Hoofdstuk 8 | Veronica gaat toch maar wel commericeel

Met het vertrek van Rob Out was één der founding fathers weg uit het bedrijf. De andere, Lex Harding, was met zijn hoofd ook allang niet meer bij de VOO. Wel bij een Veronica zoals hij dat voor zich zag. In 1992 werd er namelijk meer ruimte geschapen in de Mediawet voor commerciële radio en tv in Nederland. De Europese eenwording dat jaar maakte dat de Nederlandse overheid de publieke omroep niet langer kon beschermen zoals ze eerder had gedaan. Met gezonde tegenzin moest er ruimte geschapen worden voor radio en tv van buiten het publieke bestel. In de drie jaren ervoor waren er commerciële radio- en tv-zenders gestart op de kabel, maar altijd via de omweg vanuit een ander Europees land. Nu werd wettelijk vastgelegd dat die omweg niet meer nodig was en puur Nederlandse initiatieven ook een plekje op de kabel zouden krijgen. Voor radiozenders werden zelfs een paar etherfrequenties in het vooruitzicht gesteld. Een plekje op de fm of eventueel de middengolf is onontbeerlijk voor een radiostation, omdat de zender anders niet in de auto of op een portable set te ontvangen is. Concurreren met de publieke radiozenders via alleen een plekje op de kabel was een stuk moeilijker. Overigens lukte dat Sky Radio prima. De zender zond non-stop softpop uit en behaalde daar een verrassend hoog marktaandeel mee. Hoger ook dan baas Ton Lathouwers en oprichter Lex Harding zelf verwacht hadden. Maar minister Hedy d’Ancona beloofde schoorvoetend in 1994 etherfrequenties te verdelen en dus zouden er meer radiozenders komen. Het medialandschap zou de komende jaren flink gaan veranderen…

Dit is het moment’, dacht Lex Harding, ‘daarom ben ik toen met een plan naar Joop van der Reijden gegaan. Ik heb hem verteld dat het mogelijk werd om in Nederland commerciële radio te maken. Ik zei: Je moet het nú doen anders is het te laat. Straks worden er etherfrequenties verdeeld en zonder zender kom je dan niet aan de bak. Dus we moeten alvast op de kabel starten. Ik zou graag willen dat Veronica dat deed, maar ik begrijp dat Veronica daar niet bij betrokken kan zijn. Mijn hart ligt bij Veronica en ik wil dat die zender later Veronica wordt. Als het later wel mogelijk is, laat mij dan de eerste zijn die in de moederschoot van Veronica terugkeert. Geef mij die zegen, je weet nooit hoe de bal rolt.’

Maar Van der Reijden heeft de Véronique-affaire nog vers op het netvlies staan en ziet niets in de plannen van Harding. Harding: ‘De dag erna heeft hij me geschorst. Ik zou illegale praktijken verrichten in dienst van de Veronica Omroep Organisatie. Hij riep dat het in strijd was met de policy van Veronica en dat ik dus maar weg moest gaan. Eigenlijk vond ik het wel best zo. Ik voelde me allang niet meer thuis bij dat Veronica. En ik was toch vastbesloten om die stap naar commerciële radio te zetten.’

Het klopt dat Harding in augustus dat jaar al de VRON heeft opgericht, samen met boekhouder Peter de Jager. De Vrije Radio Omroep Nederland kreeg bewust die historische naam, het was de oorspronkelijke naam van het in 1959 gestarte avontuur dat Veronica werd. Harding erkent dat hij alles al rond had gemaakt voordat hij bij Van der Reijden langs ging: ‘Ja, ik had alles al geregeld. Het bedrijf was al opgericht, maar dat zei ik er niet bij. Nu kreeg ik door die schorsing nog een jaar salaris mee en hoefde ik zelf geen ontslag te nemen. Maar het was wel mijn eigen beslissing om weg te gaan.’ Daarover zegt Van der Reijden overigens: ‘Harding zegt wel dat ik hem eruit gedonderd heb, maar het was de interim-manager die hem de wacht heeft aangezegd. Ik moest het alleen officieel bekrachtigen bij de kantonrechter maar daarmee is het nog niet mijn beslissing.’

De schorsing speelt in dezelfde week waarin Rob Out definitief het bedrijf uit gewerkt wordt. Harding: ‘Tijdens de stafvergadering waarin de schorsing aan de orde was, zat Van der Reijden al op Robs plaats. Die stoel was nog warm van Rob.’ Het voorstel van Harding zelf wordt niet besproken, Van der Reijden wil het stuk niet inbrengen in de vergadering. Harding had zijn voorstel daarom zelf toegestuurd aan het bestuur en de Verenigingsraad. Hij zegt daarover: ‘Van der Reijden was bang dat ze het een goed voorstel zouden vinden, dus werd het niet besproken. Zo’n Verenigingsraad laat zich manipuleren en zo’n bestuurder als Van der Reijden kan dat heel goed. Hij is een politicus, dat is zijn vak. Hij zet ze gewoon naar z’n hand, dat doet hij slim. Maar daarmee heeft hij natuurlijk wel de ziel uit het bedrijf gehaald.’

Over de ziel van Veronica

Lex Harding vindt dat de ziel van Veronica is verdwenen na het gedwongen vertrek van Rob Out en hem. Van der Reijden heeft daaraan de meeste schuld, vinden deze oud-Veronicanen. Hoe terecht is die kritiek? Waren de achterblijvers bij de VOO niet in staat de grondgedachten van Veronica te blijven vertegenwoordigen? Konden zij geen goede radio- en tv-programma’s maken? Was Veronica alleen Out, Harding en een stel vazallen? Een rondje langs de velden…

‘Het was beter als Veronica haar eigen leer niet had verloochend. Veronica is ooit opgericht om op een andere manier tv en vooral radio te maken dan de andere omroepen deden. Die omroeporganisatie was het middel daarvoor, maar in 1992 was het middel doel geworden’, zegt Harding zelf. ‘Het is onvermijdelijk gebleken. Je groeit en wordt een groot bedrijf, je bent minder slagvaardig en het establishment maakt zich van je meester. De TROS is het ook overkomen. Zij kwamen ook van zee, maar toen wij in 1976 het bestel inkwamen was de TROS al een ingekapselde organisatie geworden. Veronica is dat ook overkomen, met een Verenigingsraad, met een bestuur, met mensen die hun stoel zaten warm te houden, mannetjes met belangetjes.

