Het contract met Van der Reijden wordt een ruim jaar verlengd tot 1 september 2001. Dat is de datum waarop Veronica weer over haar eigen merknaam mag beschikken. Over het niet willen vertrekken zegt Fons van Westerloo: ‘Hij kon het niet loslaten: de auto met chauffeur, de macht, de manier waarop je het publicitair voor het zeggen hebt als je voor de omroep werkt. Ineens zit je met Amerikaanse miljonairs om de tafel die met privévliegtuigen vliegen. Joop leefde als God in Frankrijk, dat heeft hij goed gedaan. Het is moeilijk om daar afscheid van te nemen…’

 

De onderhandelingen met SBS

 

Dan gaat het spel beginnen… Fons van Westerloo heeft dus een zender gekocht met de gedachte dat daar Veronica straks op zal uitzenden. Aan de andere kant staat daar de Vereniging Veronica die op zoek moet naar een nieuwe uitzendplek. Bij SBS gaan twee ervaren tv-bazen proberen hun imperium verder uit te bouwen. De mensen die dat onderhandelingsspel voor Veronica tv moeten gaan spelen, zijn geen tv-makers maar bestuursleden van de Vereniging. Het recept voor roerige onderhandelingen…

 

Fons van Westerloo vertelt: ‘Het was Van der Reijden die al in november 1999 naar me toe kwam, dat was dus nog voordat ze uit de hmg waren gestapt. Hij dacht aan een SBS-imperium met tv, radio, internet en het Veronicablad. Wij zagen de contouren van een multimediale onderneming van formaat al opdoemen.’ Maar die voortvarendheid wordt afgeremd door de ledenraad van Veronica. Die vindt dat de voorzitter te veel op eigen houtje onderhandelt. Ze verplichten hem om twee bestuursleden mee te nemen. Bovendien moet hij Veronica niet zomaar uitleveren. Nee, een heus meerderheidsbelang binnen de SBS-samenwerking forceren, zo luidt de opdracht. Fons vertelt verder: ‘Zo begonnen de onderhandelingen. Met aan de kant van SBS de internationale baas, bestuursvoorzitter Harry Sloan en ik. Aan de kant van Veronica zat een delegatie van het bestuur van Veronica: Dries Lugt, Joop van der Reijden en een kippenboer uit Groningen. Opmerkelijk was dat ze het nooit met elkaar eens waren. Die baas van mij had het altijd over de drie Stooges. In ons bijzijn zaten ze ruzie met elkaar te maken. Het bestuur maakte ook helemaal geen haast. Soms hoorden we weken niets, tot grote ergernis van Joop van der Reijden. Die wilde de deal wel maken. Joop had zichzelf wel een belangrijke rol toebedeeld in dat nieuwe bedrijf, wat ook weer irritatie opriep bij de andere bestuursleden. In de ledenraad mocht ik een presentatie houden over hoe die samenwerking eruit zou komen te zien. Toen ging Van der Reijden het tot mijn totale verbijstering hebben over zijn positie. Hij zei doodleuk dat hij op verzoek van SBS straks president-commissaris zou worden. Dat was totaal niet waar. Toen werd mij gevraagd hoe ik daarover dacht. Dat was op het koord balanceren, want als ik toen Joop liet vallen, keerde hij zich tegen ons. Ik heb er een beetje diplomatiek omheen geluld. Ik zei: ‘Hij zou er natuurlijk uitermate geschikt voor zijn. Het is een man van statuur en hij is staatssecretaris geweest. Maar ook anderen zouden dat kunnen.’ Ha ha ha.

 

De Vereniging vindt dat Veronica zelfstandig moet kunnen blijven doen wat haar zelf goeddunkt. De merknaam vindt ze vele tientallen miljoenen waard, SBS vindt dat zeker niet. Maar struikelpunt in de onderhandelingen met SBS blijkt vooral de waardering voor de melkkoe van de Vereniging, het Veronicablad. Dat wil Veronica graag zelf houden. Maar Van Westerloo zegt: ‘In eerste instantie wilde Van der Reijden ons dat Magazine gewoon verkopen. Wij wilden natuurlijk geen investeringen gaan doen in het merk Veronica als we niet mee konden profiteren van de resultaten van het Blad.’ Omdat ze er zo niet uitkomen, wordt besloten om het Magazine en de andere Veronica-bedrijven dan maar buiten de onderhandelingen te houden. Er wordt alleen gekeken hoe er op tv-gebied samengewerkt kan worden. Dan is het al mei 2001, vier maanden voordat de samenwerking zou moeten starten.

