Herinnert u zich deze nog

    Hoofdstuk 3 | De eerste schreden binnen het gehate bestel

    28 december 1975-1 januari 1979

     

    Op elk einde volgt een nieuw begin

     

    Op 28 december 1975 is het dan zover: de terugkeer van Radio Veronica in de ether! Zondagochtend vlak voor achten wordt de ruis uitgezet die voorheen op deze golflengte op de fm te horen is geweest. De overheid heeft altijd gezegd dat er geen ruimte was voor een nieuw signaal, maar ziehier: de opening van Hilversum 4! Voor een klassieke zender was wél ruimte en de ironie wil dat Veronica de aftrap mag verrichten. Tevens viert de omroep daarmee de terugkeer in de ether, zestien maanden nadat ze daar onvrijwillig uit moest verdwijnen. Vlak voor acht uur ’s ochtends wordt met het Wilhelmus de start van een nieuwe dag publieke radio aangekondigd. Het nieuws van acht uur volgt. En dan klinkt daar een bekend riedeltje, maar sereen gespeeld op dwarsfluit en viool: tu-te-te-tuuuu, tu-te-te-tuuuu (Ve-Ro-Ni-Caaaa, Ve-Ro-Ni-Caaa, maar dan instrumentaal). Het is dezelfde jingle die als laatste heeft geklonken vanaf de boot maar nu in een klassieke uitvoering. En dan een vrouwenstem: ‘Dit is Veronica op Hilversum 4.’ Het is Tineke! Gevolgd door het overbekende geluid van Rob Out. En met de van hem bekende dramatiek bezweert hij: ‘Op elk begin volgt een einde. Na elk einde ook weer een begin. In die spiraalvormige ontwikkeling bevindt zich ook Veronica. Na het afscheid, een lange periode van stilte en nu een nieuw begin. Op 31 augustus 1974 moest Veronica afscheid nemen. Vandaag, 28 december 1975, zestien maanden later, aan de vooravond van haar zestienjarige verjaardag, is Veronica weer terug. Luisteraars, een hele goeie morgen!’ Daarna klinkt een bekende stem met een onbekende naam: ‘Tot u spreekt Tom Stom, hoofd afdeling klassieke muziek van de Veronica Omroep Organisatie. Klassiekvrienden. Het is zover. Hilversum 4, de zender die zoveel klassieke muziek in zijn muziek doet, is in de lucht. Dit is een historisch moment waar we wel even bij stil mogen staan. (het is vier seconden stil) … Zo, dat was dat.’ Het onmiskenbare geluid van één van de vele typetjes van André van Duin, die verder gaat als Simon Somber en eigenlijk gelijk het format en het nut van de zender die hier net is geopend, belachelijk maakt.

    Simon start ‘per ongeluk’ harde muziek in (The Beatles met Long Tall Sally) in plaats van het concert met hobo. ‘Wat nou verkeerd hoesje? Heb ik niks mee te maken, verkeerde hoesje, dat gekrijs van die Battels.’ De keuze voor Van Duin is merkwaardig. Hij heeft gewerkt voor de concurrent op zee, Radio Noordzee. En hij is vanaf februari 1974 voor de NCRV-radio te horen in de Dikvoormekaarshow en voor de TROS-televisie maakt hij zeer goed bekeken humoristische programma’s. Geen Veronica-man dus en geen handreiking naar de kersverse collega’s van het publieke bestel. Maar een geruisloze start had men van Veronica ook niet kunnen verwachten. Op ludieke wijze wordt zo gevierd dat Veronica eindelijk terug is, maar ook geprotesteerd tegen de wijze waarop. Vanaf moment één heeft Veronica in het publieke bestel geschopt tegen de geldende conventies.

     

    Veronica op 4

     

    De weken erna presenteert Tineke de Hilversum 4- programma’s. Tinus had wel een klassieke achtergrond en belangstelling maar het hielp ook dat Veronica maar drie uurtjes radio per week had en ze toch ergens aan haar uren moest komen. Het programma duurt een uur en heet Tineke presenteert Veronica op 4. Over haar motieven om voor dat ene uurtje radio de NOS weer te verlaten en terug te keren naar haar oude nest, zei ze toen: ‘Ik wilde weer ergens bij horen’. Tineke gaat verder ervaring opdoen op de tv-afdeling en zou als tv-presentatrice nog vele succesvolle jaren bij Veronica tegemoet gaan. Haar rol op Hilversum 4 is echter al binnen enige maanden uitgespeeld. Ze wordt vervangen door presentator Hans Mondt, die al vanaf 1967 op zeezender Veronica had gepresenteerd. Daar deed Hans Muziek terwijl u werkt, een programma dat hij later ook nog tot diep in de jaren tachtig op Hilversum 1 zou blijven presenteren. Deze rustig pratende presentator had van nature al belangstelling voor klassieke muziek, maar had daar op de boot niet veel mee kunnen doen. Voor hem is de verplichting om binnen het bestel mee te doen aan het brengen van klassieke muziek dus geen moetje, hij vindt het echt leuk. Klassiek en toch leuk, is dan ook de treffende titel waarmee Mondt debuteert op het klassieke station. Hans Mondt heeft de VOO-bijdragen op Hilversum 4 een serieus en gewaardeerd gezicht gegeven. Vooral voor het succesvolle Muziek voor Miljoenen kreeg hij later respect vanwege zijn toegankelijke en laagdrempelige wijze van presenteren en selecteren. Hans Mondt overlijdt in 1995 op 54-jarige leeftijd aan kanker.

     

    Veronica op 1

     

    Op Hilversum 1 mag Veronica op maandagavond één uurtje vullen, van 22.55 tot 23.55 uur. Dat wordt de Paul Meyer Show met Henk Terlingen. Deze schorre journalist die in 1969 de landing op de maan voor tv had verslagen, werkte eigenlijk voor de NOS. Maar stiekem had hij meegewerkt aan de zeezenderprogramma’s van Henk van Dorp en Frits Barend. NOS-baas Bob Spaak mocht niet weten dat Terlingen wat deed bij de vermaledijde concurrent. Zijn typetjes en persiflages in ‘Sportief zijn, beter worden’, waren legendarisch. Bovendien had Terlingen indruk gemaakt bij Rob Out en Lex Harding toen hij in april 1973 op de Hilversumse publieke radio aandacht besteedde aan het door anderen doodgezwegen Veronica. Bij het stranden van de Norderney, vlak voor de demonstraties in Den Haag voor het behoud van Veronica, had hij de piraat een platform willen bieden in zijn programma. Een voornemen dat vanuit de NOS vlak voor uitzending werd verboden.

    Evengoed heeft de carrière van Terlingen bij Veronica niet lang geduurd, want anderhalve maand na de start van de Paul Meyer Show wordt de prettig eigenwijze journalist Terlingen naar huis gestuurd. Het licht ontregelende programma met absurdistische ondertoon moet Out toch niet bevallen zijn. Hij verordonneert: ‘Iedereen die vanaf heden niet meer loyaal meewerkt aan Veronica met mij aan het hoofd, kan zich als ontslagen beschouwen.’ Outs nieuwe opdracht luidt dat er positief nieuws gemaakt moet worden. Opvolger Felix Huizinga begrijpt deze richting ook niet goed, waardoor er ook op Hilversum 1 in dat ene uurtje al rap vele rugnummers veranderden. Een erg stabiele en doordachte indruk heeft dit allemaal niet gemaakt. De nieuwe naam, 3600 seconden Veronica, laat ruimte aan wisselende presentatoren, zoals Tom Collins.

     

    Veronica op 3

     

    Vrijdagavond van zeven tot acht is er dan één uurtje popradio door Veronica. Op Hilversum 3, de plek waar Veronica gevoelsmatig het meest thuis hoort, moeten Lex Harding, Adje Bouman en eigenlijk alle radiocollega’s hun hele hebben en houwen in één uurtje in de week kwijt. Dat gaat natuurlijk niet. Ad Bouman: ‘Dat werd een heel erg volgepropt uurtje. Toen vonden de mensen het prachtig. En als je het nu terughoort, denk je: wat een puinhoop.’ De inhoud van het uurtje Hilversum 3 kon ook nog wel wekelijks verschillen. Zelfs Rob Out is er nog wel eens te horen geweest in een Goud van Oud-uitzending. Eigenlijk kwamen alle Veronica-medewerkers er langs. Lex Harding: ‘Dat uurtje was gewoon een puinhoop. Het hele bedrijf zat daar.’

    De mannen kunnen gelijk proeven hoe de werksfeer bij de publieke omroep werkt. Harding: ‘Ik was gewend met een technicus te werken. In Hilversum vonden ze dat het zelf meenemen van een technicus de werkgelegenheid aantastte van de NOS. Maar de technici die daar werkten bemoeiden zich nooit met het programma. Ze luisterden niet eens. Ze zetten zo af en toe een schuif open als er nieuws moest komen. Ik wilde mijn programma met Adje Bouman maken. Toen kreeg ik problemen, met de ondernemingsraad bijvoorbeeld. We hebben het programma met zijn tweeën gepresenteerd, anders mocht het niet.’

    Het programma krijgt de titel: Lex Harding presenteert de actuele popinformatieshow, en daarin mag de meest populaire diskjockey van Nederland na zestien maanden duimendraaien weer één uurtje in de week doen waar hij het beste in is. Maar zijn programma staat dat eerste jaar wel tegenover het mateloos populaire TopPop op tv geprogrammeerd. Het enige programma op de Nederlandse buis waar je bewegende popsterren in kon bekijken, was een geduchte concurrent van dat ene uurtje Radio Veronica. En dus heeft Veronica tussen zeven en acht uur vrijdagavond niet echt een vuist kunnen maken. En lekker doorluisteren was het ook niet op Hilversum 3, want na acht uur kwam de VPRO met gevoelsmatig mijlenver verwijderde programma’s.