Het is wel tragisch om te zien hoe dat idealisme dat er altijd in gezeten heeft, om zeep is geholpen. Veronica had vijf jaar eerder commercieel moeten gaan. Midden jaren tachtig, toen was de organisatie energiek. Dan was het een groot succes geworden. Bij Veronica heeft de feitelijke macht lang gelegen bij mensen die zich bekommerden om wat ze uitzonden. Dat klinkt logisch maar was uniek. Bij de meeste omroepen zaten bestuurders en directies die dat echt geen ene flikker interesseerde. Wij waren écht betrokken bij wat er op radio en tv gebeurde. Maar door die besturen gaan er andere belangen spelen.’ Hier zit hem dan ook de grootste aanklacht tegen Joop van der Reijden. ‘Het maakt zo’n politicus niet uit of hij een ziekenfonds moet reorganiseren of een omroep. Hij speelt mensen tegen elkaar uit en weet ze voor zijn karretje te spannen. Hij wist dat hij niet de baas kon spelen over mij of Rob Out. Daarom moesten wij er ook uit. Tja, eerst vecht je tegen politici in Hilversum en dan in je eigen organisatie.’

Joop Daalmeijer geldt als representant van de nieuwe lichting die het bedrijf Veronica professionaliseren. Hij zegt over de veranderde mentaliteit: ‘Het bedrijf hoorde te veranderen. Hoe de oude lichting omging met de werknemers kon echt niet. Die vrije sfeer op geld van een ander is onzin. We kregen tachtig miljoen per jaar van de overheid, daar hoor je als bedrijf netjes mee om te gaan. Daar moet je verantwoording over kunnen afleggen, dat kan je niet aan de totale willekeur van een paar managers overlaten.’ Juist die willekeur van Out en Harding maakte Veronica vleugellam, volgens Daalmeijer. Hij vindt dan ook dat het na hun vertrek alleen maar beter is geworden bij de VOO. 

Feit is natuurlijk dat veel programma’s gewoon doorgingen en ook nieuwe titels en namen sterk en succesvol waren. De grootste tvhit werd de koppelshow van Robert ten Brink, All You Need Is Love. De eigen comedy In de Vlaamsche Pot, de serie reisprogramma’s Veronica Travel en Veronica Goes… naar America, Asia en Down Under en aangekochte series als Melrose Place en The X-Files waren successen. Stout bleef Veronica met bijvoorbeeld de expliciete erotiek van Kama Sutra en Red Shoe Diaries. En qua evenementen werd het Mega Music Dance Experience in de Jaarbeurs een hit. Een evenement waar Harding nooit iets in gezien had… Radiohelden als Edwin Evers en Robert Jensen konden in deze periode opkomen en groeien. En constanten als Rob Stenders en Jeroen van Inkel zorgden voor menig spannend radiouurtje waar de passie nog onverminderd hoorbaar was. Bovendien zorgde Veronica-stem Alfred Lagarde ervoor dat alles bleef klinken alsof er nooit iets was veranderd.

Maar dat was niet zo, vond Marjolein Dekkers. Als Club Veronica Kid had ze Veronica jarenlang van binnenuit leren kennen. Zij zag wél een groot verschil na het vertrek van de oude garde. Dekkers: ‘Ik kende Veronica helemaal niet toen ik er voor de eerste keer binnenkwam. Maar ik merkte op de audities dat Veronica zo’n sterk merk was. Die jongeren wilden echt alles doen om maar bij Veronica te kunnen komen. Toen ik er zelf bij zat, vond ik het altijd heel gezellig. Ik werd verliefd op Veronica, het werd mijn gezin, ik was er altijd. Iedereen wilde er de hele dag zijn, je kwam gewoon niet thuis.

‘Tot 1990 was het ontzettend leuk, met Ad Bouman en Will Luikinga en Lex Harding die me altijd veel over de boot vertelden. Ik kreeg echt les in de geschiedenis van Veronica, ik wist er ook niks van, maar vond het bijzonder om te horen.

Ik denk dat er heel veel veranderd is toen Lex wegging, de eerste keer al in 1989. Toen kwam Hans van der Veen daar, toch niet echt een persoonlijkheid. Dat is meer een ambtenaar. Daarna ben ik altijd blijven zoeken naar het gevoel dat ik toen had bij Veronica. Ik heb het nooit meer gevonden. Het was er even bij bnn, toen Bart nog leefde. Daarna is ook bnn gewoon een omroep geworden.’ 

De visie van Gerard Timmer in deze is interessant. Timmer was tv-maker van onder andere de reisprogramma’s die Veronica maakte. Later zou hij samen met Bart de Graaff vanuit Veronica de nieuwe omroep bnn oprichten, waar hij veel Veronica-elementen terug laat keren. Timmer weet als geen ander welke sfeer er bij een jongerenomroep moet zijn. Gerard Timmer: ‘Veronica was een club met een ziel. In een creatieve organisatie heb je chemie tussen de mensen nodig, anders is het vakken vullen. Dan heb ik het over hele rare programma-ideeën bedenken maar ook over op het kerstfeest met de tuinslang de hele zaal natspuiten. Die lol moet er op alle vlakken zijn. Ik had niet het idee dat de mensen bij Veronica aan het werk waren. Het ging er niet om hoeveel uren je maakte maar dat je in een enorm dynamische club zat.’ Het zijn die criteria die Timmer later bij bnn zou toepassen op de selectie van bnn-medewerkers. Maar waar ging het dan mis bij Veronica? Timmer weer: ‘Veronica was een bedrijf, maar daar ging het niet om. Er hing iets in de lucht in dat pand op het Laapersveld. Mensen kwamen speciaal naar het pand om te kijken. Als je ergens op locatie ging draaien, werd je echt onthaald omdat je van Veronica kwam. Veronica was een club met een ziel, die is er later op zeer vakkundige wijze uitgesneden. Dat begon al voordat Out weg was, hoor. Er werd op geen enkele manier nagedacht over hoe mensen die van groot belang waren voor die club behouden konden worden. Dat kwam ook door de slordige manier waarop Rob Out met het personeel omging. In de laatste jaren in het bestel werd er steeds meer van dat creatieve hart uitgesneden, al dan niet bewust. Dat vond ik heel erg. Veronica onderscheidde zich niet meer, de vernieuwing was weg. Die eigenzinnigheid, de grens opzoeken, origineel zijn, met die waarden hebben wij bnn weer geladen. Toen Veronica commercieel ging, werd dat gemis van een ziel nog erger. Als je creatieve medewerkers gesponsorde televisie laat maken voor de zaterdagmiddag dan ben je verkeerd bezig. Met een zak geld van de rai het programma Ga toch fietsen maken, die mensen gingen daar dood. Toen was de geest helemaal weg.’ Uit die onvrede zou bnn voortkomen, maar daarover later meer.