 

Voor de onderhandelingen heeft Veronica haar delegatie uitgebreid met onder anderen oud-financieel directeur Willem van der Meer de Walcheren. Hij wordt nu als jurist ingehuurd. Maar Van der Meer zelf beschouwt zijn betrokkenheid ook als een vorm van eerherstel na zijn aftocht in 1999. De rol van Van der Reijden binnen Veronica is dan al tanende. Zijn naderende afscheid per 1 september 2001 gaat niet nogmaals omgezet worden in een herhaalde aanstelling. In de Vereniging zijn ze wel klaar met opa. Een buitenkansje voor Van der Meer de Walcheren, die zich al op de voorzittersstoel ziet zitten. Fons van Westerloo herinnert het zich zo: ‘Joop had wel door dat hij wat van zijn macht aan het verliezen was. Toen heb ik het zover gebracht dat we tot een letter of intent kwamen. Veronica zou nog niet een integraal onderdeel van SBS worden, maar een tvzender waarvan we beide aandeelhouder van de zender zouden zijn. Inmiddels was Van der Meer de Walcheren ingehuurd als een soort adviseur. We konden toen helemaal weer opnieuw beginnen met de onderhandelingen.’ Willem van der Meer de Walcheren kijkt terug: ‘Op een gegeven moment werd ik ingehuurd als advocaat om naar de SBSvoorstellen te kijken. Ik vond het een waardeloze deal. SBS vroeg gewoon een te hoge prijs voor V8. Ik ging daarover onderhandelen en ondertussen vroeg Joop alleen maar hoelang hij commissaris kon blijven. In het bestuur was er een gigantische ruzie. Zowel vanuit het bedrijf als het bestuur werd er een hele opstand tegen Joop georganiseerd. Ik heb dat proberen te dimmen. Waarom moet je nou iemand wegsturen die aan het eind van zijn periode zit? Uiteindelijk mocht Joop blijven zitten als ik alle honneurs waarnam.’

 

Van der Meer de Walcheren zou echter verdere onderhandelingen met SBS ondergraven, vertelt Fons van Westerloo: ‘Die letter of intent zouden we gaan tekenen in Londen. We zaten er echt om te tekenen, we waren met Joop al een team. We zaten in hetzelfde hotel en Joop had zijn vrouw meegenomen. Dat deed hij altijd als er iets te vieren viel, niet als er nog onderhandeld moest worden. Alleen had Van der Reijden de zaak niet meer in de hand. Van der Meer de Walcheren snauwde mij daar ter plekke toe dat ik op het verkeerde paard zat te wedden. Ik moest me richten op de nieuwe machthebbers, niet op de oude. Hij wilde dat ik zaken deed met die andere bestuurders en niet met de vertrekkende voorzitter. Nou kon die Van der Meer de Walcheren van mij tien keer de kolere krijgen. Ik praat met de voorzitter, ook al vertrekt hij binnenkort. Met Harry Sloan ben ik de gang opgegaan. Hij vroeg wat ik ervan vond. Ik zei dat we er beter mee konden ophouden, want dit wordt ellende, ruzie. Toen hebben we het besluit genomen om te stoppen.’ En daarmee valt het plan van Van der Reijden in duigen. Er komt geen samenwerking met SBS, Veronica komt niet op het kanaal V8, sterker nog: er komt helemaal geen Veronica tv, nergens niet. Voor een radiostek was ook nog helemaal geen plan. Dus daar staat Veronica plots na anderhalf jaar onderhandelen zonder radio en tv.

 

De deal loopt stuk

 

Was de deal die Joop van der Reijden had voorgelegd echt zo ongunstig voor Veronica? Van Westerloo: ‘Ze vonden het bedrag om in de fox-zender te stappen heel hoog. Maar ze hadden niet in de gaten dat het ook om de koop van de voorraad programma’s ging, die best aardig was.’ Latere voorzitter Joris Hillebrand: ‘SBS vroeg meer voor fox nu er alleen over de tv-zender werd onderhandeld, dan toen het een totaalpakket was. Ik denk dat ze zich dat zelf ook wel realiseerden. Plots moesten we dertig miljoen upfront betalen om ons in te kopen bij SBS. Tegen die kleinere deal hebben wij terecht nee gezegd. Dries Lugt zei: ‘Wanneer maak je dan winst en wanneer rendement?’ Ik denk dat hij daar gelijk in heeft.’

 

Heeft Van Westerloo nog spijt dat de deal mislukt is? ‘Ik heb tijdens die onderhandelingen heel vaak gedacht: we moeten ermee ophouden. We hebben nu nog een vrolijk bedrijf, en wat haal je binnen met dat Veronica-bestuur? Die lui geven helemaal niet het gevoel bezig te zijn met het swingende Veronica. De een zit de helft van de tijd in het buitenland, de ander klaagt dat de besprekingen hem veel te veel tijd kosten. En ze zeuren alleen maar over geld. Echt alleen maar.’ De ironie wil dat V8 intussen prima voldoet. De zender heeft opvallend veel seks, auto’s, geweld en het mannelijke, jonge profiel is een mooie aanvulling op sbs6 en Net5. De SBS-groep kan het dus eigenlijk zelf ook wel en heeft Veronica niet meer nodig.