    De publieke omroepcollega’s staan niet met open armen klaar voor de oude concurrenten. Ad Bouman: ‘We werden veel gepest in het begin. Ze hadden net toegangspasjes ingevoerd op het Mediapark. Daar waren de studio’s van Hilversum 3. Op een vrijdagavond kwam Lex aanrijden en toen ging die slagboom dus niet open. Lex was vrij laat, tien voor zeven, om zeven uur hadden we uitzending. Zegt zo’n vent van de bewaking dat hij eerst maar terug moest komen met z’n pasje. Toen heeft Lex die slagboom eraf gereden. Daarna kwam hij dat Audiocentrum binnenrennen en wilde zo’n studiochef hem tegenhouden. Waarop Lex zei: ‘Ik wil u te woord staan na mijn uitzending, maar eerst wil ik mijn programma doen en zoals het ernaar uitzag, wilde u mij dat beletten. Dus daar heb ik even verandering in gebracht. Straks sta ik u te woord over dat kutpaaltje van u. Niet nu.’ Heel goed natuurlijk, want dat was wel een beetje het sfeertje toen we met Veronica het bestel binnenkwamen. Dat soort tegenwerking.’

    De vrijdagavond op Hilversum 3 wordt snel exclusief ingeruimd voor de Top 40. Het programma gaat dan De Nederlandse Top 40 met Lex Harding heten. De hitlijst was een jaartje te horen geweest bij de TROS op donderdag op Hilversum 3 en om het makkelijk te maken op zaterdag op Hilversum 2. Maar de TROS had de uitzending in mei 1976 stopgezet toen duidelijk werd dat Veronica de lijst weer zou uitzenden. Ferry Maat gaat vervolgens de Europarade presenteren. Een pan-Europese hitlijst die dus erg veel vreemde titels ging bevatten. Binnen de publieke omroep waren er wel meer hitlijsten. Zo was daar de Nationale Hitparade, voorheen Daverende Dertig. Die lijst was in samenwerking met auteursrechtenorganisatie Buma/Stemra opgericht. De Buma wilde na het stoppen van Veronica ervoor zorgen dat er in Nederland een hitparade bleef bestaan. Dat werd een groot succes, mede doordat de Nationale Hitparade in TopPop als leidraad werd gebruikt. De hitlijst van Buma liet bovendien een eerlijker verkoopverloop zien, waardoor platen wel meer door de hitparade stuiterden. Het bijbehorende radioprogramma werd vrijdagmiddag tussen vier en zes uitgezonden op Hilversum 3. Presentator was de eigenwijze Felix Meurders, die er evengoed van genoot om dé hitparade van het land uit te mogen zenden. Hij deed het wel anders dan Veronica. Hij draaide alle platen helemaal schoon, van de eerste tot de laatste groef. Veronica stopte zijn uitzendingen altijd vol met jingles en Lex Harding sprak alle introotjes vol. Zeker nu die Top 40 in één uurtje gepropt diende te worden. Door het verstopte plekje en omdat het een uur na de Nationale Hitparade werd uitgezonden, was de Top 40 een aantal jaren minder populair dan de concurrerende hitparade. Tot een omroeprekenmeester in 1979 de Top 40 op de plek van de Nationale Hitparade programmeert…

     

    Veronica op tv

     

    Het televisie-avontuur voor Veronica begint op de zestiende verjaardag van Veronica, een symbolische avond dus. Die eerste tv-avond van Veronica is woensdag 21 april 1976, op Nederland 2. Die eerste avond begint Veronica zelf om halfnegen. Daarvoor zat vijf minuutjes SoCuTeRa (Stichting ter bevordering van Sociale en Culturele doeleinden door Televisie en Radio), waar een goed doel om aandacht mocht vragen. Eerder die avond was de ikon te zien met een documentaire over zware omstandigheden van kinderen in de negentiende eeuw, gevolgd door de katholieke actualiteitenrubriek van de kro en rkk en het Acht Uur Journaal. Een mooi voorbeeld van de omgeving waarin Veronica nu de blits moet gaan maken.

    Op het programma die eerste avond:

    • 20.30 Veronica Documentaire,’uniek stukje radiogeschiedenis met oude beelden vanaf het Veronica-schip’)
    • 20.50 Uitzending vanaf de Norderney. De George Baker Selection en Earth & Fire mogen de aftrap verrichten vanaf de oude Veronicaboot. Live vanuit de haven van Zaandam, waar de boot voor anker ligt.
    • 21.00 Veronica aan land (1). Rechtstreeks vanuit het Jaarbeurs Congrescentrum in Utrecht ‘een feestelijk programma’ met optredens van Vader Abraham & Mieke, Marianne Rosenberg, The Walker Brothers en Rod Stewart (die op het laatste moment afzegde). De artiesten worden ‘aangevuurd door orkestleider Harry van Hooff’.
    • 21.35 Veronica Mini-Magazine. In maar liefst 25 minuten stelt het nieuwe Veronica zich voor. Letterlijk dus, met de medewerkers, met ‘de introductie van de verschillende onderdelen van het tv-magazine’ en de tvprogrammering ‘in kort bestek’.
    • 22.00 Veronica aan land (2). Nu met o.a. Rob de Nijs, Don McLean, Dave en The Miracles.
    • 22.35 Starsky & Hutch. De hele rolbezetting was in het omroepblad na te lezen. De eerste aflevering van ‘één van Amerika’s populairste tv-series’ heet Texas Longhorn en gaat over twee heroïneverslaafden.
    • 23.25 Veronica Agenda. ‘Waarin aandacht voor belangrijke gebeurtenissen als u de komende drie weken niet thuis voor de buis wilt blijven.’ Deze uittips zouden nog vele jaren de vaste avondsluiter van Veronica blijven, vermengd met eigen Verenigingsnieuws.

    De avond kent de nodige schoonheidsfoutjes. Om gelijk je eerste avond zoveel live te willen doen, is ook wel erg gewaagd. De stress bij de medewerkers is groot. Als een scriptgirl, die al 36 uur achter elkaar heeft gewerkt, die avond geen pakje sigaretten uit de automaat wil trekken voor Rob Out, wordt ze onmiddellijk door Rob ontslagen. Maar Veronica is op tv. Over de hele avond gerekend hebben bijna vijf miljoen mensen een stukje van die eerste Veronica tv-avond gezien. Een hoog maar voor die tijd niet bijzonder hoog kijkcijfer. De avond levert ook nog eens 4500 nieuwe leden op, minstens even belangrijk in de hierop volgende strijd om meer zendtijd.

    Veronica mag vanaf deze 21e april één keer in de drie weken op woensdag drie uur tv maken. Dit genoot de voorkeur boven één uurtje per woensdag. Drie uur achter elkaar zou meer impact hebben. De woensdag zou lang de vaste uitzendavond van Veronica blijven. De maanden erna zou er nog veel uitgeprobeerd gaan worden. Menig programma verdwijnt daarbij vroegtijdig. Een quiz van Will Luikinga wordt zelfs na één uitzending al afgeblazen. Luikinga weet nog hoe het ging. ‘Ja ha, ik werd door Rob Out gebeld. Of ik voor de komende woensdag een quizje kon doen. Er lag nog niets, alles moest nog bedacht worden. Vind je het gek dat het niks werd? Maar ik heb het toch geprobeerd.’ Zo blijft Veronica in de praktijk leren met vallen en opstaan. De kijker is getuige van het leerproces. tv maken blijkt een vak en de Veronicanen waren er, niet gehinderd door al te veel voorkennis, blind ingestapt. Het zou nog een jaartje duren voordat de Veronicaprogramma’s goed en herkenbaar gingen worden.

     

    Tegenwerking

     

    Nou waren er meer redenen waarom sommige programma’s in het begin echt niet goed waren. De Veronicanen werden structureel tegengewerkt door collega’s bij andere omroepen en door technici van de NOS. Technicus Ad Bouman merkte dat het meest. Zowel bij de radio- als de televisieprogramma’s waar hij bij betrokken was. Adje vertelt: ‘De microfoons deden het steeds niet. Ik zag alleen maar presentatoren in beeld zonder geluid. Nou, dat kan één keer misgaan, maar niet tien keer. Ze zaten ons dus gewoon te jennen.’ Programmamaker Leo van der Goot, oud-dj van Radio Noordzee, kwam televisie-ervaring opdoen bij Veronica. Hij zegt: ‘Die eerste jaren behandelden de NOS-medewerkers ons als tuig. Alsof we gajes waren. De machthebbers van de publieke omroep vonden ons ook tuig. Als je zag hoe ze naar ons kéken! En ja, we waren best losgeslagen. Ze zeiden dat dat toch niet kon, maar wij zeiden: Dat kan dus wel, wen er maar aan. Later kregen ze door dat het best leuk was wat we deden en toen ging het beter.’

    Maar dat wennen aan Veronica in het bestel kostte wel een aantal jaren. Van der Goot: ‘Op een gegeven moment deed ik een cursus aan de Media Academie. Iemand van de VPRO moest ons beoordelen en die man kon niet naar me kijken zonder te braken. Zo moest ik een filmpje maken met stilstaande beelden en muziek. Ik deed dat met een nummer van The Eagles. De rest had klassieke muziekjes en langzame fades tussen de beelden. Ik werd als gek behandeld. Daar werd ik alleen maar dwarser van. Dat is de typische Veronica-mentaliteit.’ Ook Tineke de Nooij mocht tv-ervaring opdoen. Ze ging samen met Leo op regiecursus. Tineke: ‘Ik had een gezin te onderhouden. En toen kreeg ik twee uurtjes radio in de maand en daar verdiende ik vijftienhonderd gulden mee. Maar daar moesten we wel wat meer voor doen. Leo en ik wilden allebei graag meer over tv leren. We zijn met z’n tweeën gegaan, wat ik enig vond, want ik heb Leo hoog zitten. Die cursus was geweldig, maar alle collega’s deden vreselijk neerbuigend. We hebben ons echt waar moeten maken.’ Zowel Leo als Tineke zou daarna nog vele succesvolle tv-producties regisseren en ook presenteren.

    Iemand die als geen ander de tegenwerking van andere omroepen en technici van de NOS ervoer, is Adje Bouman. De technicus en dj van zeezender Veronica ging bij de VOO de techniek doen van veel radio- en tv-programma’s. Maar eigenlijk mocht hij dat niet. De omroep had geregeld dat voor al deze klussen mensen van de NOS ingehuurd moesten worden. Maar die wilden niet doen wat Adje al wist dat er mogelijk was. Bouman vertelt: ‘Sommige technici zagen ons als een enorme bedreiging. De ouderen konden ons wel hebben. Die lieten ons gewoon lekker onze gang gaan. Er was er één bij de radio die las altijd de krant en zei: ‘Schuif jij de uitzending maar. Dat kan je veel beter dan ik. Voor mij hoeft het allang niet meer.’ Maar als er iemand van de NOS binnen zou stappen, zou die man daar problemen mee krijgen. Bij het monteren kreeg ik een keer een klap op mijn vingers, want ik zat aan een fader en dat mocht niet. Terwijl andere technici zeiden: start jij de machine maar.