Na het vertrek van Harding werd Allard Berends de nieuwe radiobaas. Hij vindt niet dat de ziel van Veronica is verdwenen na 1992. De omroep was nog steeds flexibeler dan alle andere publieke omroepen bij elkaar, zegt Berends. ‘Het was een informeel bedrijf. Er waren veel minder bestuurslagen dan bij andere omroepen, veel minder chefjes. Beslissingen werden snel genomen, er liepen korte lijntjes. Ik heb bij Veronica geleerd welke sfeer je bij een bedrijf moet hebben. Een informele club waar plezier een belangrijke factor is, waar je goed voor je mensen zorgt. En dan heb ik het niet alleen over het salaris.’ Dat werkplezier was niet aan Out en Harding gekoppeld, dat was een ingeburgerd verschijnsel bij Veronica. ‘Bovendien, als Out of Harding iets wilden, drukten ze het wel door. Is dat dan zo’n goede bedrijfscultuur?’ De sfeer bij Veronica veranderde volgens Berends pas echt bij het commercieel gaan in 1995. Berends: ‘Radio was altijd heel belangrijk geweest bij Veronica. Het was de enige omroep waar radio minstens even belangrijk was als tv. Dat was prettig werken. Toen we commercieel werden, werd die sfeer anders. Televisie was opeens veel belangrijker, daar ging het geld in om. Dat hakte erin op de werkvloer.’ Conclusie: De werksfeer onder Out en Harding is altijd informeel en prettig geweest. Daar heeft Veronica van geprofiteerd en haar succes mede aan te danken. Ook toen Veronica een publieke omroep moest worden om te overleven, was dat werkplezier veelvuldig aanwezig. Sterker nog, júíst in dat bestel kon Veronica floreren. Eigenwijs zijn, op jongeren koersen, weer ergens in uitblinken en zichzelf opnieuw uitvinden. In de omgeving van de andere starre omroepen kwam Veronica tot bloei. Na het vertrek van de twee voortrekkers is de wens om commercieel te gaan niet zo sterk meer. De werksfeer blijft informeel maar de programma’s worden breder en algemener. Juist als buitenbeentje is Veronica niet meer zo nodig binnen het Nederlandse mediabestel. En op dát moment gaat ze tóch commercieel. Daarna raken zowel het Nederlandse publiek als de medewerkers het Veronica-gevoel langzaam maar zeker kwijt. De ironie wil dat Veronica als publieke omroep het meest tot haar recht kwam… 

De start van Radio 538

Lex Harding zet in de zomer van 1992 in Countdowns Studio Concordia de apparatuur klaar voor een nieuwe zender. Pal naast de videorecorders die de non-stop muziek voor Sky Radio afspelen, richt hij een studiootje in. Het is zogenaamd voor een tweede radiostation van Sky Radio. Maar de dj’s van Harding lopen er vast warm tot de licenties eind dat jaar rond zijn. Eerst wil hij dat station in oprichting nog Radio Veronica noemen, wat formeel had gekund. Het blijkt namelijk dat de naam Veronica gekocht kan worden, alleen de rechten op het Veronica-logo waren vastgelegd. Die strijd wil hij niet aangaan en de zender begint vast onder de werknaam HitRadio. Tijdens een brainstorm in Benidorm worden op bierviltjes tientallen namen geschreven. Uiteindelijk valt de keuze op een heel nostalgische naam: Radio 538. Dat 538 verwijst naar de middengolfstek waar zeezender Radio Veronica de laatste twee jaar op had uitgezonden (‘Radio 538 – op volle kracht’). Harding: ‘Voor ons een heel belangrijke naam om aan te geven dat wij verder gingen waar Veronica ermee ophield. Joop van der Reijden had namelijk gezegd dat Veronica definitief niet commercieel zou gaan. Ik vond dan ook maar dat Veronica ermee moest ophouden. Wij zijn met 538 verder gegaan waar Veronica ermee stopte. Natuurlijk heeft het jonge publiek geen idee waar die naam naar verwijst. Geen probleem. Uiteindelijk bleek gewoon dat de dj’s de naam lekker uit hun bek konden krijgen.’

Op 11 december 1992 wordt de nieuwe naam ingevoerd en beginnen de gepresenteerde programma’s op de kabel. Tijdens het openingsfeestje komt oud-Veronica-baas Bull Verweij langs om het officiële startsein te geven. Ome Bull zou later nog diverse malen worden ingevlogen om hergeboorten van Veronica in te leiden. Van Veronica heeft Lex een aantal gezichtsbepalende dj’s meegenomen. Daar is Erik de Zwart, die de Top 40 blijft presenteren en vrijdagnacht met Kees Schilperoort spelletjes doet. De Zwart zou drie jaar later de dagelijkse leiding van Lex overnemen. Er zijn meer typische Veronica-programma’s te horen op 538. Will Luikinga gaat weer dagelijks het Postcode Spel spelen tijdens de lunch. Wessel van Diepen komt ook in Bussum te werken op de kersverse hitzender. Net als de nog relatief onbekende Michael Pilarczyk, die van Veronica naar de nieuwe concurrent komt. In het eerste dj-team zitten ook nog Soul-Show-held van de TROS Ferry Maat en de van de AVRO afkomstige Rick van Velthuysen. Corné Klijn is een nieuwe dj die het team komt versterken en een heel jonge, onervaren Ruud de Wild mag de telefoon opnemen in de studio.

De zender kent een typisch Veronica-geluid maar heeft door het verstopte plekje op de kabel wel moeite om de aanloopperiode door te komen. Harding: ‘Het was vreselijk hard werken en ontzettend moeilijk. Maar toch konden we na twee jaar al winst maken. Fantastisch!’ Het ego van Erik de Zwart krijgt een flinke deuk: ‘Het was heel erg wennen. Ik was toch een miljoenenpubliek gewend, ook op de tv. Nu moest je uitleggen waar je werkte en hoe dat te ontvangen was.’ Uiteindelijk weet de zender in 1995 een fm-frequentie te bemachtigen en begint de opmars van de jongerenzender. Slim politiek manoeuvreren, veel Veronicaans geblaat in de media van vooral Erik de Zwart en handige marketing tekenen het succes. Ook protestacties als er geen frequentie wordt toegekend aan 538 tonen de typische signatuur van de immer miskende en tegengewerkte Veronica-voorman Lex Harding. Het blijft een gevecht tegen het establishment. Boosheid blijft een voorname drijfveer. Natuurlijk is er bovenal een goede, heldere programmering met grote, succesvolle namen die een hit maken van 538. In 2004 is Radio 538 voor het eerst de grootste radiozender van het land. Lex Harding heeft daarmee bewezen een neus te hebben voor wat jongeren willen horen. Hij heeft bewezen te snappen hoe radio moet klinken. Zijn ideaal heeft hij na zeventien jaar noodgedwongen afwachten weer in de praktijk kunnen brengen. Een dagelijks horizontaal geprogrammeerd station met veel hits en een jonge uitstraling. Hij heeft het met Radio 538 een tweede keer gelapt en zou later zelfs met de oprichting van clipzender The Music Factory voor een derde maal bewijzen het kunstje meer dan te beheersen.

