Hoofdstuk 4 | Veronica als C-omroep

Programma’s najaar 1979

Vanaf 1 april (na de eerste zenderkleuring) had de VOO zendtijd op alle vier de radiozenders:

• Hilversum 1 – woensdag

07.00-09.00 uur Ook Goeiemorgen (…)

09.00-10.00 uur Muziek terwijl u werkt, Hans Mondt

10.00-10.45 uur Kletskop, Annette van Trigt

• Hilversum 2 – maandag

17.00-20.00 uur Info Radio. Ilona Visser / Sport Radio, Paul van der Lugt

• Hilversum 3 – vrijdag

14.00-15.30 uur Tipparade, Bart van Leeuwen

15.30-18.00 uur Nederlandse Top 40, Lex Harding

19.00-20.00 uur ABTT, Adje Bouman’s Top Tien

• Hilversum 4 – vrijdag

11.00-13.00 uur Veronica Klassiek, Hans Mondt

Vrijdagnacht komt er zendtijd voor de VOO op Hilversum 1. Leo van der Goot gaat er Oh, wat een nacht maken.

Op 1 augustus 1979 staat Veronica stil bij het stopzetten vijf jaar eerder van zeezender Veronica. The day the music died is een special op de radio waarvoor de Norderney weer even de Noordzee op wordt gesleept. Er is verder veel gemopper op de (mislukte) zenderkleuring te horen. De wens wordt uitgesproken dat de satelliet maar snel moet komen, zodat Veronica weer elders kan uitzenden.

Lex Harding: ‘Als er een nieuw programma kwam, werd er een logootje ontworpen. Daar was ik heel serieus in. Zo kon je Hilversum 1 en 3 naast elkaar marketen. Bij Kletskop zetten we een grote doos kletskoppen op tafel, zodat de gast een kletskop bij zijn kopje koffie kreeg. De wijze van presentatie was wat rustiger en we draaiden ontzettend lullige, gezellige muziek. Het was een succes.’

De televisie zendt programma’s uit als Veronica Info, Aan de grenzen, Countdown, Remmers ontmoet…, De Derde Wereld dichtbij, Starsky & Hutch, Operation Petticoat en Fantasy Island. Vanaf juni komt daar de comedy Taxi bij. En de serie The Pirate vanaf november. De vlam in de pijp wordt een eigen serie over de transportsector. En Veronica Totaal gaat de onderdelen cultuur, educatie en informatie verenigen.

Je bent jong, wil je dan ook Veronica?

Wie de VOO-programma’s van de eerste jaren bekijkt en wie de uitzendingen van de zeezender ernaast legt, moet constateren dat Veronica helemaal niet zo’n jongerenzender was als vaak gedacht wordt. En wie de programmering in de jaren tachtig en negentig bekijkt, moet eigenlijk toegeven dat dat jonge profiel op vele zenders en in vele programma’s ook niet te zien of te horen was, want wat is er nu jong-snel-wild aan Nederland Muziekland op tv? Of bijvoorbeeld het spelletje Raad waar ie staat, op Hilversum 2? Natuurlijk, in het publieke bestel moet je breed programmeren, voor elke bevolkingsgroep dus wat bieden en bovendien op elke zender je houden aan het daar geldende profiel. Hoewel andere omroepen dat dus vaak niet deden, is de VOO daar heel serieus in. Ze brengt dus journalistiek werk op Hilversum 2 (dan nog de nieuwszender) waar tieners en twintigers niks mee hebben. En ze maken klassieke programma’s op Hilversum 4, waar de gemiddelde leeftijd van de luisteraar ver boven de zestig ligt. Maar ze róépt wel heel hard dat Veronica voor jongeren is. En dan blijkt dat Veronica vooral een gevoel is. Veronica wordt ook niet zozeer gewaardeerd om de programma’s die ze uitzendt maar om het gevoel dat ze losmaakt. Veronica lijkt een jonge club, die altijd groter, verder, meer wil.

Het is het marketingsucces van Rob en Lex, geholpen door de pr-afdeling in de jaren tachtig. Overigens is de doelgroep jongeren niet zomaar uit de lucht komen vallen. Bij de oprichting van de VOO staat er in de eigen statuten al geschreven: ‘Doel is het uitzenden van radio- en tv-programma’s zonder enige politieke of geestelijke voorkeur. De VOO wil alle groepen van de bevolking bereiken, maar richt zich in het bijzonder tot de jongeren en hun plaats en verantwoordelijkheid in de maatschappij.’ Maar Lex Harding zegt daar nu over: ‘Het was bedacht. Wij zijn een jongerenomroep geworden toen bleek dat veel jongeren zich in Veronica herkenden. We hadden opeens veel jonge luisteraars. Dat was geen van tevoren bedachte strategie. Toen werd ons onmiddellijk verweten dat jongeren geen groep in de zin van de wet was. En dat we geen bestaansrecht aan die groep konden ontlenen. bnn mocht dat in de jaren negentig wel. Ik ben wel eens jaloers geweest op het gemak waarmee zij in het bestel werden toegelaten. En je ziet dat ze het nu qua marketing hetzelfde aanpakken. bnn is ook meer een gevoel.’

Veronica heeft haar jongerenimago flink uitgebuit. Zoals in deze ledenwerfadvertentie uit 1982: ‘Geef Veronica de ruimte! Het ledenaantal van Veronica blijft als een raket omhoogschieten! Meer dan driehonderdduizend Nederlanders kozen bewust voor de omroep die verder kijkt dan het omroepbestel groot is. Veronica is de jongste omroep en de jeugd heeft nu eenmaal de toekomst.’ Alles onder het motto: Als je het maar hard roept, dan geloven ze het nog ook. Maar de medewerkers wisten wel beter. Bart van Leeuwen: ‘Het grote geheim van Veronica is altijd geweest: Je doet alsof je voor jongeren bent maar je bent het eigenlijk niet.’ En Tineke zegt: ‘Je bent jong en je wilt wat. Dat riep Rob Out altijd. En maar dwepen met dat schip. Dat gaat natuurlijk niet samen, want van dat schip waren behalve Rob en Lex alleen Will Luikinga, Adje Bouman en ik over. Veronica was eigenlijk een hele brede omroep. De TROS is er met dat idee van een familieomroep vandoor gegaan, omdat Veronica dat niet wilde claimen. Wij waren enerzijds zeer duidelijk op de jonge mensen aan het focussen. Maar we moesten ook die generatie die ermee opgegroeid was, vasthouden. Ik had Veronica daarom liever in tweeën gesplitst: Veronica senior en Veronica junior.’

Veronica, het marketingsucces

Tot eind jaren zeventig berust dat hele Veronica-imago rondom jongeren die wat zouden willen op toeval. Er is geen beleid. Het zijn wild shots van Rob Out en het gevoel van zijn kompaan Lex Harding. In 1979 komt Jan Morriën bij Veronica binnen. Aanvankelijk om voor het Magazine verhalen te schrijven maar in 1980 wordt hij gevraagd om een persafdeling op te zetten. Jan Morriën vertelt: ‘Tot dan toe was het persbeleid: Rob Out belde De Telegraaf en dat was het. Vivian Boelen was eigenlijk de eerste persafdeling, maar zij en Rob hadden voortdurend ruzie. Ik wilde het wel doen als we er ook serieus werk van gingen maken. Dus ook het nrc Handelsblad, de Volkskrant en De Gooi- en Eemlander benaderen. Veronica werd niet serieus genomen door de pers. Die zag alleen omhooggevallen diskjockeys. Ik ging bij al die hoofdredacteuren langs en vertelde ze dat Veronica ook avondvullende themaprogramma’s maakte, dat onze aanpak van actualiteiten vernieuwende televisie opleverde en dat op de radio De wereld in een halfuur bijzonder was en dat we ook op Hilversum 2 goed scoorden.’