    ‘Ze deden ontzettend kinderachtig bij de NOS. Kerst 1976 kregen we drie uur zendtijd terug voor alle nieuwsuitzendingen die elke week steeds een aantal minuten van onze zendtijd hadden verbruikt. Daarin gingen wij de Top 100 Aller Tijden uitzenden, met Tineke en Leo van der Goot. Dat hebben we opgenomen in de eigen studio’s van de Stichting Top 40. Maar dat programma stond niet op NOS-banden en dus mocht het zo niet worden uitgezonden. Dat was niet betrouwbaar, want het kwam uit een vreemde studio. Met heel veel moeite gingen ze dat kopiëren op NOS-tapes. Maar die NOS-machines waren zo veilig ingeregeld dat het een stuk zachter werd, je ging veel dynamiek missen en het ging ruisen. Heel vervelend. Dat soort kinderachtigheid was schering en inslag. Die diskjockeytafel bij Hilversum 3 was zo slecht dat als er een tik in de plaat zat, je een seconde niks hoorde op de zender. Als je iets te hard riep, was je ook een halve seconde niet te horen. Dat was gewoon bijzonder slecht afgesteld. Ze werkten met een zelfuitgevonden apparaat dat niet functioneerde. Dankzij Veronica zijn daar uiteindelijk nieuwe limiters in gezet, die een veel strakker geluid mogelijk maakten.

    ‘Voor tv was het precies hetzelfde liedje. Wij van de radio vonden tv maar radio met beeld erbij. Dat was tegen het zere been van de tv-makers. Wij maakten ook de ledenwerfspots van Veronica. Dan maakten we eerst de audio helemaal klaar. Als het lekker klonk, zeiden we tegen iemand: maak hier maar beeld bij. Dan raakte men in de war, want men vond: je maakt eerst beelden en dan moet er nog audio bij. Dat geluid is niet belangrijk, dat komt later wel. Pas later kreeg men door dat het eigenlijk best handig was om eerst het geluid in orde te maken. Later ging iedereen dat doen. Van de weeromstuit gingen we de geluidmix zo veel mogelijk zelf doen. Bij de NOS was je een dag bezig als je het liet monteren. Wij waren in een halfuur klaar. Als we een concert opnamen, nam ik mijn eigen zelfgekochte 16- sporenrecorder mee zodat we het concert goed konden namixen. Maar soms trof je een technicus die dat ding niet wilde aansluiten, omdat hij het als een bedreiging zag van zijn broodwinning. Ik was bevriend met een commerciële platenstudio. Dan nam ik de geluidsbanden onder mijn arm en ging ik ’s nachts dat concert over mixen. Dat mocht ook niet, maar een NOS-technicus uitleggen hoe het moest, kostte vele uren. Het systeem is er echter om verslagen te worden. Ik koos een technicus uit van wie ik dacht dat hij snel naar huis wilde. Ook als de opnamen misgingen, zei ik: Dat staat er perfect op. Alles om die technicus zo snel mogelijk naar huis te krijgen. Dan stapte ik ook in de auto en ging ergens een hapje eten. Ik had de sleutel van de studio nog bij me. Diep in de nacht ging ik terug om alles op dezelfde tapes te remixen en het eroverheen te zetten. Die tapes leverde ik dan in en zo werd het uitgezonden. Dan sprak ik die technicus die het had verkloot later en die had het ook gezien. En hij zegt: dat klonk best goed, hè?’

     

    De functie van Veronica op tv-gebied

     

    Adam Curry emigreert eind jaren zeventig met zijn ouders vanuit Amerika. Dit kleine jongetje is opgegroeid met Amerikaanse radio en tv. In Amerika speelt publieke omroep geen rol, alles is er commercieel. Kleine Adam weet niet wat hij ziet: ‘Sneeuw, dat was het eerste wat ik op de Nederlandse tv zag. En om zeven uur kwam er dan eindelijk wat. Boeingg! Joop van Zijl met het nieuws. Op Nederland 1 én op Nederland 2 the same guy with the same news! Boeingggg! Het was kut. En dan de radio. Voor zeven uur ’s ochtends. Di-di-di-dididididii… Hilversum 3.’ Curry doelt op een repeterende aankondiging van welke zender er na zeven uur komen ging, begeleid door een paar noten van het Wilhelmus. ‘Zo opende elke dag de Hilversumse radio. That was fucked up! Veronica heeft dat overhoop gegooid. Zij waren er om te brengen wat de mensen wilden zien en horen. Anders was het nooit veranderd, dan was het nu nog kut geweest.’

     

    Baas Out Rob

     

    Out is vanaf dag 1 van de VOO de baas van de televisieafdeling. Maar hij heeft dan net zoveel ervaring als zijn op cursus gestuurde collega’s, namelijk: nul. Journalist en latere tv-maker Bert van der Veer blikt terug op die beginjaren: ‘Hij had geen enkel verstand van televisie maar hij had ergens het woord chromakey opgevangen. Dat is die techniek waarbij je een persoon op het strand kunt zetten terwijl die voor een blauwe wand staat. In die vergadering begon hij aan regisseur Henny Budie uit te leggen: ‘Ja, dan moet je zo’n blauwe wand bestellen.’ Henny onderbrak hem en zei: ‘Rob, ga je me ook leren hoe ik moet neuken?’ Dat was wel het sfeertje daar.’ Rob Out heeft echter een aangeboren instinct voor wat mensen leuk vinden en graag willen zien. Ook wist hij een groot publiek voor zich te winnen. Dat had hij de afgelopen jaren op zee wel bewezen. Hij hield van korte lijntjes, alles werd in een seconde besloten. Vergaderen is onnodig tijdverdrijf. En Rob Out weet zijn collega’s enorm te stimuleren. Leo van der Goot: ‘Rob vatte zo’n liefde op voor dit vak, voor zijn club, voor zijn mensen. Dat maakte hem zo’n leuke man. De kern was dat hij je de ruimte liet, je vrij liet om op je bek te gaan. Dat was de Veronica-sfeer waar ik zo voor viel.’ Het zijn een paar ingrediënten die van mister Out een hele succesvolle tv-directeur maken. Tineke de Nooij: ‘Hij vond het altijd geweldig, televisie. Hij wilde ook altijd monteren. Hij had het er hartstikke druk mee. Televisie was het helemaal voor Rob.’ Vriend Peter Koelewijn vertelde in 2004: ‘Rob nam heel snel beslissingen. Hij ging graag naar Amerika, naar tvbeurzen. Daar keek hij drie minuten naar een trailer van een serie of speelfilm en dan nam hij het of niet. Rob zei dat andere omroepen die banden mee naar huis namen en dan alles gingen kijken en er daarna nog eens over vergaderden. Niks voor Rob.’

    Daar staan de geluiden tegenover waarin de baas van Veronica wordt afgeschilderd als een tirannieke, te impulsieve, aan zichzelf of aan de fles denkende onbenaderbare leider. Veronica zelf weet dit beeld voor het grote publiek aardig weg te houden. Maar de ‘serieuzere pers’ meldt met graagte de reeks conflicten die vanaf de start van Veronica in het bestel plaatsvinden. De Haagse Post brengt op 28 augustus 1976 dat eerste jaar in het bestel in kaart onder de kop: ‘Veronica: het schrikbewind van Rob Out.’ Journalist Michiel Berkel is bij de eerste tv-uitzending in april dat jaar aanwezig. Hij beschrijft de sfeer na afloop van dat tv-debuut: ‘Algemeen directeur Rob Out converseert – een dubbele whisky in de hand – met een aantal persmensen. Dan merkt hij dat zijn Benson & Hedges sigaretten op zijn. In zijn buurt, grauw van vermoeidheid, zit scriptgirl Hetty Eijbers. Dat is ook nauwelijks verwonderlijk, want ze heeft er al zo’n 36 uur werken op zitten. Out buigt zich naar haar over en roept: ‘Zeg, haal jij even een pakje sigaretten voor me.’ Het meisje piekert er niet over. ‘Daar ben ik niet voor aangenomen, doe het zelf maar’, antwoordt ze. Nu verdwijnt de nonchalante glimlach om de mondhoeken van de directeur. En voor hij zich weer omdraait om zijn gesprek voort te zetten, sist hij haar toe dat ze bij dezen op staande voet is ontslagen.’ Fijntjes meldt de journalist dat de Veronica Ontslag Organisatie al een illustere reeks weggestuurde voorbeelden kent, waaronder Henk Terlingen, John de Mol, Gerard van Wijk, Felix Huizinga en dus onbekendere namen zoals deze Hetty. Ze zijn allen het slachtoffer van ‘het dictatoriale bewind’ van Rob Out.

    Dat hij snel beslissingen kon nemen en zoveel impulsieve ingevingen had, wordt geroemd door zijn vrienden en volgers maar bekritiseerd door medewerkers met een eigen wil. Willem van Kooten zegt dat jaar over Rob Out: ‘Het is een prima gozer om een glas mee te drinken. Maar vergeet niet dat je vroeger veel gemakkelijker alleenheerser kon spelen. Out zal diplomatieker moeten worden, vroeger (op zee, as) had hij met slaven te maken. Nu moet hij rekening houden met alles en iedereen in Hilversum. Dat kost moeite voor iemand die niet kan delegeren.’ En dus laat Out aan iedereen weten: ‘Als jij het programma niet maakt zoals ik het wil, dan zoek ik wel een ander.’ Van Kooten: ‘Als je daar gaat werken, weet je van tevoren dat er één baas is, en dat is Rob Out. En als je het daar niet mee eens bent, moet je d’r niet gaan werken.’ Het verweer van Rob Out in de hp zegt alles: ‘Ik ben té creatief om als een simpele manager achter mijn bureau te zitten. In mijn enthousiasme vergeet ik wel eens de mensen die daar onmiddellijk bij betrokken zijn in te schakelen. Dan voelen ze zich soms overruled. Maar dat is mijn enthousiasme, dat kennen ze in Hilversum niet. Rob Out zit niet op elke stoel, Rob Out probeert mee te denken. Natuurlijk maak ik daar fouten bij. Ongetwijfeld maak ik inbreuk op de spelregels die er in Hilversum golden. Niemand heeft er vroeger ooit moeite mee gehad als je op elkaars tenen stond, terwijl dat nu bijna onvergeeflijk is. Als ik er heilig van overtuigd ben dat ik gelijk heb dan neem ik ook alle consequenties om gelijk te krijgen.’