Opvallendste afwezige op het versgestarte Radio 538 is Jeroen van Inkel. Harding vraagt hem wel degelijk mee, maar de VOO trekt de portemonnee om de exodus aan gevestigde namen van Veronica te stoppen. Harding: ‘Van Inkel kreeg een bedrag aangeboden waar hij geen nee tegen kon zeggen. Jarenlang heb ik me bij Veronica te pletter gewerkt om zulke excessen te voorkomen. Dit wordt allemaal betaald van gemeenschapsgeld. Naar verluidt kreeg Van Inkel het toen hoge bedrag van vierhonderdduizend gulden, Curry zelfs twee miljoen voor drie jaar radio en tv maken.’ Nieuwslijn-radiojournalist Allard Berends is de nieuwe radiobaas bij Veronica. Hij zegt dat hij de portemonnee wel moest trekken. In de Volkskrant van 28 november 1992 legt hij uit: ‘Harding kwam naar me toe en zei: ‘Ik pluk jou helemaal kaal!’ Hij wist wat iedereen verdiende en deed ze een aanbod.’ Harding ontkent de aantijging. ‘Ik heb niemand meer betaald dan ze bij Veronica verdienden. De mensen die geloofden in het avontuur en het idealisme wat er bij sommige mensen gewoon inzat, díe mensen kwamen mee.’ Berends nu: ‘Ik moest Van Inkel wel binnenhouden, iedereen was weggegaan. We boden een bedrag wat toen normaal was voor de top van de tv-wereld. De prijsslag op de diskjockeymarkt is daar ontstaan. Willem Dubois werd manager van de dj’s. Plots moest je met hem in plaats van met de dj’s praten. Waar je vroeger voor 3500 gulden per maand een diskjockey betaalde, hield je ze echt niet meer binnen.’ Jeroen van Inkel weet nog hoe het ging: ‘Adam Curry heeft me op Willem Dubois gewezen. Hij zei: ‘Het kan niet zijn dat de beste diskjockey van Nederland zo weinig verdient als jij.’ Willem bood aan alle zaken voor niets te doen totdat ik meer dan honderdvijftigduizend gulden per jaar zou gaan verdienen. Dan zou hij tien procent pakken van wat ik verdiende. Alle gesprekken, het factureren, de hele teringzooi heeft hij van me overgenomen. Dat heeft zo’n twee jaar geduurd en toen werd hij officieel mijn manager. Lex heeft altijd geweigerd met managers te praten. Een diskjockey kon hij wel inpakken.’ Maar ja, Lex Harding was naar 538 gegaan. Dus praatte Allard Berends wel met de manager die hij nog vele malen daarna zou spreken. 

Waarom is Van Inkel niet voor een horizontaal hitstation gegaan, toch ook zijn uiteindelijke doel? ‘Ik heb altijd tegen Lex gezegd: ‘Het is de moeilijkste keuze van mijn leven. Het is te gek wat jullie gaan doen, maar jullie hebben geen etherfrequentie. Als ik geen aardse zender heb, ga ik dood. Als ik gedreven was geweest door zakelijke motieven, had ik het wel moeten doen. Maar ik zag meer heil in een commercieel Veronica. Allard Berends en Joop van der Reijden hebben me gezegd dat ze commercieel wilden gaan, dat heeft me er doorheen gesleept. Ik kreeg een dagelijks uurtje op Hilversum 3 en een show op zaterdag. Daarnaast mocht ik proberen of ik chefje kon spelen, een andere kant van mij ontwikkelen. Toch dacht ik wel eens: Waar moet het met ons heen? Maar ik troostte me met de gedachte dat het tijdelijk was. Straks worden we commercieel en krijgen we een etherfrequentie en gaan we kont schoppen!’ Lex Harding vindt het bijzonder vervelend dat zijn oogappel niet blind met hem meegaat. Harding: ‘Ik hou er niet van als mensen het team verlaten. Je doet mee of niet.’ Van Inkel doet niet mee.

Ook Adam Curry tekent bij Veronica. Nou was dat niet zo’n gemis voor 538. Adam woont en werkt dan al jaren in Amerika en maakt alleen één uurtje radio in zijn eigen huis en stuurt dat dat-bandje op naar Hilversum. Het programma met housemuziek en af en toe een opmerking van Adam heet Rave Radio. Het is wel een heel duur dat-bandje. Curry is daarmee de best betaalde dj bij Veronica terwijl hij de minste zendtijd vulde. Bovendien programmeert Veronica het op de zaterdagavond en krijgen niet veel luisteraars het programma mee. Maar voor het imago van de club is het goed en het communiceert fijn. ‘Curry en Van Inkel blijven bij Veronica’… Een marketinggeintje dat in 2004 nog eens van stal gehaald zou worden…

Van de Volle Vrijdag naar de Zinderende Zaterdag

Radio 3 is eindelijk wakker geworden door de oprukkende concurrentie. De verschillende omroepen zien in dat er voortaan horizontaal geprogrammeerd moet worden. Er komt een zendercoördinator die het zenderbelang moet gaan bewaken. Tot oktober 1992 heeft elke omroep zijn eigen uitzenddag. Veronica zit daar vanaf het begin op vrijdag (‘Een Volle Vrijdag lang’), de laatste vrijdag is op 2 oktober 1992. Omdat het succes van Veronica niet te ontkennen valt en het wel belangrijk gevonden wordt Veronica binnen het bestel te houden, krijgt de omroep ook in het nieuwe schema een vaste, eigen dag. De zaterdag is voortaan voor Veronica, de TROS krijgt de zondag. De zaterdag kent echter veel minder luisteraars dan een doordeweekse vrijdag, dus het wordt niet echt als een promotie gezien. Van Inkel: ‘We zijn naar die zaterdag ge-moved. We wisten dat we minder luisteraars zouden krijgen maar we wilden toch ergens ons eigen ding blijven doen.’

