Herinnert u zich deze nog

    Hoofdstuk 5 | Veronica als B-omroep

    3 oktober 1982-1 december 1985

    Oktober 1982 brengt de derde grote overwinning van de VOO binnen het bestel. Veronica wordt B-omroep en krijgt weer meer zendtijd. De omroep die via vele obstakels het leven behoorlijk zuur was gemaakt in de hoop dat ze eraan onderdoor zou gaan, was groter en nadrukkelijker aanwezig dan ooit. Uiteraard was ook deze aanvraag diverse malen afgekeurd. Dat was bij de aspirantenstatus en de C-status ook gebeurd en zou ook weer bij de aanvraag voor een A-status gebeuren. Leo van der Goot hierover: ‘We rekenden er gewoon op. Het was dolle pret als we weer werden afgewezen, want dan kon die hele publiciteitsmachine weer uit de kast gehaald worden. Lekker blèren dat we weer gepakt waren.’ Overigens zou de VOO maar gelijk de procedure voor de A-status inzetten, aangezien die weg lang kon duren. Op 31 december 1983 wordt de officiële aanvraag ingediend. Een maand daarvoor was de oplage van het Veronica Magazine de magische grens van vijfhonderdduizend abonnees gepasseerd. Ruim voldoende voor de aanvraag om A-omroep te worden. Het zou toch weer nog bijna twee jaar duren…

    Programma’s najaar 1982

     

    Vanaf 3 oktober 1982 is dit het hernieuwde radioschema van de VOO:

    • Hilversum 1 – woensdag

    07.00-10.30 uur Ook Goeiemorgen & Muziek terwijl u werkt, dit blijft dus zoals het vanaf 1980 al was.

    10.30-12.00 uur Kletskop, Annette van Trigt krijgt er een uur bij maar gaat wel veel meer plaatjes draaien. 12.00-14.00 uur Will wil wel, Will Luikinga

    14.00-15.00 uur Jukebox, Bart van Leeuwen

    15.00-17.00 uur Toeters en bellen, Chiel van Praag doet gezellig en heeft zelfs een kinderrubriek…

    • Hilversum 2 – maandag

    14.53-16.00 uur Confrontatie, Ilona Visser

    16.00-17.30 uur Tineke

    17.36-18.00 uur Veronica Info

    19.00-20.00 uur Veronica Sport

    20.03-21.00 uur Bladluis, (satire) wordt snel vervangen door Confrontatie, Gert Berg één op één interviews

    21.00-21.30 uur De Grote Verwarring, media en techniek door Ruud Hendriks en later Ton Lathouwers

    • Hilversum 3 – vrijdag

    12.00-13.30 uur Erik de Zwart

    13.30-15.00 uur Bart van Leeuwen

    15.00-18.00 uur De Nederlandse Top 40, Lex Harding

    19.00-21.00 uur Leo van der Goot

    21.00-22.00 uur Mono, Erik de Zwart

    22.00-24.00 uur Countdown Café, Annette van Trigt & Kees Baars

     

    Aansluitend had de VOO zendtijd op Hilversum 1, de enige radiozender die ’s nachts doorging. In eerste instantie is dit slechts één keer in de vijf weken (!) maar vanaf oktober 1982 mag het wel wekelijks. ‘Oh, wat een nacht’ was de gezamenlijke noemer voor deze programma’s. In dit schema veranderden regelmatig de namen. Dj’s als Jeroen van Inkel en Peter Teekamp doen hier hun eerste ervaring op.

     

    00.00-02.00 uur Erik de Zwart, later met Cees Schilperoort

    02.00-03.30 uur Iris de Molet

    03.30-05.00 uur Peter Teekamp

    05.00-07.00 uur De broodnacht, voor de vroeg wakkere bakkers, Bart van Leeuwen

    • Hilversum 4 – zaterdag

    07.00-14.30 uur Een reeks Veronica Klassiek programma’s, gemaakt en veelal volledig gepresenteerd door Hans Mondt, met concerten en Muziek voor Miljoenen.

     

    In de week dat Veronica als B-omroep mag beginnen, pakt de VOO flink uit: de allereerste Veronica Popnacht, vanuit Den Bosch, wordt op 8 oktober 1982 rechtstreeks op Nederland 1 én Hilversum 3 uitgezonden. Het programma begint om tien voor twaalf en duurt tot vier uur ’s nachts. Optredens zijn er van Vitesse, Golden Earring, Normaal en Doe Maar.

     

    Vanaf 7 oktober 1982 moet Veronica Info vlotter en sneller en ‘ten minste 8 items’ bevatten. Het moet ook minder zwaar en ook over mode en parfums gaan. Presentatie: Jan de Vries, 1 x per maand 55 minuten.

     

    Nieuw in 1982 op maandag tussen 4 en 5 ’s middags: het middagmagazine Tineke. Ervoor of erna is er niets op tv.

     

    In Hoe?Zo! met Ilona Visser wordt een te eenzijdige benadering van zaken gegeven, vinden boze leden die hun abonnement willen opzeggen. Zo’n programma is dan geen lang leven beschoren bij Veronica.

     

    Veel kijkers in de middag

     

    Eén van de nieuwe tv-programma’s bij Veronica als B-omroep is het middagprogramma van Tineke de Nooij. Het wordt een succes en zij wordt daarmee de koningin van de middag-tv. Tineke start in 1982 op maandagmiddag tussen vier en vijf uur. Voor en na het programma is er alleen een testbeeld te zien. Toch komen er honderdduizenden en uiteindelijk miljoenen mensen kijken wat Tineke daar ’s middags nou allemaal doet. Tinus zelf: ‘Het was heerlijk om te doen. Ik kreeg alle vrijheid en heb ervan genoten. En we hebben een trend gezet met middag-tv.’ Het programma krijgt navolgers, zoals AVRO’s Service Salon met Catherine Keyl. Andere omroepen zien dan ook heil in middag-tv, waar ze voor die tijd maar weinig belangstelling hadden getoond.

     

    Diverse regisseurs hebben zich al die jaren stukgebeten op het programma. Tineke zelf niet in de laatste plaats, want na haar regiecursussen was ze zelf ook bedreven geraakt in regie. Al was het maar om te controleren of ze zelf goed in beeld werd gebracht, het goede licht had en niet te dik leek op tv. Ze roept zelfs live regieaanwijzingen.

     

    Maar Tineke brengt ook de hernieuwde samenwerking met Bert van der Veer. De gewezen regisseur had zich na de huiszending door Rob Out onder andere beziggehouden met de regie van TopPop van de AVRO. Bert over zijn terugkeer bij Veronica: ‘Bij mijn weten is het Lex Harding geweest die ervoor heeft gezorgd dat ik terug kon komen. Hij had genoeg macht om het vrij snel voor elkaar te krijgen. Ik had het altijd goed kunnen vinden met Tineke en onze samenwerking pakte goed uit. We hebben een succes gemaakt van haar middagprogramma. Ik heb het gedurende de jaren tachtig grotendeels geregisseerd.’

     

    Andere verdiensten van Tineke

     

    In 1984 komt er een vast kinderonderdeel in Tineke. Meneer Kaktus – Peter Jan Rens – en Kweetniet doen een vijf minuten durende sketch. Tinus vindt het zo leuk dat ze terug mogen komen. Later komt ook Mevrouw Stemband mee en dit trio wordt zo populair dat het bij Veronica najaar 1986 een eigen kinderprogramma krijgt: de Grote Meneer Kaktus Show, live op woensdagmiddag bij Veronica. Tineke hierover: ‘Daar kijk ik echt met plezier op terug, dat ik dat heb kunnen initiëren. Om echt iets leuks voor kinderen op te zetten.’ Uiteindelijk zou ze in 1987 nog een nieuwe trend op tv introduceren: kook-tv. ‘Jef Rademakers heeft me dat aangeraden. Die man had zo’n enorme visie op het medium televisie. Hij zei tegen mij: ‘Koken wordt het de komende tien jaar op tv. We kunnen ook allerlei sponsors aantrekken, zoals de Vleesunie en de Kaasunie.’ Niemand was voor die tijd geïnteresseerd in koken op tv. Wij hebben het een seizoen gedaan en daarna is het een enorme hype geworden.’

     

    Tineke verschuift bijna elk omroepseizoen van uitzenddag. Het wordt in 1986 een tijdje op woensdagávond uitgezonden, maar dan blijkt dat de formule zich juist uitstekend voor overdag leent. Het is een gezellig en informatief maar geen journalistiek scherp programma. Tineke weet nog dat ze op een woensdagavond werd beetgenomen: ‘Er kwam een dierenarts bij me aan tafel zitten die een hond had geopereerd die een trouwring had ingeslikt. Dat verhaal klopte voor geen meter. Dan zit je zo’n interview te doen en dan krijg je het langzaam door dat je wordt gefopt. Bleek het 1 april te zijn, ha ha.’ Al het geschuif heeft niets aan de populariteit van het programma afgedaan. ‘Het was een heerlijke tijd’, zegt de televisievrouw. ‘We zaten op de Vaartweg en daar had ik een eigen kantoortje met mijn redactie. Naast het kantoortje van Bob de Jong van Veronica Sport, wat ook een leuke man was.’

    Tineke wordt in 1987 zelfs even een ochtendprogramma. Volgens Bert van der Veer omdat Rob Out graag ’s ochtends tv kijkt. Maar volgens Tineke omdat ze weer eens grote ruzie met de tv-baas had gehad. ‘Niemand gaf tegengas bij Rob Out. Ze vonden hem te aardig of waren te afhankelijk van hem. Ook zijn directe collega’s durfden niet tegen hem in te gaan. Maar ik wel, ik kende hem al langer dan vandaag. En hij had zijn leven niet meer in de hand. Hij was zo vaak dronken en deed dan gekke dingen. Op een keer is Rob zo kwaad op me geworden dat hij mijn hele middagprogramma heeft geschrapt. Hij was de hele nacht bezig geweest alles te schrappen. Dat kon ook niet zomaar teruggedraaid worden, want die zendtijd was al aan een ander gegeven. Ik moest toch wat en toen is dat ontbijtprogramma bedacht. Dat is de werkelijke achtergrond geweest. Ik geloofde wel in ontbijt-tv, net als Rob. Maar het werd één keer in de drie weken zaterdagochtend uitgezonden. Zelfs mijn vrienden vergaten te kijken.’ Bert van der Veer had er nog wel plezier in: ‘Het was geestig om ministers en staatssecretarissen om vijf uur uit hun bed te halen en te vragen of ze in een programma wilden komen waar ze nog nooit van hadden gehoord.’

    De eerste veertien jaar Veronica heeft Tineke alleen radio gemaakt, de veertien jaar erna vooral tv. Toch is ze anderhalf jaar teruggeweest op de radio. Eerst om de start op Hilversum 4 even te presenteren en een tijdje neemt ze het programma Kletskop op Hilversum 1 over van Annette van Trigt. Die was geschorst nadat ze Joop van den Ende in een live-uitzending hard had aangepakt over zijn wurgcontracten met zijn sterren. Maar Tineke vindt het niet echt leuk meer om weer Koffietijd te maken. ‘Dat was het niet, één of twee uurtjes in de week presenteren. Het was leuk om weer even deel uitgemaakt te hebben van het cluppie, maar zo hoort het niet te gaan met radio. Als je zoals ik gewend was minimaal twintig uur in de week te presenteren, dan kun je in dat ene uurtje je ei niet kwijt. Hier viel niets meer op te bouwen.’