Natuurlijk gaat Morriën niet alleen als perschef aan de gang. Zoals bijna overal bij Veronica kreeg hij meerdere functies. Zo deed hij ook pr en marketing en ledenwerving. Morriën had in de reclamewereld gewerkt en dat zou hem nog van pas komen. Hij zou Veronica tot de grootste omroep maken met meer dan één miljoen leden. ‘Dat is altijd onze target geweest’, zegt hij. ‘Andere omroepen deden niet aan marketing. Wij zijn heel bewust dingen gaan doen zoals ‘Veronica komt naar je toe’. Dat is natuurlijk een lekkere loze kreet maar we deden het wel. Ik ben daar altijd een groot voorstander van geweest. Hup het land in, artiesten, radioprogramma’s, promotieteams, discotheken opzoeken, noem maar op. Geld speelde in die tijd geen rol. Alles om leden te werven. Marketingtechnisch is dat een diepte-investering die zich terugbetaalt. Als iemand eenmaal abonnee is op het Veronicablad, blijft hij dat gewoon. Die marketing had ook een positieve invloed op de manier waarop de pers over ons schreef. Je blijft altijd azijnpissers houden. Maar over het algemeen heeft Veronica een warm hart gevonden bij het journaille.’

Heeft Jan Morriën bewust ingezet op de jongeren? ‘Vanaf de start als de VOO zijn jongeren een belangrijke doelgroep geweest voor Veronica. Maar dat kun je niet volhouden als je ’s avonds om 11 uur zendtijd hebt of als je op Radio 1 programma’s wilt maken. Dan moet je dus young at heart zijn, zoals we dat noemden. Serieuze onderwerpen op een jonge manier brengen. Maar wel professioneel!’ En zo kon Veronica wegkomen met een jong imago op Hilversum 3 en op het veel bravere en bredere Hilversum 1 geen last hebben van dat schreeuwerige imago. Morriën: ‘We hebben ook op Hilversum 1, het latere Radio 2, uiteindelijk een enorm publiek opgebouwd. Dat is een doelbewuste campagne geweest waarover goed is nagedacht. We maakten afwegingen als: Voor welke luisteraars doen we het? Welke mensen moeten het doen? Welke muziek past erbij? Wat is de verhouding gesproken woord, muziek, jinglepakket enzovoort? Dat was heel ongebruikelijk voor andere omroepen. Zij deden wat ze zelf dachten dat goed was maar dachten daar niet goed over na. En ze misten die unieke drive, dat nerveuze, dat meer willen, geloven in je eigen ideeën. Dat was Veronica.’

Leden werven met spotjes en promotieteams werd iets waar Jan Morriën een sterke stem in heeft gehad. ‘Het was niet zo’n claimcultuur, maar ik denk toch wel dat ik de meeste kreten zelf bedacht heb voor Veronica. Je bent jong en je wilt wat; Jongsnel-wild; Dat wil jij toch ook; Veronica komt naar je toe, dat soort kreten. En we hadden ook wel een makkelijke tijd. We waren koning in het land der blinden. Niemand deed serieus aan marketing. Wat ik bijvoorbeeld heb gedaan is die Meimaand Filmmaand. Dat is heel simpel. Wij deden dan één extra film in de maand, want we hadden al elke week een film. Je noemt dat dan Filmmaand en daar krijg je enorm veel publiciteit mee. Wij blonken voortdurend uit in het bedenken van dit soort nieuwe dingen. Het promotieteam was ook heel makkelijk scoren, want niemand deed het. Toen de TROS ook met wagentjes en meiden ging rondrijden, waren we daar best trots op. Onze spotjes knalden van het beeld en de radio. Daar was ook geen competitie. We keken meewarig naar wat de rest deed.

Waarom had Veronica nou iets wat de anderen niet hadden? Morriën: ‘Veronica was meer vrienden dan hiërarchie. Dat zou nu niet meer kunnen. De concurrentie is daar te hard voor, de omstandigheden zijn veranderd. Veronica was bijzonder door de combinatie van mensen die hier werkten. Het was de constructie van het bestel van toen waardoor er geen concurrentie was en er nog wat te bevechten viel. En de onbegrensde financiële mogelijkheden van toen. Die maakten dat er iets kon ontstaan wat nu nooit meer kan ontstaan. En we hadden een topcreatief als hoogste baas, die ons enorm wist te motiveren en die het publiek aansprak. Als Rob één traan liet, hadden we er weer vijfhonderdduizend leden bij. Hij wist gewoon wat er speelde. Rob bemoeide zich vaak met regisseurs en dan zei hij iets wat helemaal niet kon. Die regisseurs zeiden dan: ‘Wat weet jij nou van televisie?’ Rob: ‘Ik kijk elke dag televisie, ik weet er alles van.’ Uiteindelijk heeft dat wel geleid tot bijzondere dingen. Hij deed ook voor het personeel gekke dingen. Zoals die dag dat we op kantoor op de Vaartweg zaten en iedereen medisch gekeurd moest worden. Wat deed Rob? Hij huurde drie verpleegsters in die iedereen gingen ‘opmeten’. Dat waren natuurlijk ingehuurde modellen, hun borsten rolden helemaal uit hun uniformpjes, ha ha.’

Veronica, ook voor uw cultuurbehoeften

Omdat Veronica een publieke omroep is, moet ze 25 procent van haar programmering aan cultuur besteden, 25 procent aan educatie, 25 procent informatie en 25 procent blijft over voor wat nu amusement zou heten maar toen verstrooiing werd genoemd. Bert van der Veer is op tv meer dan eens verantwoordelijk voor veel inhoudelijke programma’s. Programma’s die helemaal niet zo’n jong of vrijblijvend karakter hebben als je bij Veronica zou verwachten. Wel probeert de VOO altijd een luchtiger en laagdrempeliger sausje over alle onderwerpen te gieten.

In 1978 verpakt Van der Veer deze inhoudelijke voorwaarden in één toegankelijk totaalprogramma. Dit wordt Veronica Totaal, presentatie: zeezender dj Tom Collins. Bert van der Veer gaat de regie en eindredactie doen. Bert vertelt: ‘Veronica Totaal was eens in de maand. Het was wat het was: informatie, amusement, artiesten in de studio, filmpjes. Een soort Nieuwe Revu op de televisie. Op een dag hadden we een evaluatie. Maar zo moest je dat bij Rob niet noemen. Rob zei dan gewoon: ‘Kom eens langs.’ Hij was heel scherp. Hij zei: ‘Ik wil wel iets doen met het programma voor het volgende seizoen. Het is me nu te gelikt, te strak. Zullen we het live doen?’ Dat vond ik wel een goed idee. In september 1979 hebben we de eerste afleveringen Veronica Totaal live gedaan. Dat was een topprestatie om het hele programma goed te krijgen. De dag daarop deed ik mijn best Rob tegen het lijf te lopen om te horen wat hij ervan vond. En hij zei: ‘Ik vond het wel een goed programma maar het leek wel gemonteerd.’ Hij had gelijk. Het was zo goed gegaan dat je niet meer het gevoel had dat het live was. Gelukkig hebben we de maand erna een aflevering gemaakt die ook live was en daarin ging alles mis.’ De andere omroepen nemen de pogingen van de VOO om informatie te brengen ook niet serieus. Van der Veer zegt daarover: ‘Ik geloof niet dat Veronica ooit echt als een bedreiging is gezien.’