 

Veronica wordt Yorin, of toch niet?

 

Intussen is de merknaam Veronica ook definitief afgevoerd binnen de hmg. Nu wordt het even ingewikkeld: de Luxemburgers moesten de radioen tv-zender tot september 2000 Veronica blijven noemen. Daarna zou de merknaam nog een jaar van de hmg blijven en in september 2001 vrijkomen voor het echte Veronica. Is het nog te volgen? hmg kon dus de merknaam op 1 september 2000 meteen afvoeren, dan zou de naam Veronica een jaar nergens meer genoemd zijn. Maar vreemd genoeg houden de Luxemburgers de merknaam Veronica nog ruim een halfjaar langer dan nodig is, tot 2 april 2001, in gebruik. Overigens in combinatie met The Young One. Eind 2000 lekt uit waarin de hmg de zender wil hernoemen. De nieuwe naam is: me. Logo’s, promo’s en jingles worden gemaakt voor me en mefm. Een vijftien miljoen gulden kostende campagne wordt gelanceerd. De naam zou per april 2001 gebruikt worden. En toen wist kledingketen we in een kort geding de rechter te overtuigen dat de merknaam van de hmg te veel leek op de kledingzaak.

 

Waarop de merknaam op het allerlaatste moment, al na het drukken van de gidsen met de verkeerde naam erin, moest worden vervangen. Maanden later blijkt in een hoger beroep dat de naam ME toch wél had gemogen. Een afgang voor de hmg. Bij Veronica wordt er smalend om gelachen. De eerste activiteit zonder de naam Veronica en dan gelijk zo onderuitgaan.

 

Er moet snel een nieuwe naam komen. Vibe wordt overwogen, maar uiteindelijk wordt er gekozen voor: Yorin. Dit foutieve Engelse woord moest een beweging suggereren waarin jij een hoofdrol speelt. Van Me naar You, zeg maar. Héél anders dan dat Veronica, pocht de perswoordvoerder. ‘Onze doelgroep is toch anders dan we altijd dachten’, zegt deze. ‘De rebelse jeugd blijkt helemaal niet meer te bestaan. De tijdgeest is veel meer het volwassen Grow Up in plaats van het rebelse Never Grow Up.’ Yorin-The Movement start op 2 april 2001. De avond ervoor wordt in alle stilte en bescheidenheid afscheid genomen van de merknaam Veronica. Omroepster Quinty Trustfull zegt even na twaalven op 1 april: ‘Dat was het dan voor vanavond. Maar morgen zijn we er weer. Om tien over halfzeven is namelijk de kick-off van ons nieuwe mediamerk: your-inn. Ik hoop dat jij er ook bij bent. Voor nu of later: slaap lekker en tot morgen bij Yorin…’ Het klinkt nog onwennig en wordt uitgesproken alsof het iets vies is. Nog één keer horen we die nacht het woord Veronica gefluisterd in een jingle, en voor het laatst golft het blauwe streepje door de ether. Dat zouden we een tijdje niet meer zien…

 

Het is even wennen voor het publiek, die nieuwe naam Yorin. Er wordt over gegrapt dat het klinkt als Urine. Maar na een paar weken is dat wel klaar en lijkt het voor het grote publiek alsof Veronica Yorin is geworden. Dezelfde programma’s blijven, dezelfde mensen, dezelfde stemmen. Waarom dat programmablad Veronica Magazine blijft heten en niet Yorin Magazine wordt, dat begrijpt de gemiddelde abonnee niet, maar het zal allemaal wel… Voor de meeste Nederlanders heeft Veronica op radio en tv gewoon een andere naam gekregen. Niemand die doorheeft dat er ergens in Hilversum, in een kantoorgebouw, nog een paar mensen zitten die het ‘echte’ Veronica zijn. Een clubje zonder radiozender, zonder tv-station, zonder concrete plannen.

 

En nu ook zonder voorzitter, want na het mislukken van de deal met SBS valt definitief het doek voor Joop van der Reijden. De ondernemingsraad van Veronica zegt het vertrouwen in hem op. In juli legt hij een deel van zijn taken neer en stapt Willem van der Meer de Walcheren in het machtsvacuüm. Na een zoveelste roerige vergadering wordt Van der Reijden aan de kant gezet. Op zijn laatste werkdag loopt de gewezen voorzitter nog even het kantoor binnen van Peter Hoogendoorn. Die herinnert zich: ‘Hij is nog vijf minuten bij mij geweest, toen is hij met stille trom vertrokken. Hij zei: ‘Als ik hier wegga, blijf ik even op de parkeerplaats wachten om te zien hoe het hele zootje in elkaar dondert.’ Joop van der Reijden zou nog gelijk krijgen ook.