Veel belangrijker is dat er nu doordeweeks horizontaal geprogrammeerd gaat worden. Hierdoor krijgt Veronica voor het eerst sinds 1974 weer een dagelijks programma. Het wordt Rinkeldekinkel met Jeroen van Inkel. De dj kijkt erop terug: ‘Ja, dat was te gek. Hoewel ik niet begreep waarom wij maar één uurtje kregen en de NCRV met de Magic Friends twee uur. Sjors Fröhlich op Radio 3, duh.’ In het Veronica Magazine wordt er nog een positieve draai aan gegeven: ‘Al met al kunnen we concluderen dat Veronica er in het Hilversumse schema helemaal niet slecht uitspringt. Het radioluisteren, met name in het weekend, zal er niet onplezieriger van worden.’ ‘Helemaal niet slecht’ en ‘niet onplezierig’, dat is toch heel andere taal dan Veronica vroeger gebruikte. De horizontalisering en gezamenlijke afspraken hebben ook nadelen. In het Magazine wordt nog gehoopt: ‘…Er is een grote kans dat Veronica’s Alarmschijf dé schijf van Radio 3 wordt. Je kunt wel zeggen dat Veronica haar stempel drukt op de Nederlandse radioprogrammering.’ Maar dat is niet uitgekomen, weet Van Inkel nog. ‘De horizontalisering was uiteindelijk goed voor Radio 3, iedereen wist ook dat het de enige manier was om het te doen. Maar uiteindelijk help je je eigen winkeltje ook om zeep. Zo kwam er de Megahit en moesten wij de Alarmschijf afschaffen. Hallo, we waren de radioclub die had aangetoond de beste neus voor hits te hebben, we kozen alle geslaagde Alarmschijven. Maar nee, bij de Megahit kreeg elke omroep één stem en daar kwamen me toch een absurde keuzes en compromissen uit. Dat heeft me echt gefrustreerd. Als je die kennis al in huis hebt, ga je dat toch niet opnieuw uitvinden.

Maar Van Inkel krijgt genoeg te doen, want naast een dagelijks programma wordt hij ook gepromoveerd tot coördinator van Veronica Radio 2 én 3. ‘Ik ben er vol enthousiasme ingedoken maar beleidszaken zijn niet aan mij besteed. Als je met open vizier de vergadering inging om met z’n allen iets leuks te doen, kwam me daar toch een draak van een compromis uit voort. Ik heb dat twee jaar volgehouden en toen was ik er helemaal klaar mee. Zat ik op kantoor declaraties na te kijken en te ouwehoeren over waarom Ad Bouman niet voor de zesde keer dat jaar op vakantie kon gaan. Dan was het kwart voor vier en had ik nog niets gedaan voor de middagshow.’

Van Inkel heeft nóg een belangrijke klus bij de start van zijn nieuwe baan. Hij moet de gaten opvullen die de vertrekkende dj’s achterlaten. Op zaterdag 31 oktober 1992 vertrekken namelijk Erik de Zwart, Wessel van Diepen en Michael Pilarczyk naar 538. Die dag zijn ze voor het laatst bij Veronica op 3 te horen. Ze nemen afscheid met het cynische liedje ‘Veronica sorry’, met de zinsnede Veronica sorry, en we zien wel wie er het laatste lacht, Veronica sorry, maar we doen dat liever bij 538. Dit liedje is tevens de allereerste plaat die op Radio 538 wordt gedraaid. Rob Stenders keert weer terug op het Veronica-nest na zijn avonturen bij het geflopte Power fm. Stenders gaat Goud van Oud presenteren. Edwin Evers promoveert en krijgt de uren van Wessel van Diepen. En nieuwe naam, Gijs Staverman is de opvolger van Erik de Zwart als presentator van de Top 40. Staverman, dan nog met een lange paardenstaart getooid, gaat tevens programma’s op tv presenteren.

Programma’s in 1992-1993

• RADIO:

In oktober 1992 moet Radio Veronica van de vrijdag naar de zaterdag op Radio 3 om doordeweeks horizontale programmering mogelijk te maken. Doordeweeks komt er een dagelijkse versie van Rinkeldekinkel van 17.00-18.00 uur (maandag tot en met zaterdag!). 

Nieuw op Radio Veronica: Gijs Staverman. Hij is begonnen op de vrijdagavond van 19.00- 22.00 uur in Staverman & Van Inkel, maar heeft in het nieuwe seizoen elke zaterdag zijn eigen blok in Ook Goeiemorgen. Gevolgd door Michael Pilarczyk in Goud van Oud, daarna Wessel van Diepen en de Top 40. Als Erik de Zwart vertrekt neemt Staverman deze plek over. Overigens is de Top 40 twintig minuten na het einde op Radio 3 alweer te zien op tv2.

De zaterdag stopt niet om middernacht, want na 24.00 uur is er De stemband, in Popballads vsop kan Alfred Lagarde zijn liefde voor powerpop en classic rock kwijt. En de nachten van 1992 brengen het nationale radiodebuut van ene Edwin Evers. Hij doet in Oh, wat een nacht zijn eerste voorzichtige stapjes in radioland. Radio 3 is vanaf nu 24 uur per dag in de lucht en daarom is de VOO ook op zondagnacht op Radio 3 te horen. Dan met Countdown Café van 24.00-02.00 uur met Kees Baars en… Gijs Staverman (!). Daarna weer Alfred Lagarde en Edwin Evers. Evers mag al snel met Evers in het wild op de zaterdagavond van 19.00-22.00 uur keten, en zet er zijn eerste typetjes neer. Op Radio 1 duren de programma’s voortaan tot 23.00 uur, tot aan Met het oog op morgen dus. Radio 4 gaat naar de zondag van 07.00 tot 13.00 uur en donderdag van 07.00 tot 14.00 uur. Op Radio 5 neemt Veronica wat gas terug.

Op zondagavond om 22.00 uur is er nog Radio Romantica gevolgd door Het Zwarte Gat om 23.00 uur. En Club Veronica Trend is er donderdagavond van 21.00-22.00 uur, ingeklemd tussen allemaal daar totaal niet bij passende programma’s van bijvoorbeeld de eo. Gijs Staverman moet het als presentator toch proberen vol te houden op de middengolf. Jeroen Kijk in de Vegte is als clubkid betrokken bij deze uitzending. KidV: ‘We gingen altijd inbellen bij Bart Bazuin van de eo en dan kwamen we altijd in de uitzending. Dan begonnen we heel netjes. Wij gingen eerst heel netjes met het onderwerp mee en dan gingen we vieze woorden zeggen. Bart Bazuin was een beetje een onhandige presentator en dan ging hij stuntelen. Dat was net de adrenalinekick die we nodig hadden om zelf ons programma te maken.’

• TELEVISIE:

Vanaf oktober is tv2 voor de VOO, TROS en eo aangevuld met nieuws en sport van de NOS. Geen wisselende omroepschema’s dus, maar vaste omroepen op één net. Maar dan wel in een onmogelijke combinatie waar de VOO en de eo mijlenver uit elkaar liggen. De VOO krijgt de zaterdag en de dinsdag.