In diezelfde periode wordt Bert van der Veer een van de eersten die een huiszending van Rob Out niet overleeft. Stuurde de directeur om de haverklap zijn mensen naar huis om ze de dag erna terug te vragen, dit keer houdt Out voet bij stuk. De gewezen programmamaker en regisseur vertelt: ‘Zomer 1979 ben ik met wat mensen een eigen productiemaatschappijtje begonnen. Als eindredacteur van Veronica Totaal was ik al een aantal malen benaderd door omroepmensen die mij probeerden over te halen een onderwerp te maken over Nederlandse ontwerpers. Ze bedoelden kledingontwerper Van Gils, waar ze ongetwijfeld connecties mee hadden. Tot ook Rob Out op een keer aan mij vraagt of wij eens aandacht aan Van Gils kunnen besteden. Ik vraag Rob of ik het via mijn productiemaatschappij mocht maken. Dat vond Rob een goed idee, want dan werd de aandacht een beetje van Veronica afgeleid. Vervolgens hebben we een special gemaakt. Daarin werden modellen gebruikt en de rekening daarvoor mochten we naar Van Gils sturen. Ergens in december 1979, toen we druk bezig waren met de derde aflevering van Veronica Totaal, werd ik gebeld door de secretaresse van Rob of ik even naar boven wilde komen. Ik ga zitten en hij heeft een of ander papier voor zijn neus liggen en hij zegt: ‘Ik heb begrepen dat jullie je hebben laten betalen door Van Gils voor die special. Er zijn hier dingen gebeurd die niet kunnen en als het Commissariaat voor de Media erachter komt hangen we. Maar voordat wij hangen, hangen jullie. Ik sommeer jullie dit pand binnen tien minuten te verlaten. Jullie liggen eruit. Kom nooit meer terug. Oprotten, wegwezen jij.’ Ik ga naar beneden en daar zit Tineke. Ik zeg: ‘Ik word geacht binnen tien minuten het pand te verlaten.’ Verbijstering alom. Het zoemt binnen no time door heel het pand. Daarvan heb ik geleerd dat je niet meer in je bureau moet stoppen dan in een plastic tasje kan. Stel dat je een leuk schilderij aan de muur van je bureau hebt hangen, sta je voor lul. En ik heb geleerd wat solidariteit en loyaliteit in Hilversum inhoudt. Al met al hebben maar twee mensen gebeld. En als ze hadden laten blijken met Bert van der Veer te hebben gesproken, waren ze er ook door Rob Out uit gesodemieterd. Hij kon heel hardvochtig zijn.’ 

Bart van Leeuwen, Een Oude Held Anderen maakten juist weer carrière, zoals Bart van Leeuwen. ‘Veronica werd C-omroep en dan blijk je opeens bij het cluppie te horen. Mijn eerste live-ervaring was op vrijdagavond halfacht geweest het voorlezen van het Popjournaal. Daarna ging het balletje rollen en kreeg ik zendtijd, de Tipparade. Dat was mijn enige programma in de week maar ik was wel in vaste dienst. We dachten dat we hard moesten werken bij de publieke omroep, maar dat was niet zo. Ik kan me nog herinneren dat Lex ons nogal heeft beziggehouden met allerlei klusjes. Kun je je voorstellen dat we op donderdag met z’n drieën naar de studio van Hilversum 3 moesten? Daar was een productiehok waar grote torens met jinglebanden, carts, stonden. Die moesten we opnieuw labelen. Lex ging ook mee, met benzine en een poetsdoekie. Met een dymotang moesten de letters er dan worden afgehaald en er weer opgezet. Het was pure bezighouderij. Lex wist ook wel dat als hij ons te veel onze gang liet gang, we alleen nog bij onze programma’s aanwezig zouden zijn. Het is belachelijk hoeveel tijd we hadden voor één programma. Zo’n programma werd helemaal doodgeproduceerd.’

Maar uiteraard komt er ook voor Bart meer werk aan, zoals voor iedereen die bij Veronica maar in de weg liep. ‘In 1980 moest ik voor het eerst een tv-documentaire inspreken. Ik kreeg applaus, dat vond ik wel leuk. Ik heb er veel gedaan, zoals Nederlanders overzee, over ons koloniale verleden; Het Adelaarsnest, over Hitler; Big Cty Metro, over metronetwerken van grote steden, noem maar op. Dat was leuk werk.’ Bart van Leeuwen zou een hele bepalende voice-over van Veronica worden. Ook alle belangrijke documentaires over het eigen Veronica-verleden zijn altijd van Barts stem voorzien. Dat is zelfs in 2005 nog het geval als Bart zijn stem leent aan een documentaire voor de Vereniging Veronica. 

Maar de jonge dj is eind jaren zeventig bovenal radiomaker. Hij zit naast iconen Lex Harding, Tineke en Adje Bouman op de radio maar klinkt alsof hij daar al vele jaren bij hoort. Ook hij ervaart de tegenwerking van de publieke collega’s. ‘In het omroepkwartier liepen we rond als een stel piraten. Zo werden we ervaren. Mensen van andere omroepen keken ons met de nek aan. We werden echt als lastig ervaren en niet gewenst. De technici konden onze snelheid niet bijbenen. We hebben ruzies gehad met die NOS-gasten! Er liepen technici rond die zo terugkonden naar de jaren dertig. Er was een meneer die altijd in smoking rondliep, Jan Tittel. Zijn krant lag over de mengtafel, sherry bij de hand. Als hij een fader open moest zetten, had hij geen zin om die krant aan de kant te leggen. En traag, traag, traag. Ik was heel gedreven in die tijd. Als weer eens iets fout ging, het nieuws of de reclame kwam niet of we werden niet opengezet, stormde ik woedend naar de uitzendstudio en foeterde die lui uit. Ik heb me echt niet populair gemaakt, moet ik zeggen. Dat had te maken met gedegenheid. En met het feit dat je Veronica was. Dan stond je net een treetje hoger. We vonden onszelf echt heel goed, ha ha.’

Nieuwe Veronica-helden:

Erik de Zwart en Ruud Hendriks In 1980 komen er nog twee gezichtsbepalende figuren voor Veronica binnen. Erik de Zwart had radioervaring opgedaan bij Amsterdamse piraten en het zelf opgerichte illegale Radio Unique. Dat succesvolle radiostation had hij samen met Ruud Hendriks gerund. De mannen konden ervan leven en hadden veel plezier. Erik de Zwart heeft ook in de zomer van 1979 nog even op zee gedobberd op de boot van Radio Caroline. Dat was een Britse piratenzender, die vanaf de onrustige zee programma’s naar het vasteland was blijven sturen. Erik heet er Paul de Wit en er presenteert ook ene Rob Hudson, Ruud Hendriks in het dagelijks leven. Met zo’n ervaring op zee is een sollicitatie bij Veronica bijna een inkoppertje. In 1980 worden de twee mannen binnen een paar weken na elkaar aangenomen.

Erik de Zwart over zijn komst bij Veronica: ‘In 1980 vond ik het tijd om eens een sollicitatiebandje te sturen. Toen heb ik twee bandjes gemaakt. Eentje gestuurd naar de kro, omdat we van huis uit katholiek waren en de Studio hadden. En het andere naar Veronica, die was net C-omroep geworden. Nou ja, niet geschoten is altijd mis. En toen kwam ik in de molen terecht bij de kro. Diverse malen gepraat en daar leek een contract in vaste dienst uit te rollen. In diezelfde tijd werd ik door Lex Harding gebeld voor een afspraakje. Hij zei: ‘Ja, je hebt een leuk bandje gestuurd, maar ik heb geen ruimte, want we zijn heel klein.’ Ik zei: ‘Maar ik kan nu een baan bij de kro krijgen.’ Hij weer: ‘Ik wil niet dat je bij de kro gaat werken.’ Er was dus maar één oplossing: hij moest mij een baan aanbieden. Naar Lex had ik een bandje gestuurd onder mijn schuilnaam, Paul de Wit. Maar ik had óók een bandje naar Hans Mondt gestuurd voor Hilversum 4. Dat had ik onder mijn eigen naam gestuurd. Er is toen een vergadering geweest waarin Lex een Paul de Wit voor Hilversum 3 zat aan te bevelen en Hans zat een Erik de Zwart voor Hilversum 4 te suggereren. Toen bleek dus dat dat om dezelfde gozer ging en toen kreeg ik mijn eerste freelancecontract. Daarna heb ik de kro vriendelijk bedankt. Marc Stakenburg heeft die baan gekregen en die zit er nog steeds. Hij is, net als ik, in 1980 begonnen bij de omroep.’ Die Marc Stakenburg zou overigens de langstzittende dj ooit worden op Hilversum 3. Hij hield het 23 jaar vol en verliet 3FM in 2003. 