     

    Personeelsbeleid op de tv-afdeling

     

    Het team medewerkers op de televisieafdeling werd door Rob Out op zijn typische eigen wijze samengesteld. Net als zijn hele beleid, op fingerspitzengefühl en totale willekeur gebaseerd. Zo kwam ook Bert van der Veer binnen. De latere regisseur Van der Veer zit in 1977 werkeloos thuis als hij met zijn boekje over 25 jaar tv niet door iedereen met een aanbieding gebeld wordt. ‘Na drie maanden thuiszitten pak je de telefoon en bel je werkelijk iedereen die je kent. Ik had Rob Out wel eens geïnterviewd, geloof ik. Dus ik bel hem en zeg dat ik nog wat tijd heb. Tot mijn verrassing belde hij een paar weken later terug. Hij vroeg: ‘Heb je wel eens gemonteerd?’ Dat had ik nog nooit gedaan. 1977 was verkiezingsjaar. Hij had een redacteur opdracht gegeven een documentaire van een halfuur te maken over de kleine politieke partijen. Veronica identificeert zich altijd met de underdog, vandaar. Die man had interviews gemaakt met alle belangrijke fractieleiders maar Rob was even vergeten dat hij die man ontslagen had. En die film moest twee, drie weken later wel op tv worden uitgezonden. Of ik dat even wilde doen. Het bleek niet wezenlijk anders te zijn dan een stuk redigeren. Ik wist niet hoe je film en geluid gelijk moest leggen, maar daar had je iemand voor. Ik koos de meest interessante stukken uit. Om mijn eigen stempel erop te zetten heb ik nog een eigen politieke partij opgericht. Daarmee hebben we wat grappen en grollen in Den Haag uitgehaald die als rode draad in het programma moesten fungeren. Zo kwam ik binnen bij Veronica. Als je een beetje van aanpakken wist, kwam het goed. Je kreeg geen contract, je moest in de buurt zijn en dan kwam er altijd iets op je af.’

    Op de burelen van het Veronicablad kan Out niet meer fulltime hoofdredacteur spelen. Hij neemt een jonge knul van de VARA-Gids aan, Robert Briel. Ook deze jongen kan goed gedijen binnen het provisorische werkklimaat. Adjunct-hoofdredacteur Briel: ‘Het was zo’n kleine club toen ik er ging werken. Op een gegeven moment werkte ik voor een actualiteitenmagazine op de radio. Iedereen deed alles. Er was geen structuur. Al die tijd dat het een publieke omroep is geweest, is het een ongelofelijke kweekvijver van talent geweest. Er waren dingen mogelijk die nergens anders mogelijk waren. Daar zijn zo veel getalenteerde mensen uit voortgekomen. Er waren zakken met geld en als je met een goed idee kwam gebeurde het gewoon. Daarmee is tevens één van de zaden geplant voor de latere problemen bij Veronica.’

    Ook Tineke bevestigt de willekeur in het beleid. ‘Er was geen structuur. Wat Out ter plekke bedacht, gebeurde. Iedereen kreeg kansen. Ook ik, anders was ik toch nooit tv gaan doen? Maar ook de jongen van de postkamer kon bij Rob carrière maken. Ik denk dat ze daarom zo toegeeflijk zijn geweest voor Out.’ Bert van der Veer: ‘Als je er op het juiste moment was, had je altijd een kans. Er kon op een gegeven moment een schreeuw komen uit de kamer van Rob, waarop iedereen die er was bij hem aan de tafel schoof en zich ermee ging bemoeien. Zo is er inderdaad iemand vanuit de postkamer uiteindelijk tot een succesvolle producent uitgegroeid. Paul Vasseur en Rob de Boer hebben die route afgelegd. Rob mocht eens meelopen met een productie en dan zeiden de omroepmensen: ‘Dat kan toch niet, dat is de postjongen. Maar dat kon wel. Dát is de Veronica-sfeer.’ Die postjongen zou later producent worden van bijvoorbeeld het popprogramma Countdown.

    Veronica moet in het bestel aan alle voorwaarden voldoen waaraan ook alle andere omroepen onderworpen zijn. Bijvoorbeeld de eis dat 25 procent van de programmering gewijd moet worden aan cultuur, 25 procent aan educatie, 25 procent aan informatie en de resterende 25 procent is voor verstrooiing weggelegd. Je zou denken dat Veronica zich vooral op dat laatste stijlmiddel zou werpen, maar Van der Veer ontkent dat. ‘Veronica was als publieke omroep buitengewoon streng in de leer waar het ging om percentages van bijvoorbeeld cultuur die je moest maken.’ En zo kwam het dat hij en Tineke een heus kunstprogramma moesten maken, Aan de grenzen. Bert vertelt: ‘Tineke had een cursus gedaan en vond zichzelf een buitengewoon bekwame regisseur. Dan moest ik maar presenteren terwijl zij regisseerde en omgekeerd. Na twee afleveringen bleek dat zij beter kon presenteren dan ik en dat ik beter kon regisseren dan zij.’ Het zegt genoeg over de vrije werkwijze van Veronica dat die conclusie in de praktijk kan worden uitgezocht.

     

    Willekeur (maar ’t werkt wel)

     

    Het was de tijd dat er nog geen beleidsplannen bestonden. Een idee werd bij Rob soms nog op de dag van uitzending geboren. Waar andere omroepen al dagen en soms weken de banden voor de uitzending klaar hadden liggen, gooide Out het uitzendschema ter plekke om. Tot ergernis van de ambtelijke technici. Deze onderdelen stonden nooit in de gids vermeld, tot ergernis van andere omroepen. Die vonden dat Veronica zich niet aan het zendschema hield. Met een natte vinger en een hoop intuïtie werd de zendtijd op radio en tv gevuld. Dat kon ook, want het geld kwam toch wel binnen. Sterker nog, de VOO kreeg de bijdragen uit de omroeppot niet op. Nadeel voor de medewerkers was wel dat je ook niet wist of je morgen nog werk had, want gewone arbeidscontracten waren er niet. Als je daar niet zenuwachtig van werd, was je binnen. Zoals Bert van der Veer: ‘Rob Out geloofde niet zo in faciliteiten aanvragen en operationele besprekingen. Ik kon lekker met hem door de bocht. Er was vertrouwen en respect. Maar wat hij zei moest wel gewoon gebeuren.’

    Een uitgebreide planning of toekomstvisie hoort hier niet bij. Leo van der Goot: ‘Op woensdagavond was de uitzending. En dan gingen we maandagmiddag eens nadenken.’ Soms moest er lang op een idee worden gewacht. Bert van der Veer: ‘Iedereen die in die tijd bij Veronica werkte, herinnert zich dat beeld van Henny Budie, de legendarische regisseur, voorheen van Studio Sport. Die zat aan zijn bureau, met tegenover hem zijn regieassistent Hetty Eijbers. En Hetty zat letterlijk een halve dag te wachten totdat de grote Budie een ingeving zou krijgen die zij mocht opschrijven. Dat was een gezapigheid, niks jong-snel-wild. En dan zei hij na een halve dag: een mistmachine op het strand! Briljant!’ En als er geen idee kwam en er was nog zendtijd te vullen, dan ging de zendtijd naar wie zijn vinger maar opstak. Van der Veer weer: ‘We hadden een keer nog een halfuur in het schema over. En we hadden nog recht op wat studiotijd en cameramensen, want dat werd allemaal in uren over de omroepen verdeeld. Toen hebben we maar een reportage gemaakt in het piepkleine landhuisje in Friesland van schrijver Herman Pieter de Boer. Met ons grote team kwamen we daar over als een zigeunerkaravaan. En dat werd daarna, hup, de zender opgegooid. Of die keer dat er een studio een nacht leeg stond. Ik wilde wel een muziekprogramma maken. Het heette Ups and Downs. Gingen we met Patricia Paay, Sandra Reemer, Elkie Brooks en Helen Shapiro op één nacht vier artiesten opnemen. Ieder twee nummers. Gekkenhuis.’

     

    Veronica-innovaties op tv

     

    Nog iets wat anders ging bij Veronica. De hele programmering rolde in één keer van het scherm. Klinkt logisch, maar was het in de jaren zeventig niet. Een omroepster deed een aankondiging. Dat ging stijfjes en formeel. Daarna werd het beeld even zwart en volgde hopelijk het programma. Zo niet bij Veronica, vertelt Tineke: ‘Je had die Ampex-machines die je tien seconden van tevoren moest starten. Ik was er wel voor dat omroepsters een beetje los moesten kunnen praten. Maar haar laatste woorden moest je weten, anders kon je die machine nooit tien seconden van tevoren starten. Deed je dat te laat, zag je even zwart beeld. Dat gebeurde bij alle omroepen, maar als het bij ons gebeurde hing Out aan de telefoon te schreeuwen. Hahaha. Bij Veronica moest het aan één stuk doorgaan: Wap!’

    Ook nieuw op de Nederlandse tv en geïntroduceerd door Veronica: de ledenwerfspots. Tot dan toe kwam het alleen voor dat een omroepster wel eens de eigen omroepgids omhoog hield met het verzoek even te bellen als u lid-abonnee wilde worden. Veronica had natuurlijk veel nieuwe leden nodig. Ze wilde veel meer zendtijd krijgen. Omdat er maar eens in de drie weken wordt uitgezonden, moet Veronica het ook van die avonden hebben. En dus komt Veronica met opvallende spotjes, minifilmpjes met beelden van een hitserie en muziek van een grote hit eronder. Een vette voice-over Herman Pieter de Boer schreeuwt wat kreten en een telefoonnummer. ‘Het superdikke Veronicablad. Dat wil jij toch ook?’ is de meest gebruikte ledenwerfkreet. 