Grootste hit van het nieuwe seizoen wordt een programma van Robert ten Brink. De Lingo-presentator van de VARA is nog door Rob Out bij Veronica binnengehaald. Hans van der Veen hierover: ‘Rob geloofde heilig in Robert ten Brink. Hij zei: ‘Wat vinden jullie ervan als ik Robert ten Brink binnenhaal?’ Ondertussen had hij het contract allang getekend. Dat ging wel vaker zo.’ Het programma waar de aardige quizmaster mee gaat scoren, is de koppelquiz All You Need Is Love. Trendsettend en baanbrekend in die tijd vanwege de vrije emoties die maar op de loop gelaten werden en de vele tranen waar driftig op werd ingezoomd. Van der Veen: ‘Iedereen viel eroverheen, omdat we emoties van dichtbij filmden. Het was een onderwerp bij Barend & Witteman.’ Het programma wint een jaar later al de Gouden Televizier-Ring.

Er is meer groot entertainment met Marc Klein Essink in de Staatsloterijshow en Casino Royal, ‘Waarin alles draait om Black Jack’, aldus het Veronicablad.

De TROS en VOO proberen het gezamenlijk met een aangekochte soap, Blinde hartstocht gedoopt. (Oorspronkelijke titel: The power, the Passion.) Het programma is vijf dagen in de week te zien maar verdwijnt snel van het scherm, want de soaps bij rtl, As the World Turns, The Bold & the Beautiful en het eigen Goede Tijden, Slechte Tijden blijken oppermachtig. Twee jaar later zouden de VOO en de TROS het met meer succes nog eens samen proberen in een soap, Onderweg Naar Morgen.

Op de late zaterdagavond is er één keer per maand Countdown Late, met Wessel van Diepen onder eindredactie van Kees Baars. Het moet een soort Countdown-Café op tv worden maar verdwijnt al weer snel. Ook komt er een tv-versie van Rinkeldekinkel, een kort Popjournaal-achtig programma dat ook al geen lang leven is beschoren.

En Countdown zelf is tot oktober 1992 met Wessel van Diepen, totdat hij ook zal opstappen en meereist met Lex Harding op weg naar nieuwe avonturen. De mtv-vj Simone Angel komt de laatste anonieme dagen van het ooit zo glorieuze popprogramma afmaken. Peter Adrichem hierover: ‘Als ik erop terugkijk, denk ik dat Veronica Countdown iets eerder had moeten stoppen. Inmiddels was mtv opgekomen, sport werd hipper en de kids kregen interesse voor videogames en computers, noem maar op. TopPop was allang gestopt. Ook Countdown betekende gewoon niet zo veel meer.’ Toch blaat de Veronica-gids vrolijk: ‘Countdown dat met onverminderde kracht doordendert met de allernieuwste clips, spetterende gouwe-ouwen en de heetste roddels.’ Dat duurt in de laatste jaren VOO nog maar een halfuurtje, in de vooravond van 18.20 tot 18.50 uur.

Nederland Muziekland is na het vertrek van Erik de Zwart succesvol opgevolgd door Chiel van Praag. Go Veronica-Travel heet dit seizoen Veronica Reisgids, met Anita Witzier en Menno Bentveld. Ook gaat Veronica elk seizoen op bezoek in een werelddeel. Veel latere bnn-ers werken mee aan deze series. De reis begint natuurlijk met Veronica Goes America, toch hét voorbeeldland voor Veronicanen. Bodylijn wordt Outfit, met Judith de Klijn. Spijkerhoek doet het nog steeds goed net als veel hits uit de vorige seizoenen die worden voortgezet.

Er is nog een typische Veronica-uiting die dat jaar onder grote druk komt te staan: de Nederlandse Top 40. De nieuwe generatie Veronicanen tekent voor een nieuwe hitlijst: de Mega Top 50. Gevolg van de horizontale lijn op Radio 3, waardoor er maar één hitlijst moest overblijven. Waarom werd dat niet het sterkste en bekendste merk, de Top 40?

De Top 40

Rondom de hitparade van Veronica, De Nederlandse Top 40, spelen natuurlijk Willem van Kooten – die de lijst introduceert – maar vooral aandeelhouders Lex Harding, Rob Out en de onvermijdelijke Peter de Jager een belangrijke rol. Maar, voor het grote publiek op de achtergrond, ook Sieb Kroeske levert een relevante bijdrage aan de Top 40. En een minstens even grote bijdrage aan het vertrek van die Top 40 bij Veronica. Hoe is dat gekomen? Sieb Kroeske, broer van Jan Douwe Kroeske vertelt:

‘Ik stapte vanuit school in 1972 bij Veronica binnen. Ik kwam daar langs bij één van de leuke avondprogramma’s, de Adje Bouman-top-tien op de maandagavond. Zo ontstond het contact met Lex Harding en met Ad Bouman. En dat is in heel korte tijd uitgegroeid. Enige tijd later liep ik Tineke tegen het lijf. Die riep: ‘Jij bent diskjockey, hè? Je moet mijn programma even overnemen.’ Van de ene op de andere dag had ik een radioprogramma. Dat heb ik tot in de laatste week van augustus volgehouden.

‘De laatste week van Radio Veronica was een week met alleen maar herinneringen. Daar paste ik niet in. Daar werd ik letterlijk en figuurlijk buitenspel gezet. In de week voor de laatste week vanaf zee stuurde Rob Out me naar de kelder om een fles whisky te halen. Dus dat doe je uiteraard heel braaf, want je luistert natuurlijk. Maar alle whisky was op, waar Rob geen genoegen mee nam. Toen heb ik met een vriendje met een breekijzer, want de sleutel was natuurlijk kwijt, een voorraadhok opengebroken. De volgende ochtend werd ik bij ome Jaap Verweij geroepen en die heeft me op staande voet ontslagen. Barst! Kon ik de laatste week van Veronica niet eens meemaken.

‘In de week erna werd ik door één van de medewerkers meegesleept naar de Oude Enghweg, waar de omroeporganisatie zat. En toen werkte ik vanaf 1 september 1974 als zowel medewerker bij het Veronicablad als bij de Top 40. De Top 40 werd vanaf 1 januari 1975 officieel een stichting en daar ging ik toen fulltime werken. Die eerste periode duurde voor mij tot 1979. Dat was een heel chaotische tijd. Je werd veel aan je lot overgelaten met je werkzaamheden en je zag erg veel gerommel en geritsel om je heen. Vooral Peter de Jager was er een meester in dingen zo te doen dat ze nét wel door de beugel konden. Hij was bijzonder goed in het bedenken van zulke trucjes. Hij heeft geprobeerd alle randjes te bewandelen die er te bewandelen waren. Hoeveel onderdelen er niet van Kamer van Koophandel zus naar Kamer van Koophandel zo werden verhuisd…

‘In 1979 ben ik naar de platenmaatschappij bmg gegaan tot ik in 1987 terugkwam bij de Stichting Top 40, maar toen als directeur. Toen gingen dingen veel meer gestructureerd en was alles goed op poten gezet. De Top 40 was oppermachtig. Alle andere omroepen probeerden de Top 40 na te doen en dachten dat ze dan ook succes zouden krijgen. Maar de Top 40 versloeg iedereen, met name door de Tipparade en de Alarmschijf. Met de hand op mijn hart kan ik beweren dat de Top 40 deugde. Dat was een voor tachtig tot negentig procent betrouwbare lijst, omdat ik daar zelf achter stond. We hadden een bestand van zo’n 175, 200 winkels die we wekelijks belden volgens een bepaald systeem. En dat gebeurde over vijf dagen verdeeld, met een concentratie op de maandag en de vrijdag om de avondverkopen en weekendverkopen mee te tellen.