De komst van Ruud Hendriks kon nu ook niet lang op zich laten wachten. Erik de Zwart: ‘Ze zochten ook mensen bij de informatieve afdeling van Veronica. Toen kwam Rob Out op een keer aanlopen. ‘Hé, Zwart, ik heb een brief gekregen van Ruud Hendriks en die zegt dat hij je kent.’ Ik zeg: ‘Die moet je aannemen, dat is een goede kerel.’ Ruud Hendriks: ‘Twee weken na Erik ben ik ook aangenomen bij de VOO. Erik bij de radio, ik bij televisie.’ Het werd een hele leuke tijd. Zeker in de begindagen van Veronica. Altijd vreselijk gelachen. Heel hard werken, dat was het ook. Het komt neer op zeven dagen in de week, dag en nacht als het moet. En we legden die lat zelf zo hoog. Je kreeg natuurlijk ook met enorme tegenslagen te maken, omdat er veel weerstand was bij de andere omroepen en de NOS. Dan moest je het verstand op nul en de blik op oneindig zetten. We waren daarom wel eens dwars. Maar ik heb nooit de sfeer gevoeld van ‘we gaan lekker de overheid of de publieke omroep een hak zetten.’ Veel meer ‘er is iets onrechtvaardigs in dit land.’ Ik maakte Nieuwslijn in het publieke bestel en dat mocht dan maar één dag in de week. Terwijl ik dat gewoon elke dag wilde doen, maar dat mocht niet. Dan maar buiten het bestel wat proberen. Die wens, die gedachte heeft er altijd in gezeten binnen Veronica. Verder was het gewoon enorm veel lol maken met elkaar.’

De Veronica-hiërarchie

Erik de Zwart begint zijn carrière bij de VOO op Hilversum 4(!). Hij is daar een hele beschaafde, rustig pratende presentator. De Zwart: ‘Mijn eerste vaste programma was Muziek Voor Miljoenen, op Hilversum 4. Mocht ik vertellen wat er kwam en wat er geweest was. Wel altijd de namen van de componisten met Hans Mondt even doornemen of ik het goed uitsprak. We hadden op vrijdag uitzending tussen 11 en 1 op Hilversum 4, in stereo. Dat zei ik er altijd expres bij, want dat was nog uniek. Bovendien ging het stereolampje op je radio ook branden. En om 1 uur kwam de omroeper van de Evangelische Omroep, die ook maar twee uurtjes zendtijd hadden. En dan kwam Jeroen Pauw binnenzetten! 

Die was de omroeper van dienst bij de eo. Hij vond Veronica helemaal kut. Hij moest het kut vinden van zijn werkgever. Menno Veenstra, het opperhoofd van de klassieke muziek bij de NOS, vond het ook helemaal niks wat wij deden. Ik had zoiets van: waar haal je de arrogantie vandaan?’

Er is duidelijk een hiërarchie bij Veronica. Natuurlijk is Rob Out onaantastbaar de baas en Lex Harding zijn compagnon. Maar ook op kleinere schaal is er een scheiding tussen de mensen die er al langer zijn en degenen die net binnenkwamen. Erik de Zwart ervaart het ook. ‘Bart van Leeuwen was omroeper-A. Ik was omroeper-B. Ik ben op een gegeven moment in vaste dienst gekomen. We mochten als omroep één omroeper-A hebben en twee omroepers-B. Bart was een stukje ouder en had meer Veronica-geschiedenis. En Annette van Trigt en ik waren allebei omroeper-B. Dat hebben we altijd belachelijk gevonden.’

Vrije omgang

Die eerste jaren tachtig is het een grote, gezellige en wel erg vrije puinhoop in de kantoren van Veronica. Eigenlijk was dat nooit anders geweest. Rob Out schrijft in zijn boek Eén jaar later al: ‘Op het schip werd in de garderobe regelmatig een stevig potje gevrijd.’ Dat zou op de Oude Enghweg en de Larixlaan niet anders gaan. De Larixlaan wordt bij bekenden zelfs Het Bordeel genoemd. Erik de Zwart: ‘Het was daar natuurlijk Sodom en Gomorra. Allemaal jonge meiden en jonge kerels bij elkaar. We hadden niet zoveel zendtijd, dus we moesten iets doen om onze tijd te vullen, ha ha. Ik heb daar zoveel gelachen in die begintijd.’ Ruud Hendriks bevestigt het beeld: ‘Het was wel heel vrij allemaal. Iedereen deed het met iedereen. Wat ik niet allemaal heb gezien! Dat je door een raam de radiostudio in keek en daar een dj iets zag doen waarvan het goed was dat de luisteraars daar geen idee van hadden.’ Ook Leo van der Goot weet: ‘Er is veel gebeurd, ja. Maar ik zag nooit wie het met wie deed, want ik was monomaan bezig met programma’s maken. Dan zeiden ze tegen mij: ‘Maar weet je dan niet waarom dat bed op de Larixlaan stond? Weet je dan niet wat erop gebeurde?’ Ik dacht dat mensen daar wel eens bleven slapen. ‘Welnee, daar deed die het met die’, moesten ze mij dan echt vertellen. Ik heb alleen gezien hoe Dolly van den Akker, eind jaren zeventig regieassistente, helemaal verliefd werd op Lex. Dat is nu nog steeds mevrouw Den Hengst.’ Meneer Den Hengst, Lex Harding zelf: ‘Het was een losgeslagen bende. De drank vloeide soms rijkelijk. Er werd ook wel geneukt intern. Ik ben de laatste om daar iets over te zeggen, want ik ben getrouwd met mijn secretaresse.’

Van alle vrije omgang heeft menige dame binnen Veronica geprofiteerd. De doorgroeimogelijkheden voor de jongen van de postkamer die het tot regisseur schopte, was er zeker. Maar een secretaresse of receptioniste die het tot omroepster of presentatrice bracht… het is diverse malen gebeurd. Dat was een promotie die meer dan eens in bed is besproken. Tineke zegt: ‘Het is waar dat veel vrouwen zo een kans hebben gekregen, hèhèhè.’ Kees Gerritsen werkt achter de schermen bij Veronica maar geniet ook daar volop. ‘Het was een fantastische tijd! Al die mooie meiden die daar binnenkwamen. Ieder meisje dat op tv wilde, kwam bij Veronica solliciteren.

Programma’s in 1980 Op tv komen er nieuwe series, zoals A man called Sloane. De film van Leo van der Goot over de laatste Formule 1 in Zandvoort, Grand Prix, is te zien op 23 januari 1980 van 20.32 tot 22.02 uur. De eerste Veronica-strandrace is een feit, te zien in oktober. Donderdag 3 januari 1980 staat er een Veronica-kinderprogramma in de gidsen. Van twee tot vier uur, ervoor en erna was niets op tv. Vivian Boelen doet de presentatie en ze praat onder meer over poppen…

Henri Remmers ontmoet… is één van de constanten in de Veronica tv-programmering. Het zijn portretten van bekende of vooraanstaande Nederlanders. Remmers als journalist past wonderwel bij hoe Rob Out een journalist het liefst ziet: vriendelijk, niet te diepgaand en niet te confronterend. De gesprekken van Remmers worden vaak in de huiskamer van de geïnterviewde gefilmd met daarnaast wat wandelshots door de straten en weilanden in de buurt. Het levert Veronica een respectabel gezicht op bij diverse collega-omroepen. Het programma is serieus maar toch vermakelijk en trekt behoorlijk wat (niet al te jonge) kijkers. Henri ontmoet onder anderen André van Duin, Ed Nijpels, Ruud Lubbers, Joop den Uyl, Hans Wiegel, Joseph Luns en Pierre Kartner. Remmers moet in 1984 toch verdwijnen van het scherm, waarna hij als ondernemer rijk wordt van het kopen en verkopen van bouwprojecten. Corpus, het gebouw langs de A4 waarin bezoekers door een supergroot menselijk lichaam kunnen lopen om de werking ervan te bekijken, is een initiatief van Henri Remmers.

Op de radio verandert er niets opvallends. Weer is er de jaarlijkse Top 100 Aller Tijden. En de Top 40 wordt steeds populairder sinds die terug is op vrijdagmiddag.