 

Heeft opa nog spijt?

 

Hoe kijkt Joop van der Reijden terug op dat laatste jaar Veronica? ‘Dat had ik niet meer moeten doen. Het was niet leuk meer bij Veronica, de bestuursleden wilden dingen die niet haalbaar waren. We waren herfst 2000 al rond met SBS. In een veel gunstiger scenario dan die deal van 2003. Nadat ik weg was, hebben ze tientallen miljoenen euro’s verbrand door dat gekluns. De deal was in 2000 multimediaal. Print, Veronicablad samen met De Telegraaf, radio, tv, internet. Voor de tv-zender Veronica zouden we fiftyfifty samengaan. Voor Radio Veronica was er een deal met John de Mol en Noordzee fm. Dat zou Veronica worden, dat stond al zwart op wit. Het bestuur was het aanvankelijk met mij eens, de vr ook. Op één na, de vice-voorzitter die op dat moment in Amerika zat. Deze meneer, Jack Nieland, heeft de rest van het bestuur omgepraat. Veronica was toch zó geweldig en belangrijk, dat konden we best alleen af. Dáár is het misgegaan.’ 

 

Hoe is het mogelijk dat de voorzitter, gepokt en gemazeld in het besturen van lastige ondernemingen, door onervaren bestuurders onderuit geschoffeld werd? Van der Reijden: ‘Er is mij altijd meer macht toegedicht dan ik werkelijk heb genoten. Er zijn gaten gevallen die ik heb opgevuld, ik ben nooit uit geweest op een totale macht. Het uittreden uit de hmg was ook een beslissing van het hele bestuur én de vr, en niet de beslissing van één man, zeer beslist niet. En ik vind dat het uittreden uit de hmg ook absoluut niet fout is geweest, per se niet. Ik vind het niet mijn fout dat we weg zijn gegaan uit de hmg zonder een deal te hebben. Met Fons was ik al vrij snel rond. Die deal was goed maar ik beslis dat niet alleen. Mijn vice-voorzitter, meneer Nieland uit Groningen, was een gepensioneerde meneer die zijn zaak verkocht had en een deel van het jaar in Amerika ging wonen. Hij was de échte vertegenwoordiger van het Veronica-volk, ik was maar een huurling. Hij kreeg eerst zijn Rayon mee, toen de hele vr en het bestuur, toen was ik nat. Men had overtrokken opvattingen over wat Veronica was en wat het kon. Dat idee om zelfstandig verder te gaan was namelijk onzin. Ik heb vanaf het begin het idee gehad met een andere onderneming verder te gaan. Op verzoek van de vr hebben we alles onderzocht wat er maar mogelijk was om als standalone verder te gaan. Tot september 2001 moesten we wachten voordat we onze naam meekregen. En in die tijd is het misgegaan.’ 

 

Daags na het bekendmaken van het vertrek uit de hmg zou Joop van der Reijden in de Volkskrant iets heel anders zeggen: ‘Ik denk dat Veronica best alleen door kan, maar we gaan zeker ook praten met andere partijen. Alleen samenwerking met SBS lijkt mij onwaarschijnlijk.’ Andere betrokkenen blijven wijzen op het feit dat Van der Reijden tijdens die onderhandelingen met SBS vooral op zoek was geweest naar een mooie, nieuwe functie voor Van der Reijden zelf. En dat dit hem de das heeft omgedaan. Daar zegt Joop over: ‘Het bestuur had destijds een andere mening dan ik over de onderhandelingsmethode. Maar het beeld dat ik verantwoordelijk ben voor de mislukking, daar klopt niets van.’ De huidige voorzitter Joris Hillebrand: ‘In de intentieverklaring met SBS van 2000 stond al dat Joop van der Reijden de eerste vier jaar commissaris en president-commissaris zou zijn en het eerste jaar gedelegeerd bestuurder. Toen die deal met SBS afketste, kwam er veel onrust in het bedrijf. Er waren al moties van wantrouwen tegen Van der Reijden in aantocht. Wat Van der Reijden de das heeft omgedaan, was een optreden in nova waarin hij zei: ‘Ik wilde wel met SBS samen maar de rest van de Vereniging wilde niet.’ Toen was het over met hem.’ Ook Van der Meer de Walcheren weet die dagen de indruk die dit tv-optreden achterliet: ‘Joop kwam die dagen afstandelijk over op de Vereniging. Zonder het ‘wij’-gevoel uit te stralen dat een Veronicavoorzitter geacht wordt uit te stralen. In nova sprak hij steeds over ‘men’ in plaats van ‘wij’.’ Waarmee duidelijk is dat het niet aanvoelen van de sfeer bij de vr en het bestuur de ervaren bestuurder uiteindelijk de das heeft omgedaan.