    Tot de start van de commerciële tv in Nederland in 1989 blijft Tineke bij de VOO. Ze weet nog een boek waar ze helemaal weg van was, Jan Rap en z’n maat, van Yvonne Keuls, op tv te krijgen. ‘Ik was een groot fan van Yvonne Keuls. Dus dat heb ik er bij Veronica doorgedrukt en dat is ook helemaal voor televisie bewerkt. Ik had de hoop dat ik dat mocht regisseren, maar dat werd toch tegengehouden. Daar was ik zogenaamd te onervaren voor, wat onzin was.’ Tineke blijft ook veel documentaires inspreken. En ze wordt het gezicht van een betrokken Veronica. Een sociaal betrokken Veronica, dat was even wennen, hoewel in de zeetijd al geld voor goede doelen werd opgehaald, maar dat was vaak uit opportunisme. Het stond goed naar de politiek en werd gebruikt als argument om Veronica te behouden. Maar Veronica die zich het leed van de wereld aantrekt omdat ze daar echt mee zit? Nee. Toch maakt Tineke een paar inzamelingsavonden. ‘Ja, hele grote liveshows om leden voor Greenpeace te werven. Vond ik erg leuk om te doen.’ Maar ook Bert van der Veer vond het wat vreemd aanvoelen, die korte momenten van interesse in de buitenwereld. ‘Kom nou, Veronica-programmamakers waren maatschappelijke cynici. Het was niet in ze opgekomen om eens een hele avond aan ontwikkelingshulp te besteden. Eén keer in het jaar ging Tineke naar Nepal en dan was dat weer voor elkaar. Veronica was de club waar je aan het eind van de middag met elkaar naar de kroeg gaat en verder moest je niet moeilijk doen.’

     

    Bert van der Veer bij Veronica

     

    Bert van der Veer weet in welke omgeving hij terechtkomt. Toch stort hij zich ook zonder reserves op pretentieloos amusement. ‘Ik heb ook wel documentaires gemaakt, voor Foster Parents Plan bijvoorbeeld. Maar zoals dat gaat bij Veronica, kreeg ik vanzelf meer te doen bij de omroep. Ik kreeg de kans om programma’s als Nederland Muziekland te regisseren. Ik heb Adam Curry’s eerste Countdown geregisseerd. Dat was ook erg leuk.’ Ook Leo van der Goot blijft met volle teugen genieten van de losse werksfeer bij Veronica en de schier onbegrensde mogelijkheden. Hij wordt zelf presentator van Op jacht naar de schat. Het is een programma waarin Leo opdrachten moet uitvoeren van een koppel in een studio, terwijl hij op locatie vanuit helikopters op treinen springt of bijvoorbeeld hoge bergen beklimt. Natuurlijk was het geen uitgekiende strategie dat Leo dit programma ging doen. Het gebeurde, zoals altijd. Van der Goot over zijn televisieavonturen in deze succesvolle jaren tachtig: ‘Ik was midden in de opnamen van Willem van Oranje. Dat vond ik prachtig om te doen. De telefoon ging. Rob. Ik dacht: Nu is de droom over en moet ik terugkomen. Zegt hij: ‘Hoi, moet je horen. Die De Vries heb ik eruit gepleurd en je moet volgende week naar Bergen om Op jacht naar de schat te presenteren. En nu niet zeuren, want daar heb ik nu geen zin in.’ Nog geen week later sta ik Op jacht naar de schat te presenteren. Zo ging het altijd. Een jaar later hangt Out aan de lijn en roept hij: ‘Goot, ga jij even het Songfestival presenteren.’ Ik weer: ‘Dat is niks voor mij.’ Hij: ‘Kom op joh. Dat wordt lachen. Dat gaat helemaal fout als jij dat doet.’ En dat ging ook helemaal fout. Maar ik deed het wel.

    ‘De waardering die je kreeg van je collega’s, dat was echt te gek. Neem Amsterdam Huilt, zo’n themaprogramma met Derk Sauer. Na de uitzending stond er plots een bus voor de deur met het hele personeel van Veronica. Hadden ze gezamenlijk zitten kijken naar het programma bij Jan Herselman thuis. Ze waren allemaal zo dronken als een Maleier. Ze kwamen binnen met kratten bier en dozen wijn. Out had zitten gokken met zijn vrouw, Lex en nog een paar mensen. Dus die veegde bij ons de salontafel schoon, deed alsof hij verder ging gokken. Mijn vrouw en ik keken elkaar aan en dachten: Wat gebeurt hier? Al je collega’s waren bij je op bezoek om je te feliciteren met je programma omdat ze zo ongelofelijk trots op je waren. Die avond kan me nog steeds tot tranen roeren. Dit was nog de tijd dat Out gematigd met drank omging en een visie had waar hij met het station heen wilde. 

    ‘In die periode heb ik ook nog radio gemaakt. Vond ik leuk om te doen, vooral die nachtprogramma’s. Maar er was zoveel meer. Toen ik die kans kreeg Willem van Oranje te maken, stapte ik bij Harding binnen. Ik zei: ‘Lex, ik stop even met Countdown en de radio, want ik ga Willem van Oranje doen.’ Hij: ‘Wel gódver. Hou daar nou eens mee op, Van der Goot. Zo wordt het nooit wat met je. Blijf toch eens een tijdje hetzelfde doen. Het gaat toch goed? We hebben het toch leuk?’ Harding kon zo boos op me worden, wat ik erg in hem gewaardeerd heb. ‘Denk eens rationeel, lul.’ Lul was het woord dat hij het meest voor me gebruikte. Ik mag die man echt.

    ‘Op een dag kom ik terug van vakantie. Op zondag kom ik al mijn post ophalen, want op maandag moet ik het script schrijven voor Nederland Muziekland. Maar mijn bakje is leeg. Hoe kan mijn bakje nu leeg zijn? Ik loop naar mijn bureau en mijn bureau is leeg. Op het bureau van Bert van der Veer ligt al het materiaal voor de uitzending van die week. Dat was daar heel normaal, dat je van vakantie terugkwam en dat het einde oefening was. Ik ga rondbellen. ‘Heb ik geen baan meer?’ ‘Nee, juist niet. Out heeft je nodig. Er is iets helemaal fout aan het gaan.’ Het Veronica Avontuur moest gemaakt worden, dat was een jubileumprogramma. Het was 1984 en ze bestonden 25 jaar. Twee weken voor uitzending was er niks, de vorige maker had het verprutst. Heel veel losse films lagen er, verder niets! Dagen- en nachtenlang ben ik bezig geweest een programma te maken. We hebben tot zeven uur in de ochtend zitten monteren aan de eerste tien minuten van het programma. En zaterdagmiddag om een uur of twaalf zou ik het aan Rob laten zien. Mijn gezin zag ik wel eens, maar vaak was het niet. Ik hoor mijn vrouw er nog steeds over. Het was gewoon 24 uur in de touwen voor Veronica. Ik kom bij Rob en die zegt: ‘Het is geweldig maar het is niet wat ik bedoel.’ Ik zeg: ‘Dat kan.’ Hij helemaal verbaasd dat ik niet uit m’n vel spring. Maar ik had nog een alternatieve montage liggen en dat was wel wat hij wilde hebben. Dat was Rob en des Veronica’s; dan zat er zoveel liefde en respect in zo’n reactie. Hij vond het echt geweldig maar niet wat hij voor ogen had gehad. Prachtig!

    ‘Aan geld dacht ik nooit. In 1988 had ik een brutosalaris van 6500 gulden, dat is het hoogste bedrag wat ik daar heb verdiend. Op jacht naar de schat deed ik voor een standaardsalaris, naast mijn fulltimewerk als regisseur. Dat programma trok drieënhalf miljoen kijkers en ik kwam niet eens op het idee om een bonus te vragen. Er was ook geen extra verzekering voor me afgesloten terwijl ik al die stunts deed. Jan Herselman zei: ‘Nee joh, je hebt toch een goede collectieve verzekering.’ Je deed het omdat je passie vervuld werd. Je wist wel dat het bij anderen anders kon gaan. Als Rob Houwer of Henri Remmers langs waren geweest, dan hoorde je het geluid van een doortrekkend toilet. Dan ging er weer een paar ton de deur uit. En soms werd er wel heel vrij met geld omgesprongen. Als we nieuwe leaders voor het station wilden maken, dan dachten we toch vooral: Waar is het nu lekker weer? En dan waren daar de opnamen voor die nieuwe leader. Op een keer had ik een meeting in Cannes. Maar ik wist heel zeker dat daar echt geen onderwerp uit zou komen. Dan zei Rob: ‘Ah, dat gaan we doen en het is er lekker weer.’ Dat kun je misbruik maken van het publieke bestel noemen, maar het publieke bestel had van voren niet door dat ze van achteren leefde.’

    Programma’s in 1983

    • Een avondje Veronica tv in oktober 1983:

    19.05-19.30 uur Happy Days

    19.30-20.00 uur Story of… (Abba, Kinks, Beatles, Stones…)

    20.10-21.00 uur Dynasty

    21.00-21.15 uur Not the nine o’clock news

    21.15-21.40 uur De wereld rond

    21.40-22.30 uur Hoe?Zo! Show

    22.30-23.15 uur Magnum

     

    Ook in 1983 de eigen serie Hollanders, gemaakt door Will Luikinga en Alexander Curly. Luikinga: ‘Dat was heel moeilijk om humoristisch te zijn. Daar hadden we drie weken of een maand de tijd voor. Een week lang waren we bezig met pruiken en flauwekul. Veel lol gehad!’

    • Radio Veronica anno 1983:

    Op de informatiezender Hilversum 2 is het Veronica-programma voortaan kort nieuws gebundeld (formule: De wereld in een halfuur). In juni 1983 start dit Veronica NieuwsRadio. Van 14.53-18.30 uur De eindredactie is van Ruud Hendriks en Kees Gerritsen Met Ilona Visser, Gert Berg en Jan de Hoop

    • Hilversum 3

    12-13 uur Mono

    13-15 uur Tipparade

    15-18 uur Top 40

    19-22 uur Bart & De Zwart

    22-24 uur Countdown Café, Kees Baars & Annette van Trigt

    Bezieling

     

    Programmamakers als Leo van der Goot dienen als inspiratie voor een nieuwe generatie Veronicanen. Iemand als Jeroen van Inkel zou een goed voorbeeld aan hem nemen. Van Inkel: ‘Leo was een geniaal figuur. Dat waren legendarische radiouitzendingen! Soms bar en boos zo slecht en soms gewoon geniaal. Hij draaide ook zo drie nummers van de nieuwe Dire Straits-plaat achter elkaar, dan hoorde je het naaldje in de plaatgroeven kraken. Briljant! Rob Stenders vond het ook fantastisch. Dat weet ik, omdat die lul alle bandjes van Leo uit het Veronica-archief heeft gejat. De eerste keer dat ik Leo op de radio hoorde, was voor mij een soort openbaring. Andere diskjockeys waren heel netjes. ‘Goedemiddag dames en heren.’ Leo schreeuwde gewoon, gooide zijn sleutelbossen op tafel en haalde de technicus erbij. Daardoor dacht ik over mezelf: oké, ik ben er nog niet. Maar als je het met de juiste flair brengt, wordt het wel gepikt, kijk maar naar Leo van der Goot. Als zijn grijze jinglecassette het niet deed, dan riep hij zelf maar: ‘En straks de nieuwe Leo van der Goot!’ Dat is handig, dat is goed. Maak van je fouten een deugd. En dan was het weer zaterdag en hoorde je Henk Mouwe bij de NCRV stuntelen: ‘O mensen, ik doe iets fout. Wat nu?’ Later ben ik met Leo gaan zitten om over radio te praten. Toen zei hij: ‘Het format is het belangrijkste dat er is.’ Ik dacht: o ja? Hij was bijna op het extreme af met het format bezig. Dat verbaasde mij enorm aan Leo. Op de radio hoorde ik een enfant terrible, een wildebras die memo’s uit het bedrijfsleven voor de radio voorlas en tegen alles en iedereen aanschopte.’ 