‘Het gedrukte exemplaar van de Top 40, met veel advertenties erin, leverde op een gegeven moment aardig wat centjes op. Daardoor konden we groeien van twee tot acht man personeel. We konden allerlei nevenactiviteiten ontwikkelen. Dat blaadje werd steeds belangrijker. Aanvankelijk werd gegild dat er tweehonderdduizend exemplaren van werden verstrekt maar dat was grote onzin, het waren er absoluut veel minder. In de eerste jaren waren we blij als er dertigduizend exemplaren uit waren gegaan. Maar de hype die Rob creëerde, daar was hij een kei in, werkte. We hebben de oplage uitgebouwd tot honderdtwintigduizend exemplaren, dat is heel veel. Nog steeds zijn er mensen die alle exemplaren verzamelen. Ik ben één van de weinige mensen die alle exemplaren hebben.

‘In die jaren heb ik de playlist uitgevonden, godbetert. Daarmee ben ik begonnen bij Radio Veronica, door de lijsten van alle gedraaide platen uit één week te verzamelen. Daarna ging ik een hele dag Radio 3 opnemen en turven. Die resultaten waren echt goud waard. De nieuwe dingen konden we zo signaleren in de Tipparade. Dat hielp Veronica weer met de muziekprogramma’s als Countdown en de Top 40. Het was elkaar versterken en helpen.

‘Ik ga de omkoopverhalen niet ontkrachten. Ze zijn er absoluut wel geweest. Maar bedenk wel dat de hype vrijwel direct werd bevestigd. Wat wij kozen, wérd een hit. We lieten ons regelmatig opnaaien door een platenmaatschappij maar altijd stelden we ons de vraag: iIs het wel een hit? Een oud-collega van de Top 40 zei tegen me‘Luister, als je je laat omkopen, doe het dan in één keer goed, maar niet iedere keer een klein beetje.’ Eén keer ben ik overstag gegaan. Toen zijn we op kosten van de platenmaatschappij met de bus naar Parijs gegaan voor een concert van Bruce Springsteen. Mart Smeets zat erbij, mijn broertje zat erbij, heel veel mensen van de mediawereld, iedereen had zich laten meeslepen. Toen had ik zoiets van: nu zeg ik eens ja. Maar dat concert hebben we nooit gered, doordat we bij Lille strandden door een vrachtwagenstaking. Toen dacht ik: hier rust geen zegen op. Dus heb ik het nooit meer gedaan.

‘Die trucjes van platenmaatschappijen kon ik goed doorzien. Ik had tenslotte zelf bij bmg gewerkt. In die tijd heb ik bijvoorbeeld via Veronica U2 in Nederland laten doorbreken. Maar het lukte niet altijd. Ik had in 1987 een single die in de discotheken een enorm succes was, Boobs van Sly en Robbie. Dus ik kom bij de Top 40 mijn verhaal doen over die plaat en daar zeggen ze min of meer toe er wat mee te gaan doen. Dus  ik bestelde vierduizend singles, want een entry in de Tipparade betekende vierduizend singles verkopen. Maar die single kwam niet in de Tipparade! Ik was woest. Daardoor is die single in Nederland niet gelukt. Ik weet van een directeur van een platenmaatschappij dat hij vliegtickets aanbood aan platenwinkels om zijn materiaal te noemen voor de Tipparade. Op een gegeven moment werden hier field promoters voor aangenomen. Die gingen gratis singles uit de auto uitdelen aan de platenhandelaren. ‘Hier heb je een doos met 25 singles, geef jij ze op voor de Tipparade?’ Dat soort trucjes werd voortdurend uitgeprobeerd.

‘Toen ik weer bij de Top 40 ging werken, wist ik precies waar ik op moest letten om deze trucjes te omzeilen. Ik durf wel te zeggen dat mij dit goed is gelukt en dat de Top 40, zeker in die jaren, heel betrouwbaar is geweest. Tijdens mijn vakantie zag platenmaatschappij Polydor de kans schoon er een single doorheen te rammen van de Nederlandse band Tambourine. Die kwam op 23 binnen in de Top 40 met High under the moon. Maar die single was helemaal niet verkocht. De week erop ging het dan zachtjes door naar 22 of 21, oftewel: mislukte hype. Te laat ontdekt, dat wel. Dan zie je hoe persoonsgebonden de controle van zo’n hitlijst is, hoe fair en serieus je daarmee om moet gaan.

‘In al die jaren heb ik veel geleerd van Rob Out en Lex Harding, vooral van Rob. Ik denk dat ik van Lex vooral heb geleerd hoe je bepaalde dingen niet moet doen. Rob was bereid te delen, die liet anderen ook meedelen in het succes. Lex is geen warm mens. Lex heeft tot doel in zijn leven een hoop geld te verdienen. Dat is hem van harte gegund, absoluut. Maar je kunt dat op een aantal manieren doen en zijn stijl is niet de mijne. Zo heb ik indertijd Het Hitdossier bedacht, een boek vol met alle hitnoteringen. Dat had ik zelf altijd bijgehouden, met een heel mooi kaartsysteem, want computers waren er nog niet. Maar de credits daarvoor zijn me afgepakt door Lex Harding om hele flauwe redenen.

Ik heb verzuimd daarvoor de royalty’s te regelen, want ik was alleen maar bezig met de Top 40 en vergat aan mezelf te denken. Lex Harding heeft daar heel veel financieel profijt van gehad. Op zulke momenten zijn het aasgieren die niet meer loslaten. Peter de Jager is net zo. Hij heeft me ook nog een financieel akkefietje geflikt. We hadden in 1990 een reeks cd’s uitgebracht, 25 jaar Top 40. Dat was een enorm succes geworden en daarmee heb ik een gigantisch bedrag binnengehaald aan royalty’s. Maar enig respect of een dankjewel was uitgesloten. Je moest er altijd bikkelhard werken en dan nog blij zijn dat je er een salaris voor kreeg. Een nogal kromme situatie, terwijl die Top 40 groeide en bloeide als nooit tevoren.’