De VOO is ook een vereniging

Net als alle andere publieke omroepen is ook de VOO een vereniging. Bij Veronica merkt de kijker en luisteraar daar op zich niet veel van. Wel wordt de eerste jaren elke tv-avond afgesloten met Verenigingsnieuws in Veronica Agenda. Ook in het Magazine staat wel eens een oproepje om bij een vergadering te komen. Maar voor de gemiddelde kijker of luisteraar is Veronica de tv-directeur Rob Out en de radioman Lex Harding. Dat er ook een voorzitter is, ene Wout Bordewijk, die sinds de oprichting in 1973 al voorzitter is, het ontgaat de meeste Nederlanders.

In de statuten van de VOO uit 1973 staat het zo: ‘Bij de oprichting werd voor een verenigingsstructuur gekozen, zodat de leden de inspraak krijgen die bij een goed democratisch bedrijf hoort. Veronica: een organisatie waar ook wérkelijk elk lid medezeggenschap heeft over het beleid. En Veronica… dat bent u toch zelf.’ Het klinkt mooi. Maar niet alle programmamakers zijn enthousiast. Will Luikinga blikt terug: ‘De Vereniging is ontstaan in een periode dat de boot op moest houden. Daar zaten mensen tussen die helemaal gek waren van Veronica. Die kregen dan ook een overhemd met een Veronica-logo erop. Vonden ze geweldig. Of er stond op hun T-shirt: Ik ben bestuurslid van Veronica. Wat een feest. Ze waren in hun ogen heel belangrijke mensen, maar ik denk dat ze bestuurlijk niet echt capabel waren. Maar die mensen hebben het wel altijd voor het zeggen gehad.’ Hoewel de verenigingsconstructie pas in 1988 voor alle publieke omroepen verplicht werd gesteld, is Veronica al vanaf 1973 een vereniging. Er was eerst een poging als stichting aan voorafgegaan, maar dat was niet gelukt. Een stichting had verreweg de voorkeur bij Rob Out & Co. Als vereniging haal je een controlerend orgaan met beslissingsbevoegdheid binnen en dat was behoorlijk onzeker. Zoiets moet je toch maar in de hand zien te houden. Maar om toch de niet commerciële en democratische status van Veronica als omroep te benadrukken, ging de VOO als vereniging verder. Out en Harding moeten dan hun best doen om in die vereniging iedereen de baas te blijven en ervoor te zorgen dat er geen opstandige dissidenten zouden opkomen die met hun omroep aan de haal zouden gaan. 

De Veronica Vereniging is opgebouwd uit de Verenigingsraad, het algemeen bestuur en zes rayoncommissarissen. De VOO heeft Nederland opgedeeld in zes Rayons. Daar kunnen de leden eigen bijeenkomsten organiseren, geleid door de rayoncommissaris. Deze Rayons kiezen afgevaardigden voor de Verenigingsraad. Die vr-leden vormen samen met de voorzitter het algemeen bestuur van de Vereniging. Alle rayonleden komen eenmaal per jaar bijeen om met het algemeen bestuur de jaarverslagen te bespreken. Zij beoordelen zo het gevoerde beleid. Het algemeen bestuur is dus feitelijk eindverantwoordelijk voor het gevoerde beleid.

Deze overlegorganen moeten nu met de directeuren van het radio- en televisiebedrijf contact onderhouden over wat Veronica doet en laat. De Verenigingsraad is gerechtigd belangrijke beslissingen voor Veronica goed of af te keuren. Het is dus plots nodig om die Verenigingsraad mee te krijgen. Dat is even wennen voor Rob Out en Lex Harding, die gewend waren hooguit elkaar te informeren. Lex zegt: ‘De ledenraad ging zich met van alles bemoeien. Die mensen moest je te vriend houden, want het was democratisch dat ze mee mochten praten. Die mensen hebben veel cruciale beslissingen op hun geweten. Ik heb me te laat gerealiseerd dat het een marionettenspel was. Dat er alleen mensen in zaten die het interessant vonden om mee te mogen praten. Die mensen moesten gepaaid worden als er belangrijke beslissingen goedgekeurd moesten worden. Dat was niet mijn pakkie an. Maar Rob wilde het ook niet doen. Hij vond dat alleen maar gezeik met die Vereniging. Rob was degene die uiteindelijk met zijn vuist op tafel sloeg. Bordewijk kon daar niet tegenop en deed gewoon wat Rob wilde.’

Met voorzitter Wout Bordewijk hadden Rob en Lex de volgzame man die geniet van zijn positie en zelden tegengas geeft. Hij was goed te bespelen en kreeg instructies om ook de vr-leden voor de goede zaak te winnen. Feitelijk was de mogelijkheid tot inspraak van de leden dus een wassen neus. Het was in deze periode ondenkbaar dat Rob Out zich zou laten overrulen door een vr die zijn beleid niet zou onderschrijven. Veel werd er onder Bordewijk dan ook niet afgekeurd. Dat zou tot zijn vertrek in 1990 zo blijven.

Wie zaten er in die ledenraad? Dat waren gewone Veronica-leden die zich voor deze vrijwillige functie verkiesbaar konden stellen. Ze kregen daarvoor presentiegeld, vergoeding van reis- en telefoonkosten en bij elke bijeenkomst lekkere hapjes en drank. Ze konden ook met andere voorstellen geld uit de verenigingskas proberen te bemachtigen. Later kwamen er ook buitenlandse reizen en andere uitjes bij, die een positie in die Verenigingsraad toch wel erg aantrekkelijk maakten. De bekendste vertegenwoordiger werd Henk Klomp uit Eerbeek.

Hij zat er vanaf dag één namens Rayon Oost en zou daar 32 jaar na de oprichting nog steeds zitten. Hij zou de meest fanatieke aanhanger van het Veronica-gedachtegoed blijken te zijn. In Eerbeek werden heel veel optredens en evenementen georganiseerd uit naam van Veronica door deze rayonvertegenwoordigers.

Het was verplicht corvee voor de medewerkers van Veronica om eens in de zoveel tijd naar zo’n rayonbijeenkomst te gaan. Een delegatie van programmamakers kwam dan langs om daar tekst en uitleg te geven over de gemaakte programma’s. Leden konden daar vragen stellen en opmerkingen plaatsen. Deze bijeenkomsten hadden een nogal vrijblijvend karakter. Lex Harding zegt: ‘We maakten er een circus van, zodat je ook niet een al te serieuze discussie hoefde te hebben over alles. We haalden er altijd amusement bij. Vader Abraham heeft er wel eens opgetreden, dat soort dingen. We hebben er vreselijk gelachen.’ 

De opmars van de C-omroep Veronica Als C-omroep gaat Veronica zich in 1980 en 1981 steeds meer roeren. De programma’s worden zichtbaarder en populairder. Zeker de Top 40, vrijdagmiddag op Hilversum 3, plaatst Veronica weer op de kaart. Muziekprogramma’s als Countdown doen datzelfde werk op tv. Verder trekt de VOO op tv de aandacht met het uitzenden van blote films. De tvpremière van Turks Fruit is een schok in Nederland. Veronica haalt er in 1982 alle kranten mee. De softpornografische speelfilm Emmanuelle is de tweede aandacht trekkende blote film bij de VOO. Veronica pakt er in 1983 publicitair lekker mee uit. Niemand anders zou het durven zo’n blote film uit te zenden. Bert van der Veer beaamt: ‘Het was bijzonder dat Emmanuelle als naaktfilm in het Nederlandse bestel werd uitgezonden. Ondenkbaar voor die tijd.’ De kijkcijfers zijn goed, de waarderingscijfers niet. Dat zou altijd zo blijven. Met afkeur wordt er over de blote programma’s gesproken maar er wordt wel driftig gekeken. De VOO zou in de latere jaren tachtig nog veel meer bloot op tv gaan brengen, tot het uiteindelijk wekelijks een plekje krijgt met de Pin-Up Club in 1987. Het zou Veronica vele leden opleveren.