    Eigenlijk is Leo van der Goot op en top Veronica. Hij leeft voor zijn programma’s en maakt meer dan tachtig uur per week alleen omdat hij daar bezeten van is. Deze inhoudelijke bezieling past goed bij de periode 1975-1985. Dat jaar, 1985, zou het beste Veronica-jaar worden. Omdat dan die combinatie van hardwerkende losbollen die vooral met de inhoud en uitstraling van hun programma’s bezig zijn, het meest floreert. Mensen als Van der Goot geven het goede voorbeeld. Rob Out is nog vooral een inspirerende tv-freak met leuke ingevingen. En Lex Harding heeft in korte tijd vele nieuwe, sterke namen binnengehaald terwijl hij zelf ook nog steeds overtuigend is als presentator van de Top 40. Hij zegt ook: ‘Dat jaar was Veronica een energieke organisatie. Toen hadden we commercieel moeten gaan. Dan was het een succes geworden. Ik ben altijd op zoek geweest naar manieren om weer 24 uur per dag radio te maken. Er waren toen nog te veel wettelijke en technische barrières. Maar het motiveerde me om door te gaan. En bij Veronica werd ook hard gewerkt. Je deed je ding, ongeacht de energie of de tijd die je erin moest steken. Dat werkt ook aanstekelijk. God, wat heb ik een uren gemaakt daar. Natuurlijk leverde dat ook vaak conflicten op. Dat gebeurt wanneer emoties een rol spelen. Bij Veronica moesten ruzies uitgesproken worden. ‘Met die lul ga ik niet meer op pad’, dat soort teksten. Het werkte wel. Er was een enorme drive en passie bij die club.’ 

     

    De komst van Adam Curry

     

    Er is nog een naam die in deze periode een onuitwisbare indruk maakt. Wie aan het Veronica van de jaren tachtig denkt, kan niet om hem heen. De man die het uitspreken van de naam Madonna nooit meer anders kan laten klinken dan Medonnnnnna. Adam Curry. Hij wordt de representant van het Veronica-gedachtegoed. Snelle auto’s, lekkere wijven, ongecompliceerd genieten met veel bravoure en soms wat schreeuwerig met een licht narcistische inslag. Het succes van Adam Curry wordt ongekend. Hij geeft Veronica een enorme boost maar Veronica krijgt ook een enorme boost van de lange dj. Van de nieuwe generatie Veronicanen zou Adam de verpersoonlijking worden. Bovendien zou Adam, ondanks zijn vertrek in 1987 naar Amerika, tot ver in de 21e eeuw een belangrijke rol blijven spelen in het Veronica-avontuur.

     

    Curry is negentien jaar als hij bij Veronica binnenkomt. Hij heeft als jongetje een flink aantal jaren in Amerika gewoond en spreekt vloeiend Engels. Als prille puber keert hij terug in Nederland en kijkt verbaasd naar het Nederlandse medialandschap, wat een verschil van dag en nacht is met alle keuze en commercie in Amerika. ‘Dat publieke bestel hier, ik begreep er geen kut van.’ Op zijn vijftiende loopt hij voor het eerst bij een lokale radiozender naar binnen. Hij begint als technicus maar al snel zit hij achter de microfoon. Bij Amsterdamse piraten als Radio Decibel maakt Curry heel wat vlieguren. Als John Holdon maakt hij ook Engelstalige programma’s op Decibel. Daar ontmoet hij bovendien mensen als Jeroen van Inkel en Ton Lathouwers. Van Inkel is vier jaar ouder dan Curry, dat is voor deze tieners nog een groot verschil. Vol bewondering luistert Adam naar de eerste keren dat Jeroen bij Veronica zelf aan de slag mag. ‘Hij was binnen. We vonden dat allemaal zo cool. Hij zat er gewoon!’ 

    Bij het afscheid van Jeroen van Inkel bij Decibel wordt er gefilmd. Deze video-opname zou heel belangrijk worden voor de toekomst van Adam Curry. Na een kort tripje naar Amerika in een poging te studeren, komt Curry begin 1984 weer terug in Nederland. Van zijn ouders moet hij binnen een maand een baan en een dak boven zijn hoofd zoeken, nu hij zijn studie overboord heeft gegooid. In diezelfde week mag Jeroen van Inkel voor het eerst op Hilversum 3 presenteren als vervanger bij Bart & De Zwart. Adam Curry blikt terug: ‘Wij zaten allemaal te luisteren. En omdat ik toch moest solliciteren, dacht ik, weet je wat, ik stuur Lex Harding mijn cv. Mijn vader had net een selfmarketing toolkit uitgebracht, een boekje met sollicitatietips. Daarvan wist ik dat je niet alleen maar een cv moet opsturen. Dus heb ik die videoband erbij gestopt van dat feestje bij Decibel toen Jeroen wegging. Je ziet me daar breakdancen op mijn Kever. En ik zeg daar tegen Ton Lathouwers: ‘Lex, is dat niet een ongelofelijke eikel?’ Tijdje later krijg ik een telefoontje van Lex. Ik zeg: ‘Hallo meneer Harding’ en hij: ‘Zeg maar gewoon Lex, hoor. Ik heb je brief ontvangen, kunnen we afspreken?’ ‘Dinsdag twee uur?’ ‘Nee, zeventien over twee.’ Wauw, ik naar Hilversum. In de Fiat Uno van mijn moeder naar de Vaartweg. Lex heeft me precies tot zeventien over twee laten zitten. Ik zat daar beneden te wachten en ondertussen komt Paul Vasseur langslopen. Die deed de logistiek bij Veronica, reed videobandjes heen en weer, buitendienst heette dat. Die roept: ‘Wat doe jij hier? Je lijkt wel een homo. Zit je op die schele te wachten? Hé, schele, er zit hier een homo op je te wachten!’ Ik schrok daar heel erg van. Hij was de meest grove, onbeschofte fucking boer die daar zat. Maar met een klein hartje, dat wel. En toen mocht ik met Lex praten. En die zei: ‘Moet je luisteren. Erik de Zwart gaat bij de TROS Popformule presenteren. Wij zitten dus met een probleem, want Countdown heeft nu geen presentator meer. Aanstaande zondag is er weer uitzending en we willen graag dat jij dat gaat presenteren.’ Hallo, ik was negentien jaar en had geen televisie-ervaring. Ik kreeg een contractje voor drie maanden. Mijn moeder moest nog meetekenen.’

     

    De neus van Lex

     

    En toen was ook Adam Curry binnen bij Veronica. Het tekent de ingebouwde antenne van Lex Harding dat hij ongezien deze jonge knul aan de hand van een videobandje durft binnen te halen. Iedereen prijst Harding om zijn goede neus voor talent. Zoals Leo van der Goot zegt: ‘Alle goede, echte jocks van dit land hebben een Veronica-achtergrond. Lex Harding wist precies hoe hij het beste uit die mensen kon halen. Hij wist precies waar hij op moest letten, had er een enorme neus voor. Vergeet niet wat Lex heeft betekend voor het Nederlandse medialandschap. Zijn rol wordt nog wel eens kleiner gemaakt dan hij was. Hij heeft het altijd bij het juiste eind gehad en hij heeft het zo vaak opnieuw bewezen. Bij Veronica, bij Radio 538, bij tmf.’ Harding zelf zegt: ‘Als ik terugkijk, kan ik wel zeggen dat ik talent heel goed kan herkennen. Daar heb ik wel een neus voor. Ik heb wel mensen gehad die altijd stonden te rammelen aan de voordeur maar waar ik toch geen brood in zag. Kas van Iersel bijvoorbeeld, die heb ik altijd heel vervelend gevonden. En die doet het nu toch niet slecht.’ Maar verder zit Harding er zelden naast.

    Waar let Lex Harding op bij zijn zoektocht naar Nieuwe Helden? ‘Ze moeten over een zekere mate van intelligentie beschikken. Een goede algemene ontwikkeling, een redelijk brede belangstelling. Ze moeten goed kunnen lullen, een prettige stem hebben, geen spraakgebrek. Je moet belangstelling hebben voor muziek. Ambitie is heel erg belangrijk. Als ze geen ambitie hebben, komen ze nergens. Last but not least: je moet ze wel opleiden. Als er geen opleiding is, kan het grootste talent stranden. Je moet ze een carrière gunnen. Dus niet als ze heel erg goed zijn ze meteen op een voetstuk zetten. Die ambitie moet je in toom houden, klein houden. Je moet ze het veld insturen, ze drive-in shows laten doen. Dat is van essentieel belang: contact zoeken met het publiek. Om te zien hoe ze op jou en je muziek reageren. En ik heb ook altijd gekeken naar het uiterlijk. Een diskjockey die er niet uitziet, staat anders in het leven. En eentje die er wel uitziet kan ook goed worden op de televisie.’

    Lex Harding is niet de enige die Adam Curry ziet zitten. Peter Adrichem is net als producent begonnen bij Countdown als Erik de Zwart plotseling naar het concurrerende Popformule van de TROS stapt. Peter Adrichem vertelt: ‘Toen Erik aankondigde dat hij naar de TROS ging, was dat een klap. Plots moest er een andere presentator komen. Toen mocht ik met Lex de screentests doorkijken. Daar zat een bandje bij van Adam. Dat zijn van die dingen die je nooit meer vergeet. Iedereen dacht meteen: die is goed, dat moeten we maar eens doen. En hij is Amerikaan, hij heeft een goed verleden. Hij was nog een jongetje; hij had nog niet eens baardgroei, bij wijze van spreken.’ Ook Van Inkel weet dat die video een belangrijke rol heeft gespeeld. Hij herinnert zich: ‘Eerst had Lex Adam alleen gehoord. En hij vroeg mij: ‘Is dat een neger, joh?’ Nou, helaas niet dus. Maar dat filmpje werkte wel. Je ziet Curry in zijn foute jasje. Eerst gaat hij breakdancen, dan loopt hij over zijn eigen auto heen en dan pakt hij de microfoon van de camera en dan gaat hij mensen interviewen. Heel vanzelfsprekend. En dat zag Lex en hij zei: ‘Hé, die gozer moeten we hebben.’’

    De successen van Countdown

     

    De eerste Countdown met Adam is op 13 mei 1984. Het is het eerste tv-programma van Adam en zijn debuut wordt door miljoenen mensen bekeken. Adam over de voorbereidingen: ‘We gingen als een gek kleren kopen. Ik kreeg een fout kapsel aangemeten. Govert de Roos ging een foto maken voor de cover van het Veronica Magazine. Daar heb ik zo’n kinderlijk horloge om, vreselijk.’ Peter Adrichem: ‘Ik kan het me nog goed herinneren, de eerste uitzending. Hij kwam de studio binnen en zette zijn zonnebril af. En hij zegt: ‘Ik ben Adam Curry en dat schrijf je zó.’ En dan kwamen die letters onder in beeld. En eigenlijk ging dat vanaf dag één hartstikke goed.’

    Curry zelf:

     

    ‘In mijn eerste show had ik volgens mij Duran Duran. Die waren heel vervelend. Expres. Hun plugger had ze op zitten jutten om mij te jennen. Vlak voor de opnamen sprak Lex de legendarische woorden tegen mij: ‘Kijk maar naar de camera alsof je een lekkere kut ziet.’ En ik dacht: gadverdamme. Maar ik begreep wel wat hij bedoelde. Na afloop gingen we die opname bekijken en ze waren er blij mee. En ik dacht: wat als het nou helemaal niks was geworden? Later hebben ze mij verteld dat er een noodprogramma klaarlag. Als mijn eerste programma echt had gezogen, had Lex een reserve uitgezonden.’

     

    Adam Curry is op slag een Bekende Nederlander. ‘Op Nederland 1 en 2 was geen kut, op Veronica was alles. Dus was ik overnight bekend. Ik werd er helemaal door opgeslokt. Ik vond het allemaal fantastisch. Ik zat daar zeven dagen per week. Elke dag dacht ik weer: wow, ik zit bij Veronica. En ik mag leuke reizen maken, bijzondere interviews doen. Iedereen deed nu heel bijzonder tegen me. Ik werd ook vrij snel arrogant. Ik was niet de swingende boy die elk meisje kon krijgen dat hij wilde. Maar dat veranderde ook van de ene op de andere dag. Ineens stonden ze in de rij. Ik heb redelijk veel seks gehad. Vooral tijdens de drive-in shows. Op een keer werd ik gebeld door boze ouders die riepen: Blijf bij ons kind vandaan! Had ik één keer mee in de auto zitten vozen maar die was helemaal verliefd op me geworden. Het was niet echt extravagant maar ik vond het wel gaaf allemaal.’