    De opvallende spots werken goed. De andere omroepen vinden de wijze en de mate waarop de ledenwerving gebeurt afkeurenswaardig, maar nemen jaren later de wervende spots en de schreeuwerige toon ervan min of meer over. Een uurtje Lex Harding op Hilversum 3 kon al vijfhonderd nieuwe leden opleveren. Een tv-avond moest er wel een paar duizend binnenharken. Leo van der Goot herinnert zich dat Out naar de tv zat te kijken, de ledenwerfspot zag en dan naar het Veronica-belpannel belde om te vragen hoeveel nieuwe leden zich hadden gemeld. Als er niet genoeg waren, had Out een slechte avond. Nadat Will Luikinga een keer in zijn programma iemand voor gek had gezet, kwamen er 150 opzeggingen binnen. Out was furieus. Will Luikinga herinnert zich wat er was gebeurd: ‘We maakten een songfestivalprogramma met dieren. Wij de kantine van de hockeyclub in Hilversum afgehuurd. En daar kwamen allemaal mensen met beesten die een kunstje konden doen. Op een gegeven moment was er een hond die begon te piepen als je ‘Hand in hand kameraden’ aanzette. En als het een lied over Ajax was, hield hij juist zijn mond. Leuk item, dacht ik. Ik kwam de volgende morgen op de zaak en wat denk je? Allemaal mensen die hun lidmaatschap hadden opgezegd! Wij hadden een feeststemming als we er leden bij hadden en nu hadden honderd leden opgezegd. Daar was Rob Out erg boos over. Die mensen dachten dat we dierenbeulen waren. Dat de jongen die de hond bij zich had zijn strot afkneep. De Dierenbescherming hing bezorgd aan de lijn. Elk lid was belangrijk en Luik was weer zo handig een programma te doen waardoor de leden wegliepen, ha ha.’ 

    Veronica had al een promotieteam. Dat was in 1971 begonnen, want toen had het al zin om leden te werven voor het Veronicablad. En vanaf 1973 heeft Veronica als geen andere omroep van promotieteams gebruikgemaakt. Maar zo’n team vlotte meiden in auto’s was nieuw binnen de publieke omroep. Rob Out koos graag zelf de blonde dames uit en kocht een paar blitse autootjes. Nou ja, de eerste lichting reed met kleine Mini’s. 

    En zo kwam het Veronica Promotieteam Naar Je Toe (deze zomer)! Het werd gebracht alsof het een evenement was om de meisjes met promotieartikelen te ontmoeten. Vol afschuw reageerden de andere omroepen op dit platte geleur. Leden moesten uit overtuiging komen en op de inhoud selecteren bij welke omroep ze wilden horen. Maar een paar jaar later volgt de TROS met een promotieteam. De andere omroepen gaat het een stap te ver, maar wel gaan ze allemaal het land in om met dj’s en uitzendingen vanaf een plaatselijke braderielocatie uitzendingen te maken. Daar lopen dan wel degelijk ledenwervers rond. Niet zelden toch frisse, blonde dames met stickers en in T-shirts van de omroep.

     

    Leo van der Goot

     

    Een opvallende verschijning bij Veronica was Leo van der Goot. Zijn stem is bekend geworden van de jingle: ‘En dit is de nieuwe Alarmschijf!’ Hij presenteerde allerlei Veronica radioprogramma’s, waarbij vooral zijn uitzinnige nachtelijke shows met veel geschreeuw opvallen. Ook is het Van der Goot die menig boos spotje inspreekt als Veronica weer wat heeft te mopperen op het bestel of de politiek. Maar Leo van der Goot zou vooral op tv veel betekenen. Bij Veronica kan hij een tv-cursus volgen en als producent op de tv-afdeling ervaring opdoen. ‘Dj-zijn vond ik fantastisch, maar het had een hoog T-shirt gehalte. Been there, done that. Bij Veronica kon ik enorm veel nieuwe ervaring opdoen. Ik wilde regisseur worden. Out liet me op cursus gaan en heeft me vele kansen gegeven. Zoals vrijwel alle VOOmedewerkers moet en mag je jezelf op vele vlakken laten gelden.’ Zo zit Leo van der Goot een paar jaar in de redactie van het Veronicablad en doet daar schrijfervaring op. Ook Bert van der Veer schrijft regelmatig in het eigen blad. In 1978 bijvoorbeeld mag hij een serie maken over Amerikaanse tv naar zijn bevindingen. Duidelijk is dat er verlekkerd gekeken wordt naar dit commerciële landschap. Maar Leo komt ook regelmatig als dj op de radio terug. Er was niet veel radiozendtijd. Het personeel moest zich mede daarom ook maar met tv bezighouden. Vandaar dat we Will Luikinga, Leo van der Goot, Lex Harding en Tineke regelmatig op tv zien.

    Veronica met muziek op tv Is Veronica tv vooral een project van Rob Out, voor de muziekprogramma’s tekent Lex Harding. En dat Veronica veel muziek op tv zou brengen, was niet vreemd. Niemand die zoveel muziek had gedraaid en zoveel artiesten aan een publiek had geholpen als het oude Veronica. Radiotechnicus Adje Bouman vond het ook logisch. ‘Muziek is onze afkomst. Daar werd alles geboren wat wij bij Veronica deden. Dat is niet iets waar over werd vergaderd, het was volstrekt voor de hand liggend dat we popprogramma’s gingen maken op tv.’ Er is niet veel popmuziek op de Nederlandse televisie, op een incidentele uitzending en TopPop na. Adje Bouman: ‘Lex Harding wilde dat onder zijn hoede houden. Ook al vonden wij van de radio tv maar niks. Maar hij vertrouwde het niemand anders toe. ‘Als iemand van de televisie een bandje wil uitzenden, dat wordt niks’, zei Lex. En dat klopte wel. Het geluid kwam altijd op de laatste plaats bij tv. Dat hebben wij veranderd.’ Lex Harding bedacht Countdown. Op 8 december 1976 is de eerste aflevering te zien. Dat is een jaaroverzicht van 1976, waarin wordt afgeteld naar de nummer één, vandaar de naam Countdown. Countdown 77 is aan de start van 1978 de tweede uitzending. Vanaf 11 oktober 1978 wordt Countdown een wekelijks popprogramma. In de beginjaren is het een behoorlijk progressief programma met serieuze interviews, clips en veel concertverslagen. Lex Harding is presentator buiten beeld. We zien Kees Baars, redacteur van muziekkrant oor, de interviews afnemen. Baars over hoe hij bij Countdown kwam: ‘Ik werkte bij oor als redacteur en ik interviewde vaak artiesten uit binnen- en buitenland. In 1978 was ik gevraagd door de platenmaatschappij van Meat Loaf of ik in Amerika een interview wilde doen met de kersverse superster. Lex had dat gehoord en hij vroeg: ‘Wil je geen interview doen voor televisie voor een nieuw programma dat we net hebben opgestart?’ Ik had geen idee hoe dat moest. Zegt hij: ‘Daar is niks aan. Kom even langs, dan vertel ik het je wel. Dit is het telefoonnummer van de cameraman in New York. Je zorgt ervoor dat Meat Loaf een beetje goed in beeld komt. Daar ga je dan bij zitten en je stelt je vragen. Dat komt helemaal goed.’ Ik dacht: als het zo makkelijk is… Typische Lex-methode hè? Gooi ze in het diepe en als ze het goed doen, dan mogen ze blijven. Als ze het verkloten, moeten ze oprotten. Nou, Lex vond het helemaal goed en vroeg mij om redacteur te worden van Countdown. Bij oor vonden ze dat raar, bij die populisten werken. Maar mij sprak het juist aan, Veronica met die vrijgevochten gasten die overal schijt aan hadden.’

    Countdown zou een enorm succesvol popprogramma worden, dat in tientallen landen is uitgezonden. Gezichtsbepalende figuren hebben Countdown gepresenteerd. Onder hen Lex Harding, Leo van der Goot, Erik de Zwart, Adam Curry, Rob Stenders, Jeroen van Inkel, Wessel van Diepen en Simone Walraven. De radio spin-off Countdown Café behaalt in Nederland ook een legendarische status. Onder de noemer Countdown zond Veronica eind jaren zeventig en begin jaren tachtig ook hele concerten uit van dan nog niet zo bekende artiesten, zoals The Police, Ub40, Simple Minds, inxs en U2. Niet zelden hadden ze daar hun doorbraak in Nederland mede aan te danken.

    Harding maakt ook simpele muziekspecials onder de noemer: The story of… Met een compilatie van bestaand filmmateriaal en een uit duizenden herkenbare voice-over van dj Harding stillen deze minispecials een bij velen levende honger naar bewegende beelden van bekende popsterren. Vijftig minuten The story of The Beatles, of ABBA, zelfs The Kinks trokken vele miljoenen kijkers!

     

    De plek en de werksfeer in de eerste jaren

     

    De eerste jaren brengt Veronica door op de Groest in Hilversum. De Veronica-burelen zitten boven een bar-restaurant, waar de etensluchten elke dag opstijgen. Leo van der Goot: ‘Je kon ’s middags ruiken wat het hoofdgerecht voor die dag was. We zaten boven het café, met z’n allen op één verdieping. Bij mooi weer zaten we op het terras te roken en te drinken en dan gooide Dolly van den Akker, nu mevrouw Harding, de telefoon naar buiten aan een lange draad. Als er al telefoon was, en dat was niet zo vaak, hoor. We hadden weggooiaanstekers overgehouden van het openingsprogramma. Die aanstekers hadden we allemaal met de hand met stickertjes zitten beplakken, wat een onzin allemaal. En dan gooide iedereen de aanstekers weg na één sigaret. Het hele trottoir lag vol wegwerpaanstekers. Anders kwamen we niet door die kleredingen heen.’ Tineke: ‘In de periode op de Groest hadden we een hele kleine club. Het was wel wennen in het begin, het waren allemaal nieuwe mensen op die tv-afdeling. We zaten boven een kroeg. Iedereen zat daar te lunchen en om vijf uur zat iedereen daar ook op het terras. Ik deed dat ook, gewoon om er de mensen te leren kennen en er een beetje bij te horen. Toen al was duidelijk dat Rob Out de weg naar de kroeg makkelijk kon vinden.’