The Money…. Veronica is een heel zuinige publieke omroep. Zeker de radioafdeling. Onder aanvoering van Lex Harding wordt elk dubbeltje omgedraaid. Zuinigheid is zijn handelsmerk. In een interview uit 1989 bekent hij het licht uit te doen in de gang als er niemand is. ‘Ik hou er gewoon niet van om geld te verspillen’, zegt Harding. Erik de Zwart: ‘Lex hield aan het eind van het jaar altijd geld over. Dan liep ik natuurlijk te klagen: betaal mij er dan meer van. ‘Nee, dat maakt niet uit. Je moet het runnen als een commercieel bedrijf, ook al is het een publieke omroep’, zei hij dan.’ Met trots geeft Harding dan ook vele jaren op rij geld terug aan de overheid. Dat wordt teruggestort in een potje algemene reserve. Alleen de VOO doet dat. ‘Door het krap te houden, kreeg je betere programma’s’, legt Harding uit. ‘Wij deden het met veel minder mensen dan die andere omroepen en waren dus veel efficiënter. Ik had achttien miljoen gulden te besteden en gebruikte maar vijf miljoen. Daar heb ik geen spijt van. Daar ben ik beter van geworden maar vooral de organisatie waar ik voor heb gewerkt.’ Bart van Leeuwen: ‘Veronica werd geleid als was het een commercieel station. Dat komt door mensen als Rob Out en Lex Harding, die zakelijk ingesteld zijn. Het ging om het resultaat en er moest geld verdiend worden. Ook al kreeg je geld van de overheid. Lex heeft het altijd vertikt al het geld op te maken. Maar op een gegeven moment was hij het zat. Hij was één keer te veel geschoffeerd door de andere omroepen, denk ik. Om het geld op te maken, maakte hij een duur hoorspel.’

Naast de zuinigheid met wat uiteindelijk belastinggeld was, staan de alternatieve geldstromen binnen Veronica. Lex Harding doet daar zelf aan mee. Hij verdient dan ook aanzienlijk meer dan zijn collega’s. Maar niet vanwege zijn salaris, dat aan omroep-cao-regels is gebonden. Daar waren andere kanalen voor. Zo raadde hij zijn dj’s aan om vooral bij te verdienen via drive-in shows. Maar ook daar had hij zelf baat bij. De daarvoor gebruikte truc zou dj Adam Curry jaren later uitleggen. ‘Ik deed er zelf aan mee’, zegt hij. ‘Als Lex je ontdekt had, wilde hij in je succes delen. Alles wat je deed, verdween direct in zijn zak. In het begin zie je dat niet maar op een gegeven moment kom je erachter dat je eigenlijk maar een pion bent in het spel van Lex Harding. Natuurlijk, mijn big break had ik aan hem te danken, maar ineens dacht ik: jeetje mina, ik krijg maar een dubbeltje, en hij duizend gulden. Dat heeft wel meer jonge jongens in die tijd geïrriteerd.’ Overigens bleef Harding tot 1987 zelf ook drive-in shows draaien. ‘Ik schnabbelde me wezenloos’, erkent hij. Het wagenpark rondom de Veronica-gebouwen zei genoeg… 

Sieb Kroeske werkte voor de Stichting Nederlandse Top 40 en zag ook vele interessante lijntjes tussen de VOO en de bij hem op de Oude Enghweg gevestigde bedrijven. Hij kijkt terug: ‘Rob, Lex en hun boekhouder Peter de Jager hadden vrij snel door dat je heel veel langs de randen van de omroepwet kon doen. Zij zijn de initiators geweest van veel constructies. Dat deden andere omroepen ook, zoals de VARA met de Heuvel bv. De andere omroepverenigingen deden het op hun stille manier, maar Veronica stond in de spotlights, waardoor dat veel meer in de publiciteit kwam. Peter de Jager wist een bv als De beuk d’r in dan weer snel weg te moffelen als daar te veel aandacht op kwam. En er waren nog veel meer activiteiten. Er werd gesproken over wat ze met al dat omroepgeld zouden doen. Waar velen zich over verbaasden was dat de acceptgirokaarten van de omroepgelden wel heel snel werden verzonden, want hoe sneller je het geld binnen hebt, hoe eerder je er de rente van plukt. Dat waren allemaal dingen die deze mannen vrij snel doorhadden. Het waren hele snelle jongens.’

Geld en tv De radio hield geld over, maar bij tv was het elk jaar een verrassing. Niemand werkte met budgetten en niemand wist dus van tevoren hoeveel iets ging kosten en of het geld daarvoor wel aanwezig was. ‘Budgetten maakten we achteraf’, zegt Leo van der Goot. En als het om muziekprogramma’s ging, kon de begroting lekker op de radio afgewenteld worden. De Zwart: ‘Uiteindelijk heeft de radio wel heel veel muziek op tv betaald. Als er concerten voor Countdown werden opgenomen, werd dat met radiofaciliteiten gedaan. Het werd ook wel op de radio uitgezonden, hoor. Dat radiobedrijf zat gewoon heel goed en efficiënt in elkaar.’ En zo zou de radio diverse tv-successen gaan betalen.

Erik de Zwart raakte bij beide disciplines betrokken. Countdown werd in 1982 een gepresenteerd programma met de Top 40 als basis. Redacteur Kees Baars was teleurgesteld. Baars: ‘Lex had besloten dat Countdown een heel ander programma moest worden. Met allemaal Top 40-hits en gepresenteerd door Erik de Zwart. Redactioneel gezien was er niet zoveel eer te behalen voor mij. Ik had zoiets van: Ja jongens, dan kan ik tekstjes gaan schrijven over Manke Nelis. Dus toen zei Lex: ‘Countdown oude stijl verhuizen we naar de radio en dat noemen we Countdown Café. Dat ga jij samen met Annette van Trigt presenteren.’ Hij heeft het zelf nog eerst even gepresenteerd om het op gang te helpen. Algauw is hij er weer mee gestopt, kwam hij alleen maar langs om bier te drinken.’

Nederland Muziekland Het andere muziekprogramma op tv werd Nederland Muziekland. Erik de Zwart over de ontstaansgeschiedenis van deze tegenhanger van Op Volle Toeren: ‘Als C-omroep hadden we één keer in de vier weken recht op technische faciliteiten om een groot programma op locatie te maken. Met vier camera’s, dat was toen heel wat. Toen zijn er allerlei dingen geprobeerd met Tom Collins en zo. Dat was allemaal dramatisch, dat scoorde niet. Dus werd ik door Bert van der Veer gevraagd om in het programma Veronica Vandaag als diskjockey buiten beeld artiesten aan te kondigen. Toen Van der Veer werd ontslagen, kwam er een nieuwe regisseur, Paul Boots. Die zei: ‘Wat nou buiten beeld? Je moet gewoon in beeld.’ Toen moest ik wel een koptelefoon op zodat het duidelijk was dat ik maar een diskjockey was. Ik stond daar redelijk voor lul. December 1981 was dat mijn première op de Nederlandse televisie. Na drie uitzendingen dacht ik dat ik wereldberoemd was. Ik moest mijn auto halen die op de gracht stond geparkeerd. Ik kwam terug en het was ongeveer tien minuten voor het begin van de live-uitzending. Daar stonden van die kleerkasten voor de deur. Ze lieten mij er niet in. Dus ik was nog niet zo beroemd.

‘Het ging redelijk en toen zei Hans Mondt: ‘We zijn Veronica, we moeten veel meer Nederlandse artiesten doen.’ En daarna werd Nederland Muziekland geboren. En dat heeft mijn televisiecarrière ingeluid. Op woensdagavond had je op het ene net de Evangelische Omroep en op het andere Nederland Muziekland. Dat scoorde vijfenhalf miljoen kijkers! We maakten de eerste comeback van André Hazes mogelijk. Die had al zijn hit Eenzame Kerst gehad en was daarna een beetje in de vergetelheid geraakt. Wij wilden dat alle artiesten live zongen, maar hij kon toen al zijn tekst niet onthouden. Omdat hij steeds in de lach schoot, hebben we hem als running gag in iedere uitzending weer teruggehaald. De rest is geschiedenis. Nederland Muziekland werd een keer uitgezonden vanuit Spakenburg. Will Luikinga zat dan in een bootje met André Hazes. André moest zingen en Will Luikinga moest hem dan aan het lachen maken. Plots springt er een Spakenburger de plomp in. Die flikkert live op televisie allebei de mannen onder water en douwt ze ook nog eens koppie onder. Ze hebben allebei een goede slok Spakenburgs havenwater binnengekregen. Terwijl ze onder de douche stonden, liepen ze al leeg. Ze hebben zich helemaal leeggescheten en -gekotst. Ze zijn er een week ziek van geweest.’