     

    Zo vanzelfsprekend als het Adam lijkt te vergaan, is het ook weer niet. Hij vertelt: ‘Al snel ging Countdown live uitgezonden worden. Dat was heavy shit, zenuwslopend. Ik vond het heel erg eng. Voor die grijze NOS-mensen die de techniek en de camera’s moesten doen, was het een crime. Die gasten zeiden: ‘Ik kan het draaiboek niet lezen door al die mist.’ Vreselijk. Van Peter Adrichem heb ik wel discipline geleerd. Door er op tijd te zijn en veel zelf voor te bereiden. Ik heb ook leren produceren en monteren. Ik was er behoorlijk druk mee bezig.’ Zijn betrokkenheid gaat zo ver dat hij op de Engelse uitspraak van zijn collega’s gaat letten. ‘Dan hoorde ik Léonie Sazias Dynasty aankondigen. En ze zegt: ‘Nu is het tijd voor dinnestie.’ En dan hoor je die tune en een Amerikaan die zegt: ‘Last time on Dynasty’. Ik bel op en zeg: ‘Je hoort toch dat ie Dainestie zegt?’ En zij: ‘Ja, maar bij de bbc zeggen ze ook dinnestie.’ Maar dat klinkt toch dom? Ik werd er helemaal gek van. Nederlanders zijn zo slecht in hun uitspraak van het Engels.’ Ook daarom vertaalt Curry zelf zijn interviews en maakt de ondertitels.

     

    Adam Curry maakt van Countdown een groot succes. Het programma gaat zelfs buiten de grenzen uitgezonden worden. Als in 1985 de satelliet grensoverschrijdende televisie mogelijk maakt, komt Europa tv. Daar komt Countdown, waar Adam speciaal Engelstalige aankondigingen voor inspreekt. Adam leest ook kijkersbrieven voor. Het levert Countdown de ondertitel ‘Europe’s Number One Rockshow’ op. Later in de jaren tachtig is het ook nog te zien op Super Channel, Sky Channel en rtl-Véronique. Het programma wordt in sommige landen een enorme hit. In Portugal komt Curry voor een locatie-uitzending en hij wordt totaal overvallen door duizenden schreeuwende tieners die hem op het vliegveld onthalen. ‘Dat was krankzinnig! We kwamen aan in de aankomsthal en we hoorden een steeds harder geluid. Die schuifdeuren gaan open en opeens staan vijfduizend kinderen mijn naam te roepen. Niemand had het verwacht. Dat camerateam grijpt naar hun spullen om het nog proberen te filmen. Als the fucking Beatles kwam ik aan. En de hele nacht kinderen aan de deur bellen, het was niet normaal. Het was een chaos, een fucking chaos!’ Het zou een voorbode zijn voor de internationale allures van vj Adam Curry.

     

    Drive-in bijverdiensten

     

    Ook Adam Curry leert snel bij Veronica waar de extra verdiensten te halen zijn. Curry legt de constructie uit: ‘Van Lex mocht ik veel buiten mijn werk om doen om er bij te verdienen. Opdrachten voor platenmaatschappijen waren natuurlijk uitgesloten. Toen kwam het voorstel om met Intershow te gaan praten, die de drive-in shows regelden. Daar kun je goed geld mee pakken, zeiden ze. Dat was ook zo. Het is een niet onbelangrijk onderdeel van mijn loopbaan bij Veronica geweest, die schnabbels in het land. Dat wordt onderschat, want daar werd weinig over gepraat. Chiel van Praag en Peter Teekamp waren de echte schnabbelkoningen, die pakten alles aan. Ik had elke zaterdagavond een schnabbel en soms zondagavond. Maar maandagochtend hadden we altijd de Tipparadevergadering en moesten we de Alarmschijf kiezen. Als je te laat was, kreeg je van Bart op je flikker en dat was niet leuk. Die drive-in shows waren ook leerzaam, hoor. Wij zagen hoe bepaalde platen werden opgepikt. U2 bijvoorbeeld met Sunday Bloody Sunday. Dat vond ik niet zo bijzonder maar het raakte duidelijk een snaar, want dat werd continu aangevraagd. Maar goed, die schnabbels, dat was heel wat. Intershow was een kar en een diskjockeytafel. Maar ik deed ook vaak privéoptredens. In mijn eentje twee uur draaien, zelf je platen meenemen en draaien op de huisinstallatie. Later had ik echt mijn eigen show met mijn eigen mensen, mijn eigen licht, mijn eigen installatie. Dan werd ik in de limo gebracht. Ik kon er fucking goed van leven. Ik betaalde nooit belasting. Had ook geen ziektekostenverzekering of zo.’ Zakelijk inzicht krijgt Adam Curry pas als hij een relatie krijgt met de Nederlandse zangeres Patricia Paay. Zij heeft al menig optreden gedaan bij Veronica, ook in de tijd van de zeezender. Daar had ze ook jingles voor Veronica ingezongen. Adam Curry leert haar kennen bij Countdown, waar ze regelmatig komt optreden. Backstage ontstaat er wat moois.

    Adam: ‘Patricia hielp mij aan een beter kapsel en betere kleren. En ze wees mij op dingen die ik nog niet gezien had. Ik was zo bezig met programma’s maken. Tot zij zegt: ‘Je moet opletten dat je betaald wordt voor de extra dingen die je doet. Wat is dat met dat melk drinken dat je steeds doet?’ Ik had bij Countdown altijd een glas melk op mijn presentatietafel staan. Wist ik veel waarom dat was. Zegt zij: ‘Dat is gesponsord hoor.’ Ik ging naar Lex. Bleek daar inderdaad de melkbranche achter te zitten. En Lex maakte het goed. Ik kreeg een auto, een Volvo 480, met die koplampen die omhoog en omlaag gingen. Ik hoefde alleen zelf de benzine te betalen.’

     

    De Rob de Boer-constructie

     

    Het is weer een klein inzichtje in hoe de voormalige commerciële jongens binnen en soms net buiten de mazen van de wet leuke extraatjes voor zichzelf weten te regelen. Countdown zelf had ook zo’n constructie. Het programma werd door iemand van buitenaf geproduceerd. Dat was in de jaren tachtig nog niet een gebruikelijk procédé. Omroepen maakten programma’s meestal zelf. Maar een externe producent kan dat soms veel goedkoper doen. Bijvoorbeeld doordat ze niet verplicht met dure NOS-mensen hoefden te werken. Countdown werd uitbesteed aan Rob de Boer Produkties. Die Rob de Boer was een jongen die bij Veronica zelf had gewerkt. Hij was vanuit de postkamer via kleine klusjes binnen tv-land als een komeet gepromoveerd tot producent. Hij krijgt de prachtige klus om Countdown te maken. Later komen daar programma’s als de Top 40 op tv en B.O.O.S.. nog bij. Maar het is vooral Veronica zelf die er baat bij heeft dat Rob de Boer deze programma’s produceert. Countdown-redacteur Kees Baars legt uit: ‘Dat was alleen maar een move om geld weg te sluizen. Wat Lex had bedacht, waarschijnlijk samen met Peter de Jager en Rob Out, was om De Boer die programma’s te laten maken. Rob de Boer stuurde Veronica dan gigantische rekeningen en die werden door Lex getekend. Maar die bedragen waren vele malen hoger dan dat Countdown werkelijk kostte. En zo werd publiek geld weggesluisd naar de achterzak van Lex & consorten. Dat was natuurlijk een heel slimme truc. Geen haan die ernaar kraaide. Dat is de reden waarom Rob de Boer Producties is opgericht. De Boer was de zetbaas. Hij kreeg een kwartje van de rest, maar in principe was hij gewoon een sluis. Toen die constructie onder vuur kwam te liggen, is Rob de Boer Producties op de fles gegaan. Hoe kan zo’n bedrijf nu failliet gaan met zichzelf betalende klussen? Ik denk dat het lang genoeg had geduurd en ze geen gezeik wilden. Al die programma’s zijn weer gewoon Veronica-producties geworden. En bijna alle mensen die bij De Boer werkten, zijn weer bij Veronica gaan werken.’

    Adam Curry wil de rol van Rob de Boer niet bagatelliseren. ‘Het was wel een beetje een rare constructie. Maar Rob de Boer was niet zomaar een mannetje hoor. Hij was echt dingen voor het programma aan het regelen.’ Maar Ton Lathouwers die later nog vaker met Lex Harding zakelijke deals zou maken, bevestigt de omweg. ‘Lex heeft er altijd voor gezorgd overal wat aan te verdienen. En Peter de Jager is het financiële genie geweest, die goede dingen heeft gedaan voor de portemonnee van de heren zelf. Hij voelde altijd perfect aan wat wel en wat niet succesvol zou zijn. Als Lex Harding en Rob Out Peter de Jager niet waren tegengekomen, waren alle dingen die uit Veronica zijn voortgekomen nooit gebeurd. Je kunt zeggen dat ze zich zo verRob de Boer rijkt hebben en dat dat eigenlijk niet kon. Maar het was ook goed voor Veronica, want ze hebben heel veel geld uitgespaard. De programma’s die bij Rob de Boer werden gemaakt, waren veel goedkoper dan wanneer ze bij het nob waren gemaakt. Bij de publieke omroep wordt geld weggegooid door de bureaucratie. Met een onafhankelijke producent kon het veel goedkoper. Ik vind dat ze er slim mee omgingen. En ze hebben ook altijd toegestaan dat andere mensen eraan mee mochten verdienen. Ruud Hendriks, Erik de Zwart en ik hebben veel aan hen te danken.’ 

     

    Countdown versus Toppop

     

    Countdown mag dan een alternatieve moneymaker zijn geweest, het is vooral ook een trendsettend en grensoverschrijdend popprogramma. Het grote uitzendgebied in Europa maakt dat vele internationale sterren speciaal voor Countdown langskomen, en niet meer voor het alleen in Nederland uitgezonden TopPop. Grote namen als Paul McCartney, Mick Jagger, Tina Turner, Phil Collins, Annie Lennox, David Bowie, Genesis, Duran Duran, Simple Minds en vele anderen komen speciaal naar Nederland om in Bussum in Studio Concordia een liedje te playbacken. De AVRO moet het dan maar doen met de videoclip, die steeds meer opkomt. Peter Adrichem vertelt over hoe er naar elkaar werd gekeken: ‘TopPop was hartstikke populair. Wij moesten het van hen winnen, dat was een strijd. Wie had een artiest als eerste, wie had de nieuwste clip van Madonna als eerste. Daar maakten we ons echt heel druk over.’

    In deze zelfde Studio Concordia zouden later de studio’s van Sky Radio en Radio 538 en The Music Factory verrijzen. Lex Harding en Erik de Zwart zouden nog vele jaren op deze historische locatie werken. Concordia was vanaf de jaren dertig een bioscoop geweest. Vanaf de jaren zestig is het onder andere een concertzaal en worden er tv-programma’s opgenomen zoals de Rudi Carrell Show. Er zijn meer redenen waarom Countdown de nummer één van de jaren zeventig, TopPop, in de jaren tachtig verslaat. Countdown ziet er namelijk veel beter uit dan alle andere muziekprogramma’s. Zo is Countdown veel strakker dan concurrent TopPop. Mede daarom zijn de muziekprogramma’s van Veronica belangrijk voor de Nederlandse tv. Leo van der Goot legt uit waarom Countdown er veel strakker uitzag: ‘Dat komt door het blokjessysteem. Bedacht door regisseur Geert Popma. Hij schreef altijd elk shot uit, waardoor wij precies wisten wat we tijdens de opnamen wilden maken. Dankzij het blokjessysteem kon je een solo heel goed indelen. Alle popmuziek is een vierkwartsmaat. Daar maakten we blokjes voor. In die tijd knipten we die stukjes film eruit en zetten die op de goede plek ertussen, waardoor we konden garanderen – ga-ran-de-ren – dat als de trompet speelde, je de trompet in beeld had en je dat in razend tempo kon schakelen. Ik weet zeker dat die zorgvuldigheid bij Countdown het verschil heeft gemaakt met TopPop. Ik had ooit Phil Collins en de Memphis Horns, dat is een heel moeilijk stuk om goed te krijgen. Maar wij hadden het in de eerste repetitie al goed zitten. Omdat we een cameraploeg hadden die er als gekken voor gingen. Dat was één orkest dat er aan werkte om het goed te krijgen. Bij TopPop zag je artiesten steeds de camera zoeken en de verkeerde kant opkijken. Of als er een solo kwam van de gitarist stonden ze de toetsenist te filmen. Je zág het verschil.’ 