    Oudgediende Will Luikinga was inmiddels ook weer teruggekeerd op het vertrouwde Veronicanest. Luikinga typeert deze periode als een mooie tijd. ‘We waren een klein cluppie tegen de rest van de wereld. De sfeer was veel leuker dan dat laatste jaar van de zeetijd.’ Hij merkt wel dat er een andere Rob Out aan het roer stond dan hij op de boot had leren kennen. Will: ‘Dat kwajongensachtige van de zeetijd was minder geworden. In de VOO-tijd was hij wat strenger. Dat was wel vreemd, want we waren goede vrienden. Onze vrouwen waren ook goed bevriend met elkaar. We deden alles met elkaar. We gingen samen naar tv-beurzen in het buitenland, samen naar recepties, samen op wintersport. Altijd waren we samen. Dat was op de werkvloer niet altijd even makkelijk. Tot op een dag mijn vrouw ernstig ziek werd, ze is daarna ook overleden. Rob heeft mij toen meteen in vaste dienst genomen en gezegd: ‘Dan hoef je je daar geen zorgen meer over te maken.’ Toch mooi van ’m.’ Knap staaltje personeelsbeleid bij de rebellenclub, die ook aan omroepwetten gebonden was. Maar die wetten wil Out niet kennen. Luikinga: ‘Ik ben zeker meer dan tien keer ontslagen door Rob. Maar dan stuurde hij de dag na mijn ontslag een grote bos rozen en dan was het weer goed. Iedereen is bij Veronica meermalen ontslagen door Rob. Het heette niet voor niets de Veronica Ontslag Organisatie.’

     

    Succesvolle bezigheidstherapie

     

    Al konden deze mensen weliswaar op zowel radio, tv als gidsredacties tewerk gesteld worden, voor velen is dat nog steeds geen volledige werkweek. Daardoor is er tijd genoeg om in het voetbalelftal van Veronica te spelen. Nog in de zeetijd opgericht door Stan Haag, speelt het Veronica-team met Will Luikinga, Lex Harding en Ad Bouman in de basis vriendschappelijke potjes voor het goede doel. In de zomer van 1976 en 1977 doden diverse dj’s hun tijd met de Veronica Campingtour. Will Luikinga en Bart van Leeuwen zijn hier het drukst mee bezig geweest. Will wil wel vertellen: ‘Dat was gewoon om ons bezig te houden. Gingen we met een zelfgebouwd wagentje in de zomer langs diverse campings. En daar deed Bart van Leeuwen spelletjes met kinderen. En ik haalde Harry de fruitautomaat tevoorschijn. Die had op de boot al dienst gedaan en was een bekend spelletje geworden. Mensen moesten een gek geluid maken, bijvoorbeeld het geluid van een eigenheimer nadoen. Als ze het leuk deden, kregen ze muntjes en die konden ze in Harry gooien (een droog ‘hoi hoi hoi’ bij winst en ‘Jammmmmmerhuuuuuhhuhuhuhuhh’ bij verlies). En we draaiden plaatjes natuurlijk. Was een behoorlijk succes.’ ‘Ja’, beaamt Bart van Leeuwen, ‘daar stonden duizenden mensen bij, dat was leuk. Ik had behoefte bij Veronica terug te keren, maar er was nog geen werk. Dit was een goede manier om terug te komen.’ Uit deze geïmproviseerde campingtours zou de Zomertruuk voortkomen. Een groot reizend circus van Veronica-dj’s met live-acts op podia op markten en braderieën door het hele land. Veronica komt naar je toe deze zomer! wordt een ingeburgerde kreet.

    Programma’s in 1977

     

    De radioprogrammering begin 1977:

    • Hilversum 4 Klassiek en toch leuk, met Hans Mondt
    • Hilversum 3 De Nederlandse top 40, met Lex Harding
    • Hilversum 1 3600 seconden Veronica, met wisselende presentatoren

    Zomer 1977 was op Hilversum 1 tijdelijk Het zwarte gat te horen, een programma over occulte zaken…

     

    Op 30 oktober 1977 (herhaling 24 december) War of the worlds, vertaald in het Nederlands (in 2005 door Radio Veronica herhaald!), met Willem Duyn, Patricia Paay en Jan van Veen

     

    Woensdag 21 december 1977, Veronica op Nederland 2:

    • 20.30 uur Keuze Top 5, luisteraars kunnen hun favoriet doorbellen, interactieve tv avant-la-lettre dus!
    • 20.30 uur De wonderlijke wereld van Wil(l), Luikinga doet leuk
    • 20.55 uur Lex Harding met het Popjournaal en de favoriet van de Keuze Top 5, dit moet dus live zijn…
    • 21.05 uur ABBA, samenstelling: Bert van der Veer, in het Magazine staat een ABBA-advertentie op de pagina ernaast!
    • 21.20 uur Starsky & Hutch
    • 23.00 uur Aan de grenzen, de kunstrubriek van Bert van der Veer en Tineke de Nooij
    • 23.25 uur Veronica Agenda, met o.a. Verenigingsnieuws

    Zeker dit laatste programmaatje bevatte veel eigen reclame en was ook heel conventioneel, want alle omroepen doen ook dit soort agendazaken…

    Groter willen groeien Omdat drie uurtjes radio en één uurtje tv per week wel heel weinig is, wordt snel de wens ingezet om alsnog C-omroep te worden. Daarvoor waren inmiddels honderdvijftigduizend leden nodig. Tot 1975 was de grens honderdduizend, maar die drempel was naar boven bijgesteld. Veronica moest dus opnieuw leden werven, een kunstje waarin ze zich bijzonder goed ging specialiseren. De ledenwerving werd op een gegeven moment een kunst op zich, ook toen Veronica al de grootste was en dus eigenlijk niet meer door hoefde te groeien.

    Omroepleden zijn in de jaren zeventig nog gidsleden. Abonnees van het Veronicablad waren dus automatisch lid van de VOO. Steunbetuigers die absoluut die gids niet wilden ontvangen (of dat te duur vonden) konden ook tientjeslid worden. Voor tien gulden per jaar telde dit lid dan wel mee maar kreeg daar verder niets voor terug. Behalve bij aanmelding een welkomstcadeau, wat bij Veronica niet zelden groter en duurder was dan de lidmaatschapsprijs. Het Veronica Magazine had overigens vanaf de eerste week van 1976 een transformatie doorgemaakt. Het blad was nu een gids geworden. Omdat de VOO een omroep was, mocht ze ook de gegevens van de Nederlandse radio- en tv-zenders publiceren. Ook in het Magazine deed Veronica dat heel anders dan andere omroepen.

    Het blad was veel kleurrijker, vrolijker van toon en toegankelijker. Er stonden ook extra artikelen in en dus niet alleen een spoorboekje met een paar toelichtingen. Meer over het Veronica Magazine in hoofdstuk 11, Het Magazine zonder radio en tv.

    Op 21 juni 1976 doet Veronica een tweede aanvraag om als C-omroep toegelaten te worden.  De eerste stamt uit 1974, maar toen werden de leden niet erkend omdat ze hun doopnamen niet hadden opgegeven. De teller staat in 1976 ruim boven de honderdvijftigduizend betalende gidsleden, mét geboortenamen. Maar de aanvraag voor de C-status wordt weer afgewezen. Dit keer omdat meer dan de helft geen ‘omroepkaarthouder’ zou zijn. Omroepkaarthouders zijn mensen die hun kijken luistergeld betalen en daar een schriftelijk bewijs van hebben. Het lijkt erop dat de overheid een nieuwe truc heeft gevonden om zendtijduitbreiding voor Veronica tegen te kunnen houden. Eigenlijk zou de VOO zelfs het bestel moeten verlaten, want als er binnen een jaar na de start niet voldoende leden werden binnengehaald, zou dit einde oefening betekenen. Zover komt het dan weer niet, de aspirant-termijn wordt met een jaar verlengd. Dat gebeurt in 1978 nog een keer. Met als excuus dat het te verwachten aantal leden op korte termijn wel behaald kan worden, mag Veronica wel in het bestel blijven.

    Al die jaren vecht Veronica haar strijd voor meer zendtijd uit op de zenders en in de gids. Politici en andere omroepen krijgen er behoorlijk van langs. Het is dezelfde toon als waarmee op zee tegen het grote onrecht is gevochten. Lex Harding: ‘Wij streden onze strijd ook op de zender, ja. Ik had een keer een uitzending kort na weer eens afgewezen te zijn. Ik had een programma na de eo en ik opende met: ‘Ik zou nu wel eens hard godverdomme willen roepen, maar dat doe ik niet.’ Die gozer van de eo zei: ‘Ik leef met je mee, maar ik had liever gehad dat je dat op een andere manier gezegd had.’ Een andere keer dat we werden afgewezen was Rob er niet. Ik had heel veel last van mijn stem maar ik heb toch op de radio gesproken. Ik klonk heel erg zielig, omdat ik ziek was. Ik heb toen een heel verhaal zitten houden over onze strijdbaarheid. Heel veel reacties op gekregen. Wij waren altijd aan het procederen, tot aan 1985, toen we A-omroep werden.’

     

    Veronica wordt C-omroep!