Het programma werd een hit en sloot goed aan bij de sfeer van het gezellige Veronica op Hilversum 1. En hoewel de Veronica-medewerkers zelf niet veel hadden met de muziek in het programma, werd het één groot feest. Erik de Zwart weer: ‘Op een gegeven moment gingen we locatie-uitzendingen doen. Daar stond drie dagen werk voor. Dus wij gingen twee dagen van tevoren al op locatie ‘voorbereiden’. Dat was drie dagen vakantie! Je had er budgetten voor, dus het was altijd leuk. Dan gingen we eerst even eten met z’n allen en dan kijken of er iets te doen was in de buurt. De keren dat Bart, Lex of ik op woensdagmorgen meer dan twee uur geslapen hebben, zijn op één hand te tellen.’ Avonturen in hotelkamers, gespuit met de brandslang op de gang, overgooien met tv’s. Eén ding was zeker, hoewel de Veronicanen altijd enthousiast ontvangen waren, ze werden nooit meer teruggevraagd op dezelfde locatie.

Adje Bouman werd gevraagd voor de techniek van Nederland Muziekland. Hij nam, zoals altijd, zijn werk serieus. ‘De artiesten traden live op en dus wilde ik repetities doen met de regisseur. De regisseur was heilig. Die had geen tijd voor audiorepetities voor een bandje. Dat geluid werd er later voor de uitzending wel onder gezet en gecombineerd met het beeld. Zo’n liedje wordt dan een aantal keren achter elkaar opgenomen en het beste materiaal wordt uitgezonden. Maar als bij de eerste drie opnamen alles goed ging maar bij de vierde opname zong de artiest een valse noot, dan riep ik: stop. Omdat ik de artiest daarvoor wilde beschermen. Maar de regisseur wilde juist díe opname gebruiken omdat het beeld daar het beste was. Dan was ik de gebeten hond. Er werd voor audio niet gestopt. Dat was zeer ongebruikelijk bij televisie. Zo herinner ik me een keer dat Bennie Neyman live zou komen zingen. Maar de techniek zei dat er iets mis was met de audio, dus hij moest playbacken. Neyman komt naar me toe en geeft me die microfoon terug. Roept de regisseur tegen mij: ‘Hij moet het wel met de microfoon doen.’ Waarop Neyman zegt: ‘Ik ga niet voor een microfoon zitten playbacken. Ik zing óf met microfoon óf ik playback. Ik vond dat hij volkomen gelijk had.

Programma’s in 1981

• Een avondje Veronica tv op zondag, Nederland 2, december 1981:

20.31-21.35 uur Nederland Muziekland

21.35-22.10 uur (Henri) Remmers ontmoet…

22.10-23.02 uur Magnum (gevolgd door een Teleac-cursus Management)

Ook regelmatig op tv: Dynasty en Not the nine o’clock news

Veronica zendt een voetbalwedstrijd van Ajax uit en maakt daarin ongeoorloofde reclame. De crm-minister berispt de VOO.

• Nieuw op de radio: Hilversum 2

17.36-18.00 uur Info-Magazine (regie: Ad Bouman!)

20.03-21.00 uur Mono, Erik de Zwart

Mono was een programma met gouwe-ouwe en wat geluidsfragmenten van toen (radio uit vervlogen tijden). Het past natuurlijk niet op Hilversum 2, dan de informatiezender. Veronica doet dus zelf ook niet strak mee aan de zenderkleuring.

Jan Morriën: ‘We hadden een kantoor in New York. Zo wisten we dat een goede serie als Magnum er zou komen voordat die gemaakt was. We waren vaak eerder dan de andere omroepen.’

Nog meer Nieuwe Helden:

Ton Lathouwers en Jeroen van Inkel Begin jaren tachtig haalt Veronica veel gezichtsbepalende figuren binnen. Na Erik de Zwart en Ruud Hendriks is daar ook ene Ton Lathouwers. Deze jonge student van de School voor de Journalistiek zou op de informatieve afdeling van Veronica furore maken. Daarmee wordt hij geen bekende Nederlander maar hij zou wel een belangrijke figuur worden in de radiosector. Als eind 1987 Lex Harding een deal voor een commercieel radiostation heeft gemaakt en hij daar een baas voor zoekt, kiest hij Lathouwers. Die zender is Sky Radio en daar weet de jonge journalist een succes van te maken. De lijntjes met andere Veronicanen Harding, Hendriks en De Zwart blijven al die jaren open en de mannen zouden verantwoordelijk zijn voor de eerste legale golf van commerciële radio in Nederland.

Ook Ton Lathouwers komt bij Veronica binnen via aanbevelingen van bevriende radiomakers. En, net als zij, had hij ervaring op zee opgedaan. Hoewel, niemand heeft zo kort op een boot gezeten als Ton Lathouwers. Maar hij kweekt daarmee toch meer dan genoeg zeebenen voor de oud-piraten. Ton Lathouwers: ‘Ik heb maar drie dagen op het zendschip van Mi Amigo gezeten. Toen zonk de hele handel, dat was best heftig. Die drie dagen zijn wel heel bepalend geweest voor mijn carrière. Toen ik terugkwam in Nederland, belde Ruud Hendriks mij op of ik bij hem thuis foto’s kwam bekijken van de Mi Amigo. Daar is een hele goede vriendschap uit voortgekomen. Vervolgens ben ik bij Radio Unique in Amsterdam gaan werken. Die zender hadden Ruud en Erik opgezet. En omdat die overal te ontvangen was, luisterde Lex daar ook naar. Ik had daar een dagelijks programma van drie tot vijf ’s middags. Ruud en Erik deden daar ook wel eens wat, terwijl ze ook bij Veronica werkten. Veronica was nog C-omroep, er was geen plaats voor mij. Dus ben ik eerst naar de School voor de Journalistiek gegaan. Toen ik in mijn tweede jaar zat, werd bekend dat Veronica B-omroep werd. Toen belde Hendriks mij of ik langs wilde komen om met Lex te praten. Omdat ik toevallig op zee had gezeten en een ervaring had die anderen niet hadden, werd ik aangenomen. De deuren stonden wagenwijd voor je open als je op een zendschip had gezeten. Ruud Hendriks had net de functie van hoofd Informatief Radio overgenomen van Henri Remmers. Hij belde me en vroeg of ik stage wilde lopen. Ruud was bezig Veronica NieuwsRadio op te zetten. Hij had geen tijd meer om het zelf te presenteren. Toen ik twee weken stage liep, zei hij: ‘Neem jij het over.’ Zo ging dat.’ Typisch Veronica om zo snel iemand het vertrouwen te gunnen. 

En de jonge, onervaren journalist in spe maakt de verwachtingen waar. Naast Veronica NieuwsRadio (VNR) komen er meer dingen. Zoals altijd bij Veronica. ‘Het mediaprogramma De Grote Verwarring heb ik anderhalf jaar gepresenteerd. Na een jaar ben ik een informatief jongerenprogramma gaan opzetten, Trend. Eigenlijk de voorloper van Club Veronica. Het eerste jaar hadden we jongeren nodig die het land ingingen om wat itempjes te maken. Dat is Jeroen van Inkel gaan doen en zo is hij bij Veronica begonnen. En zo rolde ik van het één in het ander. Dat was ook het leuke van Veronica. 