    Tot slot is er een doorslaggevend argument waarmee Veronica vaker zou scoren. Ze heeft gewoon alle touwtjes in handen. Door de binding met de Stichting Top 40 en het zelf kiezen van de Alarmschijf vormt de omroep een enorm machtsblok. Het is een niet te nemen hobbel voor de andere omroepen. Bert van der Veer: ‘De uiteindelijke victorie van Countdown over TopPop had alles te maken met de Tipparade, de Top 40 en de Alarmschijf. Countdown kon gewoon tegen de platenmaatschappij zeggen: als je de clip als eerste aan ons gunt, doen we wat leuks en als je hem als eerste aan TopPop gunt, heb je een probleem.’ Bij Countdown Café worden ook heel wat dealtjes gemaakt met platenmaatschappijen. En met die combinatie van radio, tv, de Top 40 en de Alarmschijf heeft Veronica alle troeven in handen. TopPop en TROS Popformule leggen het af tegen Countdown. En de Nationale Hitparade en de TROS Top 50 leggen het af tegen de Top 40. Veronica is de nummer één in hitparadeland.

    De Alarmschijf

     

    De Alarmschijf, de nummer één van de Tipparade. Het was de wekelijkse hittip van Veronica. En de Alarmschijf was oppermachtig. Met zoveel promotie, elk uur van de VOO op 3 een draaibeurt, de clip of een optreden in Countdown en vaak het gebruik van die tip in de ledenspots. Een luisteraar kon die dagen niet om de Alarmschijf heen. En de Stichting Top 40 deed de rest, want een Alarmschijf kwam altijd de Top 40 binnen. Of hij nu verkocht was of niet, een Alarmschijf kón niet floppen. In 35 jaar Alarmschijf bereiken slechts vier schijven de Top 40 toch niet. De laatste geflopte Alarmschijf was gekozen in de week nadat de zeezender Veronica was gestopt en die plaat dus geen airplay had gekregen (You’re not the only girl, van Jigsaw). Het overgrote deel haalde zeker de Top 10. Maar hoe ging de keuze voor die Alarmschijf dan? Waarom gingen de VOO-dj’s daar over vergaderen? Wie had de uiteindelijke stem? Over de mechanismen achter de hitmachine van Veronica:

     

    De verkiezing van de Alarmschijf

     

    De verkiezing van de Alarmschijf in de zeezendertijd is een ondoorzichtig gebeuren. De eerste Alarmschijf stamt van 1969 (Oh well, van Fleetwood Mac). Maar ‘eigen’ singles, zoals Veronica Sorry van Peter Koelewijn, kunnen op extra belangstelling rekenen. Vanaf de oprichting van de Stichting Top 40 in 1974 komt Sieb Kroeske daar te werken. Hij maakt de verkiezing van de hittip van dichtbij mee. Kroeske: ‘Die verkiezing was belangrijk. Met een Alarmschijf verkocht je toen wel acht- tot tienduizend singles in een week. In die eerste jaren werd op maandagochtend de Tipparadevergadering gehouden in het Veronica-pand, dus niet bij de Top 40 zelf. Daar zaten Rob Out, Lex Harding, Hans Mondt en Ad Bouman. Die beslisten zo’n beetje wat er in de Tipparade terechtkwam en wat de Alarmschijf werd. En daar zaten absoluut dealtjes tussen, daar ben ik van overtuigd. Uiteraard werd daar niets over bekendgemaakt. Het gebeurde ook wel dat de mannen zo druk waren dat ik de Alarmschijf maar koos. Ik heb zo eens Henk Wijngaard met De vlam in de pijp gekozen. Dat is me jarenlang kwalijk genomen. ‘Hoe kun je dat nou doen? Dat kun je niet maken! En daar hebben we geen beeldmateriaal van.’ Maar het is wel dé klassieker van Henk Wijngaard geworden. Achteraf werd gezegd dat ik me door platenmaatschappij Telstar heb laten omkopen. Dat is absoluut niet waar. Ons kantoor stond wel direct vol met heel veel vlaaien. Maar dat was alleen een bedankje. Er kwamen veel vaker bedankjes, in de vorm van advertenties, grote taarten, een leuk feestje, noem maar op. Maar dat was altijd achteraf, nádat de plaat Alarmschijf was geworden. ‘Er heerste wel een sfeer van omkoperij maar dat werd ook wel weer gekoesterd. Die zweem van verdachtmakingen werd gewoon niet ontkracht. Die omkopingen zijn er ook absoluut geweest. Maar bedenk wel dat de hype vrijwel direct werd bevestigd, want een Alarmschijf werd altijd een hit, welke je ook koos. De meest krankzinnige dingen werden tot Alarmschijf gebombardeerd en het werden toch hits. Behalve wanneer de maatschappij het zelf verknalde door de singles niet of nauwelijks leverbaar te hebben. Daar heb ik in mijn periode als directeur van de Stichting Top 40 speciaal op gelet. Dat was tussen 1987 en 1992. Toen was er iedere donderdag overleg over de Alarmschijf, met Lex Harding, Erik de Zwart en Jeroen van Inkel. Zij letten ook op of er een goede videoclip bij zat. Soms hadden zij een tip die ik onverantwoord vond, omdat de plaat nog niet leverbaar was. Dan kón het geen hit worden. De eindverantwoordelijkheid voor de keuze lag bij de directeur van de Top 40, niet bij Veronica.’

     

    Erik de Zwart heeft ook tientallen jaren de keuze voor de Alarmschijf van dichtbij meegemaakt. Hij heeft een ander verhaal: ‘De Stichting Top 40 was het niet altijd met onze keuze eens. Maar die had er uiteindelijk toch niets over te vertellen, want wij als Veronica zochten de Alarmschijf uit. Daar is wel eens bonje over geweest. Zoals die keer dat Lex er die ochtend niet bij was. Toen hebben we een ongelofelijke teringherrieplaat de Alarmschijf gemaakt. Dat was The Cult met Love removal machine. Het is geen grote hit geworden. Curry vond het prachtig. Van Inkel vond hem prachtig. En ik vond het ook een goede plaat. Nou, laten we die dan maar doen. Toen heeft Lex donderdagavond tot twaalf uur ’s nachts laat iedereen af zitten bellen om dat stop te kunnen zetten. En toen is het toch een andere plaat geworden. Maar we waren het er niet mee eens! Eén keer hebben we Rob Out zijn zin gegeven. We hadden toch iets van: het is toch Rob, laten we eens kijken. Dat was Piet Veerman met Sailin’ home. En het werd godverdomme nummer één ook. Maar al die cowboyverhalen dat er afspraakjes gemaakt werden, niks, nul. Er was wel degelijk corruptie op Hilversum 3, zeker in de jaren tachtig. Vooral de NCRV-collega’s lieten zich fêteren in de kroeg of op mooie locaties! Dat was gewoon omkoperij. Maar Veronica had de naam. En er waren er ook wel een paar bij Veronica die niet helemaal brandschoon waren, die ‘openstonden voor de goede ideeën van platenmaatschappijen’.

     

    Kees Baars van Countdown heeft een andere visie op de stemming. ‘Dat was alleen om het een zweem van eerlijkheid te geven, denk ik. Dat het net was alsof de diskjockeys van Veronica dat echt kozen. Je merkte wel eens dat invloedrijke jongens zoals Lex iets doordrukten. Als wij dat voelden dan ging eigenlijk niemand zich daar tegen verzetten. ‘Het zal wel een reden hebben’, weetjewel. Als jij vindt dat het een goede plaat is, zo lulden we dan, dan gaan we er wel voor. Als er niet echt een goede reden was, werd er wel echt over gestemd. Er waren ook af en toe platen waar geen ontkomen aan was. De nieuwe Michael Jackson, de nieuwe Madonna. Dat werd de Alarmschijf, daar kon je kort of lang over lullen.’ Jeroen van Inkel omschrijft de criteria zo: ‘Ik denk wel dat Lex naar eer en geweten voor de grootste hit ging. Hij wist het wel zo te brengen dat mensen die iets heel anders gekozen hadden ook met hem meegingen. Hij is natuurlijk iemand die mensen kan overtuigen. Hij drukte altijd zijn stempel op de Alarmschijf. Die vergadering was semi-democratisch. Maar soms was de schijf al gekozen. Rob Out had gewoon een status aparte. Als hij iets aandroeg, was er gewoon een reden voor.’ Peter Adrichem werkte bij Countdown, waar de Alarmschijf ook te zien was. ‘De invloed van Lex was heel sterk’, zegt hij. ‘Doordat Lex een centrale eindredacteur was voor zowel televisie als radio én ook nog betrokken was bij de samenstelling van de Top 40. Die macht ging redelijk ver. Als wij in Countdown een nieuw liedje of een nieuwe clip uitzonden, dan wist je: kennelijk valt dat binnen Veronica goed. De deal bij de radio was dan al vaak rond. En vooral Lex en later ook Curry en Van Inkel hadden een uitstekende neus voor wat wel en geen hit kon worden.’

     

    Zelden was de Alarmschijf een misser. Maar natuurlijk waren er uitzonderingen. Van Inkel: ‘Adam en ik hebben Bruce & Bongo met Geil als Alarmschijf gekozen. Dat was een Duitstalig skihut-achtig dingetje. Lex wilde het terugdraaien. ‘Wat een slechte plaat. Ik ga nu bellen.’ Maar het kon niet meer. En Dennis De Young met Desert moon. Hebben Adam en ik gekozen. Vonden we prachtig. Maar die bleef op 32 hangen.’ Curry: ‘Die keer dat wij unaniem The Cult met Love removal machine hadden gekozen maar dat Lex het wilde terugdraaien, was voor mij het einde. Toen ben ik nooit meer naar de vergadering gegaan. Dat viel me heel erg tegen. Ik snap ook niet waarom dat nodig was. Dat was zo’n gebrek aan vertrouwen. Ik ben er ook een keer van beticht dat ik Patricia heb voorgetrokken bij de Alarmschijf. Daar heb ik alleen gezegd: ‘Jongens, jullie weten wat ik hier van vind. Kiezen jullie maar.’ Verder waren die vergaderingen best oké. Er waren geen van tevoren gemaakte afspraken. Ik stemde vooral voor een plaat waarvan het niet erg was om die de hele dag te moeten horen. Ze kozen een keer Modern Talking. Dat haatte ik. Aaaahh, elk uur: daar komt ie weer jongens, de Alarmschijf. Vreselijk!’

     

    Programma’s in 1984

     

    In 1984 wordt het 25-jarig jubileum van Veronica gevierd. Het is eigenlijk een jaar te vroeg. De VRON werd weliswaar in 1959 opgericht en daar kwam Veronica uit voort, maar het eerste Veronica-programma stamt van april 1960. Bij latere jubilea houdt Veronica wel de datum van 1960 aan als referentie. Kennelijk was het in 1984 handig om al met een jubileum uit te pakken. De VOO wilde tenslotte de A-status binnenhalen en had leden nodig. Er volgen vijf radioterugblikspecials in april, alle ingesproken door Erik de Zwart. In diezelfde maand zou hij echter zijn vertrek naar de TROS aankondigen. Op tv is er in oktober Het Veronica Avontuur, gemaakt door Leo van der Goot. Weer horen we ‘Het spijt me… voor Nederland’ door de ether galmen.

     

    TELEVISIE:

     

    De komst van Willem van Oranje met Jeroen Krabbé wordt aangekondigd. Een coproductie van BRT-AVRO-VOO. Verder is er de eigen documentaireserie Nederlanders Overzee met veel schepen. Het praatprogramma Rechtstreeks uit Richter met Jan Lenferink en zijn streepjesblouse en glas melk debuteert bij de VOO. RUR zou vele seizoenen meegaan. Ook nieuw: de serie Gangster Chronicles over de handel en wandel van criminelen.