     

    Begin 1977 volgt een derde aanvraag voor de Cstatus. Weer vinden controlerende ambtenaren dat er nog steeds niet voldoende echte leden zijn. Eind 1977 wordt een vierde aanvraag ingediend, op basis van 207.000 goedgekeurde leden. De nieuwe minister van crm, Til Gardeniers, kan er niet meer omheen en ze maakt voorjaar 1978 bekend dat de VOO voldoende leden heeft. Als er op het getal niets meer in te brengen valt, wordt er op de inhoud een nieuw bezwaar gevonden. De minister wil onderzoeken of de VOO geen commerciële bindingen heeft. Ze vermoedt dat de oud-piraten zich verrijken met publiek geld of via andere ongeoorloofde kanalen extra’s toebedeeld krijgen. De Raad van State oordeelt dat zij buiten haar boekje ging en wijst op 13 oktober 1978 alsnog de C-status toe. Net te laat om mee te mogen doen per 1 oktober 1978, de datum waarop het nieuwe omroepseizoen van start is gegaan. De VOO wordt nu pas op 1 januari 1979 toegelaten als C-omroep. De zendtijd neemt flink toe, hoewel het totaal nog steeds bescheiden blijft. Op radio gaat Veronica van drie naar ruim zes uur, tv van één uur naar tweeënhalf uur per week. Ruim drie jaar buffelen als aspirant-omroep is hier dus aan voorafgegaan. De toewijzing van uitzendplekken gaat moeizaam. Mede daarom duurt de start als C-omroep nog drie maanden. Dat komt doordat de andere omroepen claimen dat het inleveren van hun eigen uurtjes veel problemen met zich meebrengt. De zendtijdverdeling was een enorm ingewikkelde rekensom, waar zeker de luisteraars en kijkers geen enkel zicht op hadden. Tot op de kwart minuut werd die zendtijd over de vier radiozenders en twee tv-zenders op wiskundige wijze verdeeld. Welke merkwaardige combinaties er in de zendschema’s uit voortkwamen, leek niet van belang. In Hilversum hing een groot prikbord met plastic prikkertjes in even diverse kleuren als er omroepen waren. Hier werd maandenlang gepuzzeld op een jaarlijkse herverdeling van de uitzendschema’s per zender. Vaak werd er jaarlijks van uitzenddagen gewisseld, omdat bepaalde dagen in de week aantrekkelijker waren dan andere. Door loting werd bepaald op welke dagen je het komende omroepseizoen mocht gaan uitzenden. Je status bepaalde het aantal uren en de invulling was geheel aan de omroep. Zenders hadden nog geen profiel, hoewel de radiozender Hilversum 2 meer op informatie was geënt en Hilversum 3 de popzender heette te zijn. Maar een beroemd programma als Arbeidsvitaminen werd jarenlang op zowel Hilversum 1 als Hilversum 3 uitgezonden. De luisteraars en kijkers moesten er met de gids op de knietjes maar uit zien te komen waar programma’s van hun gading te vinden waren. De term ‘spoorboekje’ verwijst hier naar.

    Veronica stelt hervormingen binnen het bestel voor Veronica heeft die jaren voor de C-status niet stilgezeten. Iedereen ergert zich groen en geel aan de rare uitwassen van het publieke bestel, waar Veronica nu zelf noodgedwongen deel van uitmaakt. Daarom proberen Out en Harding het maar van binnenuit te hervormen. In 1978 lanceert de VOO een reddingsvoorstel voor het bestel. Ze praat daarin over zes radiozenders en drie tv-zenders. Het is grappig om te zien hoeveel van deze visie tientallen jaren later is overgenomen. 

    Dit was het plan:

    • Hilversum 1 (op de middengolf) – De profielzender Een zender waarbij alle maatschappelijk levende politieke, geestelijke, dan wel levensbeschouwelijke stromingen in de gelegenheid worden gesteld zich geprofileerd te manifesteren.
    • Hilversum 2 (middengolf) – De informatieve zender (Hierbij moet worden opgemerkt dat Hilversum 2 in de jaren zeventig het Radio 1 van later is. Hilversum 1 en 2 hebben in 1979 hun profiel omgedraaid.) Lange nieuwsbulletins, achtergrondinformatie, documentaires, sport etc.
    • Hilversum 3 (op de fm) – De familiale zender Een programmering voor de gehele familie, met spelletjes en muziek. Vergelijkbaar met een groot deel van de huidige Hilversum 3-programmering (die dus niet als popzender werd aangemerkt door de VOO!). Shows van telkens twee uur. Verkeersinformatie. Elk uur nieuws en korte actualiteiten.
    • Hilversum 4 (fm) – De klassieke muziekzender Klassieke muziekuitzendingen zonder gesproken woord. (de VOO doelt ook op religieuze programma’s met kerkdiensten e.d.)
    • Hilversum 5 (fm) – De popzender Een in twee tijdsdelen uiteenvallend station. Overdag een zender gebaseerd op de hitparade, werkend met een strak format. ’s Avonds extra aandacht voor de progressieve popmuziek met veel lp-muziek. Elk uur nieuws. Shows van telkens twee uur. (Dat laatste klinkt wellicht vreemd, maar vele programma’s duurden toen één uur of zelfs korter!)
    • Hilversum 6 (middengolf) – De educatieve/culturele zender Schoolradio, open school, cursussen, hoorspellen, vacaturebank, beroepsvoorlichting etc. (Die laatste zender zou veel lijken op wat in 1985 Radio 5 werd.)

    Enige citaten uit het VOO-rstel: ‘Een plan dat in elk geval in verregaande mate tegemoet moet komen aan de wensen van de luisteraars, en de radio in Nederland weer gezond moet maken.’ Er wordt ook gepleit voor een autonome programmaleiding per zender. Dat is er pas medio jaren negentig van gekomen. Radio 3 kreeg in 1992 als eerste een zendercoördinator. Dit plan bewijst dat Veronica wel degelijk visionair is geweest. Een soortgelijk plan heeft het Veronica-bestuur ook voor de tv.

     

    Ze gebruikt hier ook Hilversum als naam voor de tv-zenders: 

    • Hilversum 1 (tv) Een informatieve/culturele zender, waarop de bestaande omroeporganisaties zich heel duidelijk kunnen profileren. •
    • Hilversum 2 (tv) Een amusementszender, eveneens gevuld door de bestaande omroeporganisaties. 
    •  Hilversum 3 (tv) Een commercieel televisienet. ‘Daarmee zou dan in Nederland de commerciële tv zijn intrede hebben gedaan. Zowel op radio als tv, want voor de radio denken we aan het commercieel maken van Hilversum 3 en Hilversum 5. Uiteraard zou het beheer van de commerciële zenders in handen moeten komen van een onafhankelijk instituut en alle winsten zouden ten goede moeten komen aan de omroep in het algemeen. De ster-reclame zou dan op de andere zenders kunnen verdwijnen.’

    Eigenlijk is dit het verdienmodel, zoals dat in 1988 weer voorgesteld zou worden. Toen bestond het plan om met AVRO, TROS en Veronica samen één commerciële tv-zender te bestieren. In 1994 is een soortgelijke constructie weer overwogen, met de oprichting van de Veronica Media Groep. Die commerciële tv-zender is nodig, volgens de VOO in 1978: ‘…Tegen het buitenlandse aanbod, anders vrezen wij binnen enkele jaren geen kijkers meer te hebben.’ De VOO doelt hier op kabel- en satelliet televisie, wat toch ook vroeg gezien was. Die distributiemiddelen zouden inderdaad in de jaren tachtig de commerciële radio en tv in Nederland mogelijk maken, maar toen op een ongecontroleerde manier, waardoor buitenlandse mediabedrijven er met de koek vandoor gingen.

    In het voorstel wordt ook al de beperkte binding met de eigen omroep benadrukt. Die binding bestaat alleen met de gids. Verder kijkt de kijker naar wat men wil, ongeacht wie het uitzendt. Dat is waar, maar daar wil geen enkele omroep van horen. ‘Die wetenschap is een duidelijke waarschuwing voor omroepbestuurders, die blijven vastklampen aan het verleden en elke vernieuwing schuwen. Zenderkleuring en commercie – hoe beladen deze begrippen ook voor velen in Hilversum en Den Haag zijn – zouden misschien de oplossing kunnen zijn om althans een belangrijk deel van ons pluriforme bestel te redden. Een systeem waar ook de VOO de waarde van erkent. Het heeft alleen vernieuwing nodig, waarbij het belang van de kijker en luisteraar voorop moet staan.’ Tientallen jaren later zijn vrijwel al deze suggesties nog even actueel en verfrissend. Maar plannen van de VOO worden in de jaren zeventig nog niet serieus genomen. Lex Harding: ‘Erg veel waardering is er nooit geweest. Alles wat wij deden werd argwanend bekeken. Toen we eenmaal A-omroep waren, kwam er enige waardering voor onze plannen. Wij deden aan zenderkleuring voordat er elders sprake van was. Pas in 1985 bij de herindeling van Hilversum naar Radio, werd er naar onze visie geluisterd.’

    Programma’s in 1978

     

    RADIO:

    • Hilversum 3 – vrijdag

    16.00-18.00 uur - De Nederlandse Top 40, met Lex Harding

    19.00-20.00 uur ABTT, Adje Bouman’s Top Tien

    • Hilversum 4 – vrijdag

    11.00-13.00 uur Hans Mondt

    • Hilversum 1 – maandag

    22.30-23.55 uur Veronica Info

     

    TELEVISIE – vanaf oktober 1978:

    • Countdown, daar begon elke VOO-avond nu mee
    • Driesen in nl
    • Operation Petticoat of Fantasy Island
    • V-Info
    • Aan de grenzen, kunstmagazine

    Woensdag 1 november 1978:

    • 20.32-23.00 uur Een eenmalige thema-avond: De grote verwarring… waarin het omroepbestel onder de loep genomen wordt. De komst van de satelliet wordt aangekondigd, waarbij duidelijk wordt weggedroomd bij de mogelijkheden die er zijn als er geen distributiebeperkingen meer zijn. Chriet Titulaer legt uit. Presentatie van Rob Out, Leo van der Goot, Jan de Vries e.a.

    Ook elke zondagmiddag:

    • 15.30-17.00 uur (met kinder-tv, aandacht voor dieren, muziek en de serie Operation Petticoat.

    De start van C-omroep Veronica

     

    Op 1 januari 1979 is het dan eindelijk zover. Veronica wordt C-omroep en krijgt drie keer zoveel zendtijd. Hoewel het op de radio door de herprofilering van de vier zenders nog tot 1 april zal duren voordat daar ook de extra uren worden toebedeeld. Dat betekent onder andere drie uur zendtijd per week op Hilversum 3. Veronica gaat van de vrijdagavond ook naar de vrijdagmiddag. Daar zat Felix Meurders die in 1979 tot z’n verbazing van een platenplugger moet vernemen dat ‘één of andere toeverlaat van de NOS’ Veronica de extra uurtjes op vrijdagmiddag had toebedeeld. Dat waren precies de uitzenduren van de Nationale Hitparade! En Veronica ging daar voortaan de Top 40 uitzenden! Waarmee de door de publieke omroep zelf gecreëerde hitlijst zijn herwonnen voorsprong weer geheel kwijtraakt. Dat zou ook nooit meer goed komen. De Nationale Hitparade wordt verbannen naar een halfuurtje op woensdagavond, en is later nog een aantal jaren op zondagavond te horen. Felix Meurders vond het toen niet leuk meer en in januari 1982 nam Frits Spits het stokje over.