Als er bij Countdown wat te doen was, dan werd je daarbij ingeschakeld. Ik heb zelfs een keertje de Top 40 gepresenteerd. Toen was er helemaal niemand en de lijnverbinding met de studio op locatie was uitgevallen. Dat was een eenmalige actie, want dat dj-werk lag me niet zo. Ik geloof dat Lex er ook niet zo gecharmeerd van was. Maar iedereen nam elkaars werk over als er iets gebeurde. Dat vonden we normaal. En Ruud Hendriks en ik konden heel goed gedijen bij Veronica, omdat we zowel muziekradio als informatieve radio begrepen. De redactie van Nieuwsradio zat vol met journalisten die een beetje neerkeken op die diskjockeys. Wij konden meepraten over de muziek en wisten wat er leeft bij de diskjockeys én we konden invulling geven aan wat meer informatieve programma’s.’

Als Veronica in de jaren tachtig gaat experimenteren met constructies om weer ergens zelfstandig radio te maken, zijn Ruud en Ton er vaak bij. Ton Lathouwers presenteert meer dan eens programma’s over die onderwerpen, al was het maar om beleidsvoerders in de uitzending naar de grenzen van de wet te vragen. Lathouwers: ‘Zo heb ik voorgesteld om ieder jaar een symposium te organiseren. Dat vond ik goed voor de Veronica-naam. Eén keer heb ik een symposium over radio in het jaar 2000 gedaan. Mensen als Willem van Beusekom en allerlei kamerleden waren te gast. Een andere keer ging het over lokale radio. Altijd om te horen wat er wel en niet mogelijk was. Voor zo’n symposium kreeg je overigens veel te weinig geld. Lex vond het altijd belangrijk te laten zien dat je als publieke omroep weinig geld nodig had. We kregen ook te weinig betaald. Maar ik heb daar geleerd dat een leuke baan belangrijker is dan het geld.’ En goede contacten opdoen, zoals met Lex Harding, ook niet onbelangrijk. ‘Ik kon het heel goed vinden met Lex. Die vond het leuk dat Ruud en ik enorme Veronica-freaks waren. We waren pas een jaar of vijftien toen Veronica in het bestel begon maar toch wisten we veel van het oude Veronica. Dat maakte enorme indruk.’

Ook als radiomaker in de informatieve hoek maakt Lathouwers alle typische Veronica-dingen mee. ‘Wat wij dachten hoe de Gooise Matras werkte, zo ging het ook bij Veronica. Vrijdagmiddag gingen we met z’n allen naar zo’n café, De Jonghe Graef in Hilversum. Daar zaten we vanaf halfvier en dan ging iedereen los. Er zaten ook wel collega’s van de TROS en die keken verlekkerd naar onze kant. Zeker de jongere mensen daar wilden graag bij Veronica werken. Dat was erg stoer om erbij te horen. Iedere avond ging je wat leuks doen met je collega’s. We zijn allemaal wel eens overspannen geweest in die tijd omdat we veel te ongezond leefden. Op een keertje in het pinksterweekend moest er zondags een uitzending over Pinkpop worden voorbereid. Ik zou maandagochtend om negen uur door Ruud Hendriks worden opgehaald en dan zouden we samen naar het festivalterrein in Limburg rijden. Maar ik was met Gert Berg wezen stappen tot zes uur ’s ochtends. Ik bleef bij Gert op de bank slapen. Pas om een uur of drie ’s middags werden we wakker en kon Ruud ons bereiken. De dag erna moesten we ons melden bij Lex en kregen we een enorme uitbrander. Maar Lex wist ook wel dat we ernaast heel hard werkten, dus het kon ook weer wel. Alles kon eigenlijk wel. Ons hele leven draaide om Veronica. Er werd ook ’s avonds en ’s nachts gewerkt. We zaten wel lang in de kroeg, maar we werkten ook hard. We waren ook enorm arrogant bij Veronica. We wisten dat we goede radio maakten, de beste radio. Ik denk dat de luisteraar echt hoorde dat wij het leuk vonden om lang aan onze programma’s te werken.’

Via Ton Lathouwers stapt er in 1982 nog een belangrijke radioheld binnen bij Veronica. Hij zou een enorme status krijgen als dj en een hele generatie radiomakers beïnvloeden. Geen andere dj zou de Veronica-sound van de jaren tachtig zo sterk vertegenwoordigen als deze snelle radiomaker. Zijn naam: Jeroen Donderwinkel. Maar op de radio beter bekend onder zijn pseudoniem: Jeroen van Inkel.

De start van Van Inkel is iets minder stormachtig. De dj vertelt: ‘In 1982 werkte ik nog voor Radio Decibel. Dat was een Amsterdamse piraat, een beetje de concurrent van Radio Unique. Adam Curry werkte daar ook. Ik had bij Decibel een radiospelletje bedacht. Ik draaide dan platen uit de Top 40 en de luisteraars moesten de Top 40-posities bij elkaar optellen en de uitkomst was ook een plaat uit de Top 40. We zonden live uit en namen soms tien minuten lang de telefoon op in de uitzending tot iemand het goed had. Opeens kondigde Frits Spits aan een soortgelijk spel te doen. Mensen riepen tegen mij: daar moet je iets van zeggen. Maar je gaat niet tegen Frits Spits zeggen wat hij moet doen of laten. Tot Frits Spits naar het huis van mijn ouders belde. En hij zei: ‘Het lijkt erop dat we hetzelfde idee hebben gehad.’ Uit hoe ik hem later heb leren kennen, geloof ik dat van hem. Ik vond het een opsteker iets te hebben bedacht wat Frits Spits ook kon hebben bedacht. Spits zei: ‘Je moet maar zeggen wat je ermee wil. Of ik zeg morgen in De Avondspits tegen mijn luisteraars dat het niet doorgaat omdat jij eerder was. Of je vindt het goed dat ik ermee doorga.’ Dat was een zware taak; klotsende oksels voor de radio. Hij belde terug. Ik zei: ‘Ik wil niet dat je het gaat doen; het is mijn spel.’ Wel potverdrie, zei hij. Maar daarna respecteerde hij het toch wel, maar hij zei wel dat hij dat tegen zijn luisteraars ging vertellen. Maar hij vertelde die avond helemaal niets. Wel kwam er een aankondiging dat het spelletje morgen zou beginnen! Daarna belde Spits weer op en legde uit waarom het spel toch bij hem doorging. Zijn baas, een of andere hotemetoot van de NOS, had gezegd dat de NOS zich niets diende aan te trekken van een illegale piraat. Onze zender bestond in zijn ogen niet eens. Zo’n soort kutsmoes.

‘Frits vond dat het wel lullig was gegaan. Als een soort geste mocht ik drie weken lang de Avondspits produceren. Dus toen liep ik rond in het Muziekpaviljoen en daar liepen ook Ruud Hendriks en Lex Harding rond. Lex liep mij natuurlijk straal voorbij; hij wist niet wie ik was. Ruud herkende mij uit een radioblaadje en zei tegen Lex: ‘Je moet nu snel toeslaan, anders gaat de NOS met hem aan de haal.’ Toen heb ik een bandje gegeven aan Lex. Ik kreeg een mooie brief thuis: U zit in onze portefeuille. Toen Veronica de B-status kreeg is er druk op de ketel gezet. Ze gaven me een baantje om me maar vast binnen te hebben. Ik werd hoofd vormgever van het radioprogramma Trend. Ik werd op een kantoortje gezet met één of ander muffig uitziende student. Ene Ton Lathouwers, die presenteerde Trend. Zijn auto was net een vuilnisbak bij de McDonald’s, vol met etensverpakkingen. René Mioch maakte ook bijdrages voor Trend, over film uiteraard. Het was grappig. Ik maakte de jingles, dat waren er wel drie of zo, en de tv-promo voor elke uitzending. Ik had daarvoor Owner of a Lonely Heart van Yes gebruikt, die stond toen in de hitparade. Op elke ‘shout’ in het tussenstukje had ik het beeld gelijk gelegd. Dat vonden ze heel bijzonder bij Veronica, dat kenden ze niet. Dat vond ik heel gewoon. Toen kreeg ik een nachtprogramma tussen vier en vijf. Niet lang daarna ging Erik de Zwart weg. En toen ging het opeens heel hard.’ Net als met Veronica trouwens…