     

    Eigen nieuw werk: De Heilige Koe, het autoprogramma van Bob de Jong, maandelijks op maandagavond om 21.00 uur. Er zijn zes themaprogramma’s, 1990 geheten. Die gaan over ‘eigentijdse vraagstukken, waarover nu goede of verkeerde beslissingen worden genomen… Staat Nederland dan vol met kruisraketten, kerncentrales, Bijlmermeers, gaat het gebukt onder zure slagregens en woont elke jongere weer bij zijn ouders?’ Onder eindredactie van Ton Planken.

     

    Op maandag van 16.00 tot 17.00 uur is er Club Veronica Clips, non-stop video’s, achter elkaar geplakt door Adam Curry, die zo leerde monteren. Ervoor en erna waren geen programma’s. Pas om 18.30 uur kwam er Voorbeelden van psychosomatiek, van Teleac.

     

    Series van de VOO in 1984: Dynasty, Happy Days, Operation Petticoat (over een roze onderzeeër) en nieuw: Smiley’s People, Today’s FBI en de Kenny Everett Show, een soort vervolg op Not the nine o’clock news.

     

    Geprolongeerd: Veronica Sport, over bijv. American football (Henri) Remmers ontmoet Nederland Muziekland Countdown, met Erik de Zwart (zondag halfacht). Vanaf mei 1984 dus met Adam Curry.

     

    RADIO:

    • Hilversum 1 – ’s nachts:

    ‘Veronica’s nachtuitzendingen op Hilversum 1 zijn er twee weken wel, één week niet’, probeert het Magazine uit te leggen.

     

    00.00-02.00 uur De Stemband (Erik de Zwart, later Jeroen van Inkel met Cees Schilperoort en een fles jenever)

    02.00-03.05 uur In the mix, door Ben Liebrand

    03.05-04.00 uur Jeroen van Inkel, ‘een nieuwe maar snel rijzende dj-ster’

    04.00-05.00 uur Peter Teekamp

    05.00-07.00 uur Komt voor de bakker, Chiel van Praag

    • Hilversum 2 – maandag

    15.00-18.30 uur VNR, Ilona Visser, Annette van Trigt, Ad Valk en Jan de Hoop

    18.50-19.30 uur Veronica sport, Peter Teekamp!

    19.33-20.30 uur Confrontatie, Gert Berg

    20.30-21.30 uur Trend, Ton Lathouwers!

     

    Op 13 april 1984 wordt de duizendste Top 40 uitgezonden. Dit jaar is er ook tweemaal een Top 100 Aller Tijden, eentje in maart en eentje in december. Bart & De Zwart heet ‘Radio zonder flauwekul’. Die bijtitel zou ook blijven gelden voor Curry & Van Inkel, terwijl dit natuurlijk vooral radio met heel veel flauwekul was.

     

    Kees Gerritsen schrijft in het laatste nummer van het Veronica Magazine over luistercijfers. Hij heeft het over ‘de jaarlijkse grote luistermeting onder tienduizend Nederlanders.’ De Top 40 scoort een luisterdichtheid van 20,3 procent. De TROS Top 50 volgt nipt met 19,9 procent. Dan volgen: 50 pop of een envelop (Tom Mulder TROS), Avondspits (Frits Spits NOS), Los Vast (Govert van Brakel NCRV), Arbeidsvitaminen (Meta de Vries AVRO). Zelfs de Verrukkelijke Vijftien (Jeroen Soer VARA) noteert nog 11,8 procent. Countdown Café haalt slechts 1,6 procent.

     

    Er zijn ook Hilversum 1-programma’s gemeten: Muziek terwijl u werkt (19,9 procent), Nederland Muziekland (16,6), Will wil wel (14,5), Arbeidsvitaminen (er was ook een Hilversum 1-versie) (14,2), Kletskop (13,9) en de Europarade (6,3 procent)!

     

    Waar waren de radiozenders eigenlijk te beluisteren?

     

    Hilversum 1: 1008AM en FM

    Hilversum 2: 747AM en testbeeld van Nederland 1 & 2

    Hilversum 3: 675AM en veel FM (meestal rond 96.8) Hilversum 4: FM (meestal rond 98.9)

    Hilversum 5: 1008AM

    Curry & Van Inkel worden een legendarisch radioduo

     

    De ster van Jeroen van Inkel gaat rijzen na het vertrek van Erik de Zwart die naar de TROS ging. ‘Erik was de coming man bij Veronica’, zegt Van Inkel. ‘Met achter hem aan Peter Teekamp. Ik zag heel erg op tegen die gasten. Ik had alleen niet door dat zij deden wat altijd al werd gedaan. En Peter Teekamp is een hele luie jongen. Als je daar iemand naast zet die wel wat doet, dan was het algauw: geef die klus maar aan Van Inkel. Erik de Zwart ging dus weg en Lex had net Adam aangenomen voor televisie. Hij vond Adam wel een talent, maar hij moest vlieguren draaien. En wat is daar geschikt voor? De vrijdagavond.’ Curry: ‘Vrijdagavond had je Bart & De Zwart gehad en dat was toen Bart & Van Inkel. Zegt Lex tegen mij: ‘Dat moet maar Curry & Van Inkel worden. Je moet die radio erbij doen, dat is een goede combinatie met tv.’ Niet leuk voor Bart. Moest ik ook nog wekelijks bij Bart langs om de playlist door hem te laten controleren. Dat was verschrikkelijk.’

    De ideeën voor de show doen de mannen op in... uiteraard Amerika. Van Inkel: ‘Ik had Willem Herselman, correspondent in New York voor Veronica, gevraagd Amerikaanse radiostations voor ons op te nemen. Adam en ik waren helemaal gek van zenders waar je verschillende mensen in de studio lol hoorde hebben. Ze hadden bijvoorbeeld bij het New Yorkse Z-100 Anita Bonita. Dat was een secretaresse die kwam binnenlopen en meepraatte. Dus wij creëerden het personage Maître Unico, gebaseerd op de Mario uit de pizzareclame en Mr. Pizzaman uit Hill Street Blues. Het productiewerk werd daar gedaan door zo’n typische Amerikaan met een baard en een baseballpet. Hij had een drumkit in de studio staan. Voor de accenten. Vooral wanneer je twijfelde of het wel leuk was of niet dan roffelde hij op die trommels. Gingen wij dus ook doen. Het magische daaraan was dat je voor het eerst op de radio de ruimte van de studio hoorde. Toen heb ik een processing apparaat binnengehaald, waardoor je al het omgevingsgeluid goed kon horen. Met die oude microfoons hoorde je niks meer tenzij je er bovenop was gekropen. De NOS-technici vonden het vreselijk en wilden er niet mee werken. Zij vonden dat de technische en de redactionele kant strikt gescheiden waren. Maar dat vond ik niet. Uiteindelijk zijn ze er wel in meegegaan maar dat heeft vele jaren gekost. Ik had daarom een thuisstudio ingericht waar ik alles tien keer zo snel in elkaar fietste als in Hilversum. Ik had voor Veronica een jingle-opnameapparaat besteld en dit lekker naar huis meegenomen. Al die dingen maakte ik gewoon thuis en niemand wist het.’

    De eerste officiële uitzending is 11 oktober 1984, maar in de maanden ervoor waren al vele uitzendingen geweest. Aanvankelijk even onder de naam Adam & Van Inkel, net als Bart & De Zwart een combi van voor- en achternaam. Curry & Van Inkel blonken uit in improvisatie en lol in de studio met meer dan één dj en waren daarmee het eerst. Het is een inmiddels zo ingeburgerde radiovorm dat het vreemd is te bedenken dat Curry & Van Inkel in 1984 unieke radio was. ‘Wij hebben dat in gang gezet’, zegt Curry dan ook. ‘Sorry’, vult hij aan omdat hij die vorm inmiddels aardig uitgemolken vindt. ‘Curry en Van Inkel was toen iets wat nergens gebeurde op de radio. Het was een perfecte organisatie tussen technisch hoogbegaafde dingetjes van Van Inkel en de onderwerpen waarmee ik aankwam en de shit die ik bedacht. Dat in combinatie met de Amerikaanse ideeën die we naar Nederland hadden vertaald. En hoe Bart me de muzieksamenstelling heeft geleerd. Ik ben zelf niet zo’n diskjockey. Ik vind het leuk om met iemand te geinen en te praten. Maar in mijn eentje, nee. De opbouw was uit de losse pols. We speelden goed op elkaar in. Jeroen en ik zagen elkaar doordeweeks nooit. Het was drie uur lang explosief radio, vrijdagavond kwam alles eruit. Dát was het magische Veronica-format van toen.’

    Jeroen van Inkel

     

    ‘Ik had een contract van veertig uur maar ik had best veel vrije tijd. Toch kwam ik elke dag, want ik zat bij Veronica! De zender van Tineke en Leo van der Goot! Dit is mijn bureau! Lex zei wel een keer: ‘Je hoeft niet elke dag te komen.’ Hint hint. Maar ik vond het gewoon te gek. Lex heeft me erg geholpen. Het was soms wel gênant. Dan zei hij tegen Bart van Leeuwen en Wessel van Diepen tijdens vergaderingen: ‘Luister gewoon naar Van Inkel, dan hoor je hoe het moet.’ Daar zit je dan als 23-jarige tussen die gasten. Pas later heb ik ontdekt dat ze allemaal tegen me opkeken. Ik deed iets met vormgeving en processing wat niemand verder kon. Bart was een dj die om twee over negen de studio binnenrende en om twee over twaalf weer naar huis was.

    Het geheim achter het succes van de duoshow volgens Jeroen van Inkel: ‘Wat altijd met duo-presentatoren gebeurde, was dat die gasten elkaar gingen afzeiken. In de trant van: die jas was zeker in de aanbieding? Dat vond ik niet cool. Het moest wij samen tegen de boze wereld zijn. Dat hebben Adam en ik ook afgesproken en dat werd ons succes.’ Maar zo zelfverzekerd zijn de mannen nu ook weer niet. Vrijdagavond na tien uur wordt meteen de show geëvalueerd. Van Inkel vertelt: ‘Na afloop gingen we direct onze blokjes presentatie terugluisteren. Het veredelde selfkicken, maar ook zelfkritisch zijn. Adam en ik gingen meteen om tien uur – boem – naar die cassetterecorder. ‘Hé dat is goed.’ Veel van die cassettes heb ik nog in een grote vuilniszak.

     

    De memo’s

     

    De losse, vernieuwende stijl heeft Lex Harding wel vaak de wenkbrauwen doen fronsen. Harding: ‘Curry en Van Inkel is de ultieme programmavorm. Ze hebben het niet zelf uitgevonden, Bart en De Zwart hebben dat gedaan. Maar ze hebben het wel verbeterd. Maar ja, ze balanceerden op het randje en af en toe stapten ze ook over het randje heen. Om te voorkomen dat het escaleerde, heb ik daar wel eens ingegrepen. Ik had gezegd: je blijft af van het koningshuis en religie. Daar hadden ze wat moeite mee. Jeroen had De Eikel van de Week bedacht. Dat vind ik een keertje niet erg, maar doe dat niet elke week. En Van Inkel lulde maar. Ik wilde dat niet.’ Curry over de bemoeienissen van de baas: ‘De begeleiding van Lex was heel belangrijk. Hij wist of het leuk was en wanneer het te ver ging. We mochten gewoon onze gang gaan. Dat was bij geen enkele andere omroep mogelijk. Tuurlijk, Lex heeft heel wat memo’s gestuurd met opmerkingen over de show. Maar dat was goed bedoeld. Van Inkel en ik stonden wel op de schouders van giganten. Wij hebben geprofiteerd van het werk dat Lex en Rob gedaan hebben. Ik vind het knap dat zij iedereen zo hebben gestimuleerd.’ Van Inkel: ‘Adam kreeg meer memo’s dan ik, maar dat had er waarschijnlijk ook mee te maken dat hij vaak met de vrouw van Lex Harding praatte. Later kwamen we erachter dat Adam op oudere vrouwen viel. Adam kwam bij Veronica binnen en mensen vonden dat hij de uitstraling had van ‘dat doe ik wel even’. Lex zal als goede manager besloten hebben Adam wat harder aan te pakken dan de rest. Er zijn nogal wat scheldpartijen geweest. Lex hield een donderspeech en dan hoorde je weer drie maanden niets. Het is de Lex die we allemaal kennen, maar Lex kon ook in een blad een artikeltje vinden over een auto die ik mooi vond en dat knipte hij dan voor me uit.