    Programma’s voorjaar 1979

     

    De eerste drie maanden van 1979 zijn als in 1978. Als op 1 april 1979 de herprofilering ingaat van de vier Hilversumse radiozenders, komt de nog niet ingevulde zendtijd voor Radio Veronica erbij. De VOO gaat dan ook op Hilversum 2 uitzenden, dan de nieuwszender van de publieke omroep. Een nieuwe discipline voor Veronica, waar ze met veel plezier instapt om ook hier een nieuw geluid te laten horen.

     

    RADIO:

    • Hilversum 2 17.00-20.00 uur Info Radio, met Ilona Visser (Ze verandert niet lang hierna haar naam in Ilona Hofstra). Ze zou vele jaren het journalistieke gezicht van Veronica blijven. Ook op Hilversum 2: Veronica Sport, met Paul van der Lugt, de latere zendercoördinator van 3FM!
    • Hilversum 3 breidt uit met: 14.00-15.30 uur De Tipparade, met Bart van Leeuwen - 15.30-18.00 uur Top 40, met Lex Harding

    TELEVISIE:

     

    Programma’s als Veronica Info, Aan de grenzen, Countdown, Remmers ontmoet…, De Derde Wereld dichtbij, Starsky & Hutch, Operation Petticoat en Fantasy Island.

    Veronica komt met middag-tv

     

    Veronica is de eerste omroep die middagtelevisie ziet zitten. Tot dan toe was er op woensdagmiddag en zaterdagmiddag twee uur kindertelevisie, en af en toe een sportuitzending. In 1978 had Veronica op zondagmiddag al wat kinderprogramma’s en series voor volwassenen uitgezonden. Maar Veronica wil overdag volwaardige programma’s gaan brengen. Zoals een middagmagazine met Tineke, dat dan ook maar zo moet heten. Nu ze de C-status heeft bereikt, is daar ook zendtijd voor. Robert Briel, adjunct-hoofdredacteur van het Veronica Magazine, mag er ronkende aankondigingen over schrijven in het huisblad: ‘Tot dusver waren middagprogramma’s op de Nederlandse tv nooit trekkertjes geweest. Veronica veranderde de traditie: de kijkdichtheid liep op tot twee à drie miljoen. Alweer een bewijs dat Veronica vernieuwend binnen de Nederlandse omroep werkt.’

    En Briel, smokkelend met data, schept nog wat meer op in het Magazine: ‘Ook op radiogebied werkte Veronica altijd vernieuwend. Op dezelfde datum dat Veronica C-omroep werd, wordt tevens de zenderkleuring ingevoerd op onze vier nationale radionetten. Beslist geen toeval, want het ooit als wapen tegen Radio Veronica opgezette Hilversum 3 blijkt nu alle luisteraars weg te trekken van de traditionele radiozenders. Het radiobestel moet daarom op de helling. En hoewel de zenderkleuring zoals die op 1 april wordt ingevoerd, meer op noodmaatregelen dan op een echte zenderkleuring lijkt, is de ontwikkeling naar een nieuw radiobestel ingezet. Veronica zal de vinger aan de pols houden. Onder andere het simpele feit dat we in ons omroepblad de buitenlandse tv-stations evenveel ruimte geven als onze Nederlandse tv-zenders bewijst dat. We zijn jong en we willen wat. De Nederlandse kijkers en luisteraars ook, want er zijn er steeds meer die voor Veronica kiezen.’

    Herprofilering radio volgens Veronica-model? Die zenderkleuring op de radio waar Briel over spreekt, brengt vanaf april 1979 de volgende vier radiozenders: Hilversum 1, voor nieuws, sport en achtergronden; Hilversum 2, de familiezender met licht amusement; Hilversum 3, dat nu echt de popzender zou moeten worden die het nog niet was, en Hilversum 4, dat blijft voor klassiek, jazz en andere serieuze muziek. De Veronica-jongens vinden het belangrijker dan elke andere omroep, zo zal blijken, want op Hilversum 3 blijft de NCRV bijvoorbeeld vrolijk Zaterdag Sport uitzenden. Of het uitermate tuttige en oubollige Los Vast, dan nog geen programma met livemuziek op locatie maar een keuvelend studioprogramma met brave optredens. Barend Barendse, Ted de Braak en Govert van Brakel zijn NCRV-sterren op 3. Er is nog geen enkele bereidheid om gezamenlijk aan een goede zender te werken. Wanneer de NCRV op vrijdagmiddag, vlak voor twee uur Veronica, van start gaat met de Tipparade, een kwartier durend programma vol met reportages en informatie voor jongeren, pakt Veronica weer eens uit. Ze scheldt, brult, protesteert. Met een ongetwijfeld tegengesteld effect. Maar wel gemeend vanuit de tenen. 

    Na twee uur opent Lex Harding de uitzending als volgt: ‘Luisteraars goeiemiddag. Nou, u heeft het allemaal kunnen horen. Een nieuwe mijlpaal in de geschiedenis van de Nederlandse radio is bereikt. De NCRV zendt Schoolradio uit, wekelijks op vrijdagmiddag om kwart voor twee op Hilversum 3. De zender die indertijd is opgericht om de zeezenders te beconcurreren. Onlangs werd die positie als popstation nog eens benadrukt met de zenderkleuringsafspraken. Maar tegen al die afspraken in, tegen de wensen van de luisteraars in, tegen alle ontwikkelingen op het gebied van de radio in, is het ondenkbare toch doorgevoerd. Schoolradio op Hilversum 3 is een schandalige zaak! En weer een bewijs dat dit omroepbestel niet deugt!’

    Leo van der Goot presenteert die avond het mediaprogramma De Grote Verwarring op Hilversum 1. Daarin gaat die boosheid nog verder. Van der Goot is in een sketch te horen, waarin hij zogenaamd de vergaderkamer van de NCRV binnenstormt. Hij brult: ‘Waar haalt u het idee vandaan om op Hilversum 3, op de popzender, die we met de grootste moeite uit de grond gestampt hebben, om daar Schoolradio uit te zenden! Jullie zijn gek! Jullie zijn niet goed bij jullie hoofd! (Intussen trekt Leo de NCRV-vergaderaars over de tafel, we horen vallende kopjes.) … Schaamt u zich niet? Bent u niet kwaad op uzelf? Denkt u niet bij uzelf: ik ben een nitwit? Ik zou bij de volgende vergadering maar eens goed opletten wat er in de soep zit!’ De enorme boosheid klinkt vijfentwintig jaar later misschien overtrokken. Maar Veronica neemt het medium radio serieuzer dan andere omroepen en de andere zendgemachtigden staan niet open voor argumenten van Veronica. Dat is zoveel jaar op rij het geval, dat de boosheid uit de zeetijd alleen maar verder gevoed wordt binnen het bestel. Als er van binnenuit niet geluisterd wordt, zal Veronica uiteindelijk weer zelfstandig en commercieel terugkeren. Zodra er maar een mogelijkheid is.

     

    Veronica is een snelle auto…

     

    Leo van Goot vertelt: ‘In 1979 draaiden we de allerlaatste film over een Formule 1 Grand Prix in Zandvoort. Ik weet nog dat ik op de grond zat en zei: laten we themaavonden maken. Ik wilde eigenlijk drie dagen de politie van de Warmoesstraat volgen en daarvan een verhaal maken. Maar Rob wilde de Grand Prix en hij kon heel goed mensen overtuigen en anders zei hij dat hij de baas was. Ik zei: oké, maar dan wil ik wel eerst een Grand Prix zien. Dit was zeventien, achttien dagen voor de Grand Prix op Zandvoort. Er was een Grand Prix in Oostenrijk. Jan de Vries en ik zijn als een razende naar Oostenrijk vertrokken. Daar hebben we twee dagen rondgelopen. We zijn wildenthousiast teruggekomen. Rob zat in zijn huis in Frankrijk. Daar zijn we naartoe gegaan – dat maakte allemaal niets uit in die tijd – daar hebben we afgestempeld en geld gehaald. De woensdag voor de Grand Prix stonden we al op het terrein. We hadden een enorm team met acht camera’s. Dat was ongelofelijk zwaar, ongelofelijk leuk. We hadden walkietalkies die we moesten huren bij de ptt, die het overigens niet deden. Die acht teams moesten allemaal hun opdrachten krijgen. Ik zat op een centrale post als regisseur. In de paddock, tussen alle racebedrijven, hadden we een eigen caravan. Rob Out was er de laatste dag bij.

     

    ‘Al die crews kregen van mij een handgeschreven briefje van de shots die ze moesten maken. Nu zou je dat uittikken met een computer. We zaten daar zelfs brood te smeren voor de crew en koffie te zetten. Het is twee uur in de laatste nacht en ik zit die lijstjes te schrijven. De volgende morgen moet ik om zeven uur op, want dan beginnen we. Dan moet de ploeg die lijstjes hebben en ik ben nog nergens. Op de bank zitten Jan de Vries, Dick Kloosterman en Rob Out. Die zitten te kaarten en gein te trappen. Ik ben al drie keer overleden. Ik roep: hou je bek, want ik kan me niet concentreren. Voor mij net iets als de gezelligheid van een gezin. Op een bepaald moment zegt Jan of Dick: godverdomme halfvier, ik ga naar mijn nest. En Rob Out zegt: zitten blijven. Hij wijst op mij en zegt: ‘Zolang hij hier zit, zitten wij hier. En, De Vries, je gaat nu patat en champagne halen.’ Om halfzes was ik klaar, om zeven uur was de call. Ik was debiel consciëntieus. En Rob en Jan en Dick hebben al die tijd daar gezeten, maar wel vloekend en kankerend. ‘Godverdomme schiet eens op! Lul!’ ‘Ik heb daar vervolgens vier maanden op gemonteerd. Het was een programma van negen minuten. Olav Mol gaf me een paar jaar geleden het grootste compliment ooit. Hij zei: ‘Het is de beste film ooit gemaakt in Nederland over de Grand Prix.’ En dat is zo, het is echt een afgerond document. Out vroeg dan niets. Hij liet je gewoon gaan. Op een gegeven moment belde je op dat het klaar was. En dan werd het uitgezonden en dan had je een huilende man aan de telefoon.

    Hoofdstuk 4 | Veronica als C-omroep