    Hoewel Lex vaak terecht scherp mag letten op zijn jonge pupillen, soms leidt het tot een generatieconflict. Van Inkel: ‘Toen ik bij Veronica kwam werken, kreeg ik van Rob Out een boek in mijn handen gedrukt. ‘Ga dit maar eens even lezen, dit is belangrijk.’ Dat was zijn Veronica één jaar later. Ik geloof dat we prompt de vrijdag erna een grap in de uitzending maakten. Op een gegeven moment viel in de uitzending de term ‘en dat spijt me’. Volgens mij zei Ben Liebrand het. En Adam en ik eroverheen: ‘Voor de democratie in Nederland.’ Dat was natuurlijk iets banaals geworden. Sinds 1974 was er heel veel gebeurd. En die speech van Out met herrie eronder van de Carpenters, daar ga je over geiten natuurlijk. Het is ontiegelijk over the top gebracht. Maar de maandag na de show moesten we bij Lex komen. Die zei: ‘Ik heb geluisterd en het beviel me niks. Maar waar mijn broek van afzakte is wat jullie met Out gedaan hebben. Dat kán gewoon niet!’ Wij: ‘Oké, sorry, maar waarom ligt dat zo gevoelig?’ Lex: ‘In dit bedrijf zitten zoveel mensen die tranen met tuiten gehuild hebben toen die boot ophield en die schop je op zo’n gevoelige plaats.’

    Het radioprogramma Curry & Van Inkel heeft nog steeds een grote status bij hen die in de jaren tachtig opgroeiden. Bij de verkiezing van het beste Veronica-radioprogramma in 2004 kiezen de luisteraars voor Curry & Van Inkel. Maar dat succes was relatief, zegt Curry. ‘We hadden helemaal niet zulke hoge luistercijfers. Er waren avondprogramma’s die hoger scoorden. Bijvoorbeeld de cd Show van Wim van Putten. We vonden wel dat we beter waren dan de rest. Als we Hans Schiffers bijvoorbeeld hoorden, ik vond dat een aardige jongen, maar maandagochtend in de Arbeidsvitaminen vond ik hem zó slecht. ‘Veer in je reet’ en ‘Baas van de week’ en dat soort shit. Je mocht er ook de groeten doen. Dan probeerde ik altijd te bellen om te roepen: You fucking suck man! Ik kwam er nooit doorheen. Ik probeerde het elke maandagochtend te frustreren. Hans heeft ook een keer over het mengpaneel heen gekotst. Dat was een running Curry en Van Inkelgag. De knoppen plakken! Schiffers heeft er weer overheen gekotst, gadverdamme.’

    Vaste onderdelen van Curry & Van Inkel waren: de melige Locomokipkachefoon, De Eikel van de Week, de bespreking van de roddelbladen en om twee platen over negen de MiniMix, gemaakt door Ben Liebrand.

    De Zwart gaat weg en komt terug

     

    Veronica kent een sterke ploeg vaste gezichten. Toch verlaat Erik de Zwart in mei 1984 het succesvolle team. Hij krijgt meer geld en een aanbod van de TROS om daar een concurrent van Countdown, Popformule, te presenteren. Ook gaat hij op Hilversum 3 voor de TROS onder andere de concurrerende hitparade, de TROS Top 50, presenteren. Lex Harding houdt er niet van als mensen zijn team verlaten. Toch duurt het uitstapje van De Zwart maar twee jaar en mag Erik terugkeren op het oude nest. Waarom ging hij eigenlijk weg en wat deed dat met de populaire presentator?

    Erik de Zwart verklaart: ‘Toen ik bij de TROS werkte, werd ik als nsb’er behandeld. Ik had Veronica in de steek gelaten. ‘Klootzak!’ riepen ze tegen mij als ik op een drive-in show kwam. Waar ik ook kwam, ik moest mezelf altijd verdedigen. Dat is wel raar, hoor. Na twee jaar miste ik het Veronica-gevoel. Ik weet niet wat het is, maar je wilt daar gewoon bij horen. Het Veronica-gevoel heeft te maken met pionieren. Veronica was jonger en ruiger dan de TROS, hoewel ook Veronica wel breed was geworden. Maar toen Lex me terug vroeg, kon ik opeens wél een beetje geld verdienen. En toen ging ik terug, ja. Er waren wel een aantal dingen veranderd. Curry was binnengekomen. Ik moest even wennen en mijn plekje terug zien te krijgen. Maar na een jaartje was het weer ouwe-jongens-krentenbrood.’ Curry ziet ook dat De Zwart weer op zijn programma’s aast. ‘Er was afstand’, zegt hij daarover. ‘Erik had een grote dikke bmw. Hij was de gozer. Hij was altijd bezig met deals en zaken en geld. Wij waren bezig met programma’s maken. Als het dak van zijn bmw openstond lieten we zijn alarm steeds afgaan door er aanstekers in te gooien. Ik zal nooit een bmw rijden, omdat Erik de Zwart toen die indruk op mij heeft gemaakt.

    Toch wordt Erik de Zwart in de jaren hierna de compagnon van Lex Harding in zijn pogingen het bestel weer te verlaten. De Zwart: ‘Dat was óók wat me trok aan Veronica. Ik heb altijd geprobeerd om van binnenuit de boel uit te hollen met acties. We werden ook wel als vreemde eend in de bijt gezien.

    Veronica had natuurlijk als doel om ooit eens commercieel te gaan en weer vierentwintig uur per dag uit te zenden. Lex heeft dat streven altijd hoog in het vaandel gehad. Vanaf het moment dat ze dat hebben laten varen en zich als publie­ke omroep zijn gaan gedragen, is Veronica een soort jonge NCRV geworden.’

     

    De kracht van Veronica

     

    Veronica-televisie in deze gloriedagen van 1984 en 1985 is een vrolijke en geslaagde mix van de verplichte nummertjes (Veronica Sport, Veronica Info en Veronica Agenda) en vrijblijvend amusement (series als Dynasty en Magnum en het eigen Tineke en het oergezellige Nederland Muziekland). Door de schreeuwerige vormgeving en de jonge omroepsters is Veronica altijd direct herkenbaar op tv. Er zijn veel muziekprogramma’s, specials en concerten. Dat deden andere omroepen niet. Verder zijn er af en toe gewaagde programma’s. Een vleugje erotiek of harde actie zijn ingrediënten waar de series en speelfilms aan moeten voldoen. Dat is nieuw binnen het bestel. Het is ook niet zo dat heel Nederland daar nou op zat te wachten. Een relevant deel van de bevolking haalt zijn neus op voor de platte en populistische koers van Veronica. Veronica tv is dan ook geen kijkcijferkanon. Muziek is nooit een trekker op tv maar de eigen talkshows en andere informatieve programma’s weten ook geen grote groepen kijkers te trekken.

    Dat er vaak toch meer dan een miljoen en soms vele miljoenen mensen kijken, komt vooral doordat er nog steeds geen alternatief is op de tv. Een paar Duitse zenders en soms de Belg vormen het enige alternatief. Schotelbezitters kunnen inmiddels een aantal satellietkanalen ontvangen, waarvan Europa tv nog het dichtst bij onze belangstelling weet te komen. Veronica is met recht koning in het land der blinden. Hierdoor weet ze te schitteren met een programmering die niet eens zo is bijgebleven. Veronica is ook altijd meer een gevoel geweest dan een boel goede programma’s. Maar de boodschap: het moet altijd beter en meer kunnen, beklijft wel. 

    En zolang die wens realistisch is, zal het Veronica goed gaan. Pas wanneer het aanbod groot wordt en er niet veel meer te schoppen en te bevechten valt, blijkt Veronica geen missie en dus geen uniek bestaansrecht meer te hebben.

    Pr- en persman Jan Morriën verwoordt het zo: ‘Wij konden in het publieke bestel dingen doen die we daarbuiten niet konden doen. Hier had je minder gehijg over geld in je nek. Er was geld genoeg maar er werd nooit geld over de balk gegooid. Als publieke omroep had je wel geen 24 uur zendtijd per dag maar wel veel meer vrijheid om uit te zenden waar je zelf achter staat. En als wij op maandag een plannetje bedachten voor jongeren, Club Veronica, dan was dat halve A4’tje snel klaar en gingen we het plan uitvoeren. Gewoon omdat we het een goed idee vonden, niet omdat het geld op zou leveren. We werkten wel bewust aan het beter en breder in de markt zetten van Veronica. Dat was ons beleid.’

     

    Van een idee tot een programma, in vijf minuten

     

    Bindende factor in alle Veronica-programma’s is dat ze vaak impulsief tot stand zijn gekomen, in een zucht gerealiseerd kunnen worden en dat mensen er onbewezen aan mochten oefenen. Dat laatste betekende dat onervaren collega’s in het diepe gegooid werden om zonder al te veel ervaring programma’s te gaan maken. Robert Briel van het Veronica Magazine was eindredacteur van het Blad. Maar hij werkte ook als redacteur aan het actualiteitenprogramma op Hilversum 2. Hij zegt: ‘Iedereen deed alles. Al die tijd dat het een publieke omroep is geweest, is het een ongelofelijke kweekvijver van talent geweest. Nog steeds zie je dat tientallen belangrijke mensen uit de media allemaal van Veronica komen. Er waren daar dingen mogelijk die nergens anders mogelijk waren. Er waren zakken met geld en als je met een goed idee kwam gebeurde het gewoon.

    Adam Curry bevestigt de laagdrempeligheid voor nieuwe plannen. Zelf maakte hij er niet veel in de jaren tachtig. Maar hij zag vol bewondering toe hoe dat gedaan werd: ‘Als je zelf met een voorstel kwam, kon het vaak ook. Als Van Inkel T-shirts wilde weggeven, dan schreef hij een memo en kreeg hij het. Ruud Hendriks stond erom bekend. Hij kwam altijd met voorstellen dat hij radio wilde onderzoeken in Amerika. Die gozer zat altijd op kosten van de staat in Amerika! Daar had ik veel bewondering voor!’ Ook Kees Baars weet de weg naar de ideeënbus. ‘Als je met een goed plan kwam bij Lex of Rob zeiden zij: ‘Doe maar’. Iemand zei eens: ‘Waarom gaan we niet naar het muziekfestival in Montreux waar alle artiesten op een kluitje zitten?’ Lex zei: ‘Goed idee.’ Lex ging even bellen en het was in een paar dagen geregeld. We gingen erheen met een stuk of twintig man en een vrachtwagen en we maakten er één uitzending van. Of het nou tienduizend, honderdduizend of vijfhonderdduizend gulden kostte, maakte hem niet uit. Als het een kutplan was, zeiden ze het ook. Maar als het een goed plan was dan was het budget er ook. Op een gegeven moment riep iemand: ‘We moeten eens een uitzending doen vanuit Yab Yum.’ Er werd gebeld en we deden het. Te gek, toch?’

    Baars heeft nog veel meer voorbeelden van spontane ingevingen: ‘Op een gegeven moment kwamen de Stones naar Nederland. Die kwamen drie concerten doen in De Kuip. We zaten te vergaderen. Lex had zoiets van: De Stones komen naar Nederland. Wat gaan we daarmee doen? Een paar Stones-plaatjes draaien. Hoeveel dan? Eén keer per uur gewoon, of twee per uur. Ik denk dat het Lex was die zei: ‘Waarom doen we niet alleen Stones-platen?’ Dat vond iedereen een goed plan. Van ’s ochtends vroeg tot in de nacht hebben we alleen Stones-platen gedraaid. We hebben alles overboord gegooid. Dat besluit je een paar dagen van tevoren en we deden het gewoon. Het was een fantastisch succes. Iedereen vond het waanzinnig. Hetzelfde met Countdown-televisie. Op zondag overlijdt Freddie Mercury. De volgende dag vergaderden we. We zeiden: We moeten er iets mee doen. Een halfuur Countdown is te kort, vonden we. We hadden eigenlijk een uitzending van een uur nodig. Meteen belde Lex de coördinator van de tv op en zei: Wij willen een uur, niks mee te maken. En geregeld!

    Ook tv-producent Peter Adrichem weet veel plannen te realiseren. Zelfs bij de radio bij de veel zuiniger Lex Harding. Adrichem: ‘Jos Bergenhenegouwen en ik hadden een idee voor een eindejaarsprogramma van 1983 op Hilversum 2. Daarbij zouden 83 Nederlanders elkaar een vraag mogen stellen. Ik stel jou een vraag, jij geeft antwoord en vervolgens mag je het stokje doorgeven. Best bewerkelijk en dus ook duur. Nou, Lex vond het wel een goed idee. ‘Ga maar doen.’ Er was nooit de vraag of er geld voor was. Je had faciliteiten nodig en die hoefde je alleen te bestellen. Dat werd betaald met wat ze noemden facilitaire guldens. In de buitenwereld had je ook Beatrixguldens, dat was ‘echt geld’. Ook bij tv profiteert Adrichem van de ruime mogelijkheden bij de VOO midden jaren tachtig. ‘We maakten ooit de leader van Countdown met toffees die uit een vliegtuig vielen. We hadden twee dagen zitten monteren en we hadden het gevoel dat we er nog een dag aan vast moesten plakken. Dat was een telefoontje naar het productiebureautje en we konden verder. Dat is tegenwoordig ondenkbaar. In die zin was het een ontzettend goede tijd. Omdat er geen budgettaire beperkingen waren, zijn er heel veel mensen tot talenten uitgegroeid. De mensen die toen bij Veronica begonnen, zijn allemaal goed terechtgekomen.’

    Gidsredacteur Kees Gerritsen gaat ook naast zijn schrijfwerk werken voor radio- en tv-programma’s. ‘Ja, ik heb één keer een interview gedaan voor de camera’s. Dat was vreselijk! Ik ben achter de schermen gaan werken. Ik heb meegewerkt aan onder meer Het zwarte gat en Tineke. Ik ben de eerste Nederlander die begon te schrijven over kijkcijfers. Ik maakte een top-tien in het Veronicablad. Dat vonden de andere omroepen echt belachelijk dat ik daarmee naar buiten trad. Maar de lezers bleken het toch interessant te vinden. Ik heb binnen Veronica de ondernemingsraad opgezet. Dat was op verzoek van de voorzitter Wout Bordewijk. Iemand moest het gaan doen. Ik ben vrolijk begonnen met Teletekst, toen onder commissie van alle omroepen. Bij de VOO heb ik personeelszaken gedaan. Jan Herselman was directeur personeelszaken maar ook directeur financiën. Hij controleerde zichzelf, maar dat gebeurt vaker bij Veronica.’ Ook hij ziet de ruime financiële mogelijkheden. ‘Binnen Veronica werd makkelijk met geld omgegaan. In Cannes op de tv-beurs werd een metershoge advertentie geplaatst in het blad van het filmfestival. Er stond: ‘Veronica is er om een miljoen te besteden.’ Er werd met geld gesmeten, zeker door Rob. Lex was heel zuinig. Maar Rob Out zei een keer: ‘Iedereen heeft goed gewerkt, jullie krijgen een bonus van duizend gulden.’ Dat kon absoluut niet. Er kwam een grote rel bij de omroep. Maar hij heeft het toch gedaan.’

     

    Al die mogelijkheden en dat enthousiasme moet op de kijkers en luisteraars afgestraald hebben, want Veronica zou in datzelfde jaar, 1985, A-omroep worden. In oktober komt het goede nieuws, na eerst weer diverse afwijzingen. Vanaf 1 december 1985 mag Veronica als A-omroep definitief meedoen. Op dezelfde sterkte als alle andere omroepen. Waarmee ook de laatste drempel binnen het bestel was genomen. Groter, meer en verder binnen dat bestel kon niet meer…

    Programma’s in 1985

     

    TELEVISIE:

     

    Op tv zien we series als Mike Hammer (detective) en Blue Thunder (helikopter met bijzondere gaves). Adam Curry presenteert Countdown op Nederland 1 van 19-20 uur. De serie Call to glory over een militair met plichtsbesef én een gezin, wordt een grote hit. René Mioch maakt Veronica Agenda. Dat is dan niet meer de dagsluiter maar weggemoffeld op donderdagmiddag na Tineke en SuperTed (tekenfilmserie). Veronica organiseert ook een jaarlijkse Greenpeace-dag die in 1985 voor het eerst is te zien. Tinus werpt zich op voor de zeehondjes.

     

    Per 1 december 1985 gaan de vijf Hilversumse zenders opnieuw strakker programmeren. Een tweede poging om de zenderkleuring in te voeren, mede-geïnitieerd door Veronica. De zenders heten voortaan ook niet meer Hilversum, maar Radio. Hilversum 1 wordt daarbij Radio 2 en Hilversum 2 voortaan Radio 1. Radio 1 is daarmee de informatieve zender, Radio 2 de lichte zender, Radio 3 de popzender, Radio 4 de klassieke zender en Radio 5 de achtergrondzender met kunst, cultuur en educatie. Ook zijn daar veel religieuze programma’s en uitzendingen voor immigranten in hun eigen taal.

     

    Lex Harding over de zenderkleuring: ‘Wij hebben al zoveel voorstellen daarover ingediend. We deden al aan zenderkleuring voordat er sprake van was. Bij die afspraak in 1985 werd er wel naar ons geluisterd. Maar erg veel waardering is er nooit geweest. Alles wat wij deden werd argwanend bekeken. Als we succes hadden zeiden ze: dat is logisch als je je zo verlaagt. Pas toen we eenmaal A-omroep waren, kwam er enige waardering. Aanvankelijk zette iedereen zich tegen Veronica af. Later ging iedereen het nadoen.’

    Bob de Jong en Veronica Sport

     

    Oud-Veronica Sport-medewerker Michiel Frakkers schrijft over zijn ervaringen: Vlak voor de overgang naar mijn eindexamenjaar had ik een uitzending over een windsurfwedstrijd op Hawaï gezien. De beelden waren prachtig, maar het bijbehorende commentaar bij Veronica Sport was abominabel. Ik had mijn halve middelbareschooltijd besteed aan het bestuderen van windsurftijdschriften, trok de stoute schoenen aan en schreef een brief naar de eindredacteur met het aanbod om te helpen. Enige tijd later reed mijn moeder me naar een opnamestudio op een industrieterrein in Hilversum. Pas jaren later vertelde ze dat ze nog een kwartier op de hoek heeft staan wachten, in de stellige overtuiging dat ik linea recta naar buiten zou worden gestuurd op het moment dat werd ontdekt dat achter de briefschrijver een achttienjarige scholier schuilging. Ik had nog nooit ergens gewerkt, zelfs geen vakantiebaantje gehad, en geen idee wat me te wachten stond. Binnen zat een grote dikke man met een buitengewoon nors gezicht achter een grote geluidstafel door een microfoon te brullen naar een andere man die zichtbaar ongelukkig in de geluidsstudio teksten insprak bij een wedstrijd American football. De schreeuwer was Bob de Jong, presentator van het autoprogramma De Heilige Koe. ‘De bal goojuh, wil jij in je tekst zeggen, op z’n Haags? Prima! Als Rob Out me belt om te vragen wat voor idioot ik nou op tv heb gelaten, geef ik hem jouw nummer.’ Een regieassistente gaf me iets te drinken en zei: ‘Maak je niet druk hoor, hij is eigenlijk best lief.’ Toen de Hagenaar klaar was met zijn martelgang, leidde ze me naar het hokje. Ze gaf me een koptelefoon, wees op een monitor en zei: ‘Hier verschijnt zo direct de finale van een surfwedstrijd, dan begin je te praten in de microfoon. En, eh... als er iets is, zeg maar, dan hoor je het wel door de koptelefoon.’ Er verschenen beelden van twee mannen waar ik jarenlang plaatjes van in mijn agenda had geplakt. ‘Dit zijn Pete Cabrinha en Robby Naish.’ Binnen een seconde verscheen, zoals het Veronica betaamt, een mooie vrouw in bikini, die bewonderend naar de surfhelden keek. ‘En dit is Jill Boyer, zelf ook een hele goede surfster en de vriendin van Cabrinha.’

     

    ‘Stop!’ riep De Jong door de koptelefoon. ‘Jij weet hoe ze heet?’

    ‘Ja, meneer. Eh... surftijdschriften, meneer.’

    ‘Hoe oud ben je?’ ‘Achttien, meneer.’

    ‘Weet je wie het commentaar heeft geschreven dat jij in je brief zo hebt afgekraakt?’

    ‘Nee, meneer.’ ‘Ik.’

    Het ek vingerworstelen De band ging weer draaien. De Jong riep dat mijn Amsterdamse accent nog sterker was dan dat van André Hazes en dat ik blijkbaar op mijn achttiende nog steeds niet de baard in mijn keel had. Het rare was dat ik daardoor alleen maar beter mijn best deed bij het commentaar, om hem te laten zien dat hij me niet kon raken en dat ik wist waar ik het over had. Na afloop reed hij me naar het station en vertelde dat ik honderdvijftig gulden zou krijgen voor mijn commentaar, plus vijfendertig gulden onkostenvergoeding. Ik mocht twee maandagen per maand om zes uur naar de NOS-studio’s in Hilversum komen waar Veronica Sport werd gemonteerd – als mijn ouders het goedvonden en als ik mijn best bleef doen op school.

     

    De Jong bleek op zijn manier enorm stimulerend. Hij spoorde me aan zelf te gaan bellen naar Amerika (op kosten van de NOS) om her en der beelden los te peuteren. Ik mocht zelf kiezen wat ik wilde kopen, alle onderhandelingen voeren en hoefde alleen toestemming te vragen over de hoogte van het bedrag. Voor het commentaar geven had ik weinig talent, maar ik bleek handig in het goedkoop loskrijgen van beelden. Ik werkte de hele zomer na mijn eindexamen bij Veronica als leerling-redacteur. ‘Echte sport is voor Studio Sport’, zei De Jong, ‘wij moeten de andere kant van de sport doen.’ Ik heb de Nederlandse sportcultuur dus verrijkt met beelden van het ek vingerworstelen (mannen in lederhosen) en het Zwitserse kampioenschap koeienvlaaigooien. Het feit dat ik als eerste het snowboarden op de Nederlandse televisie bracht, woog niet op tegen dat soort weinig verheffende taferelen.

     

    Het was hard werken. Ik ging eens ’s morgens om vijf uur op weg naar autocrossraces in Friesland, kwam ’s nachts om twee uur onder de modder thuis, om de volgende ochtend om zes uur af te reizen naar België voor een wedstrijd blootvoetwaterskiën. En zo ging het soms een hele week achter elkaar. Overuren uitbetalen was De Jong onbekend. Ik leerde wat werken in een groep is, onder enorme stress met hele stringente deadlines. Mijn zelfvertrouwen groeide, want ik had het gevoel dat mijn collega’s – ondanks mijn gebrek aan ervaring – mijn inzet waardeerden.

     

    Maar mijn toekomst lag niet bij televisie. Ik had er niet genoeg talent voor en in mijn hart wilde ik alleen maar windsurfreportages uitzenden. Mijn enthousiasme nam op den duur af. De Jong kreeg dat door en riep me bij zich. Omdat ik een beetje kon voetballen, kon ik volgens hem – net als zijn eigen zoon – zó in Amerika een voetbalstudiebeurs krijgen. Tot het zover was, moest ik vooral werkervaring opdoen en hoefde ik eigenlijk niets te verdienen. Ik kon dus twee dagen in de week voor Veronica blijven werken voor 75 gulden per dag. Veel te weinig, vond ik. Hij deed zijn kastdeur open en wees op een enorme stapel brieven. ‘Van mensen die gratis willen doen wat jij doet’, zei hij. ‘Pak dan maar de volgende knakker uit die stapel!’ zei ik boos. Ik vertrok.’

     

    © Michiel Frakkers

    Hoofdstuk 6 | Veronica als A-omroep