Veronica en de Top 40 gaan uit elkaar

‘In 1991 kreeg ik de opdracht vanuit het bestuur van de Top 40 om te onderzoeken of we niet alleen één hitlijst en één Alarmschijf konden laten bestaan. Het moest maar eens afgelopen zijn met al die verschillende hitlijsten op Radio 3. Daarover ben ik gaan praten met Paul van der Lugt en Jan Steeman, die toen verantwoordelijk waren voor het zenderbeleid van Radio 3. Na heel veel en lang praten had ik het voor elkaar. Ze vertrouwden mij wel maar niet het bestuur van de Stichting Top 40. Toch was ik rond voor de Alarmschijf en met de Top 40 was ik op een haar na rond. Totdat Lex in de zomer van 1992 tijdens een bestuursvergadering zei dat de Top 40 niet exclusief op Radio 3 kon, want er zou een commerciële zender aankomen en daar moest de Top 40 ook op worden uitgezonden. Dat werd dus het latere Radio 538. Ik was woedend. Ik zei: ‘Pardon!? Ik ben hier jaren bezig geweest om dit voor elkaar te krijgen, ik ben nu bijna rond en ik moet dit nu afzeggen? No way! Uitgesloten!’ Toen moest ik terug naar Paul van der Lugt om te zeggen dat het geen exclusiviteitsverklaring kon worden. Dus natuurlijk zegt hij: ‘Zie je wel dat het bestuur niet te vertrouwen is?’ Hij had volkomen gelijk maar ik stond met mijn rug tegen de muur. Toen had ik geen andere keuze meer dan de Top 40 te verlaten en het zelf te gaan doen.

‘In november 1992 heb ik Paul van der Lugt verteld dat ik mijn eigen hitlijst wilde opzetten. En ik heb hem gevraagd of Radio 3 geïnteresseerd was daarin mee te doen. Dat wilden ze wel als het een goed en werkbaar plan zou zijn. Op 4 december 1992 heb ik besloten om de Top 40 vaarwel te zeggen. Dat heb ik Lex Harding op vrijdagochtend gemeld, dat ik op staande voet ontslag nam. Ik had ook één zinnetje uit mijn hoofd geleerd en verder heb ik niets gezegd. Iedere andere tekst had mij van de wijs gebracht en dan had hij het toch weer bij me voor elkaar gekregen dat hij me zou manipuleren, want het deed me zeer, de Top 40 was mijn kindje. Diezelfde middag van mijn ontslag belde Rob Out me op en nodigde mij bij hem thuis uit. Daar heeft hij nog aangeboden geld te steken in de nieuwe hitlijst. Dat vond ik bijzonder sociaal van hem. Hij vond dat ik goed werk had gedaan voor de Top 40. En dat het voor de waarde van een hitlijst van belang is wie daar de baas is, heb ik wel bewezen ook. Na mijn vertrek donderde de Top 40 helemaal in. Ze hebben de boel verkocht en er de Rabo Top 40 van gemaakt. En het is alleen een melkkoetje gebleven.

‘Van de Stichting en Lex Harding kreeg ik ook nog een spreekverbod opgelegd voor driekwart jaar. Dat vond ik heel erg lullig, want ik had naar mijn gevoel helemaal niks fouts gedaan. Ik had alleen geprobeerd om een goede, eerlijke hitlijst op te zetten. Ik heb daarmee wel de eeuwige verdoemenis van Lex Harding over me heen gekregen. Nou, dat zal me een rotzorg zijn. Hij blij, ik blij. Hij omdat hij van me af was en zo kon hij nog meer centjes verdienen. En ik blij, want ik had een nieuwe, eerlijke hitlijst. Eén hitlijst voor heel Radio 3, en Veronica zou die natuurlijk mogen uitzenden. Maar er was nog wel een ander probleem. Vlak voor mijn vertrek bij de Top 40 had ik nog een contract ondertekend met Rob Out als directeur van Veronica én als voorzitter van  de Stichting Top 40. Daarmee was vastgelegd dat Veronica nog heel het komende jaar de Top 40 moest uitzenden. We hebben het over 1993. Dus daar konden we niet meer onderuit. Veronica dacht nog de Top 40 dan maar ’s nachts uit te zenden maar dat mocht ook niet. Dat was een fikse tegenslag voor die nieuwe hitlijst.

‘Die nieuwe hitparade werd de Mega Top 50. Veronica wilde ook van de Top 40 af, die moest Harding maar meenemen. Maar Veronica kon de Mega Top 50 dus nog niet uitzenden. Helaas moesten we daarom met de TROS in zee. Dat was een verstandshuwelijk waar we op dat moment heel blij mee waren. Alleen het eerste jaar had je zaterdag nog de Top 40 bij Veronica en zondag de Mega Top 50 bij de TROS. Maar daarna is de Mega Top 50 op zaterdag gekomen en gebleven. De Mega Top 50 en de bijbehorende Megahit werden een succes en Radio 3 had nog maar één hitlijst over. Dat is goed voor die zender geweest. En dat is uiteindelijk ook wat Veronica wilde, één hitlijst op Radio 3. Vanaf 1994 zijn ze ’m gaan uitzenden op radio én tv. Nadat ze commercieel zijn gegaan is de Mega Top 50 bij Radio 3 gebleven en heeft Veronica nooit meer een goede hitlijst gehad.’

Veronica past steeds meer in het bestel

Op Radio 3 is het toch raar om afscheid te nemen van typische Veronica-radio-elementen als de Top 40 en de Alarmschijf. Maar ook op tv wordt samengewerkt waardoor er Veronica-titels verdwijnen. Veronica zendt uit op Nederland 2, samen met de TROS en de eo. Een niet erg logische combinatie die de politiek in een vlaag van verstandsverbijstering heeft doorgedrukt. De constructie wordt later weeffout genoemd en in 2004 hersteld als de eo verhuist naar Nederland 1 met de veel logischer partners kro en NCRV. Toch ontstaat er zelfs een samenwerking tussen de eo en Veronica, in combinatie met de TROS, als de drie afzonderlijke actualiteitenrubrieken worden opgeheven en 2Vandaag wordt gestart. eo’s Tijdsein, TROS Aktua en Veronica’s eigen Nieuwslijn worden samengevoegd in één gezamenlijke titel die in de vooravond op Nederland 2 een succes zou worden. In 1994 slaan TROS en Veronica de handen ineen om een dagelijkse soap op Nederland 2 mogelijk te maken. Onderweg Naar Morgen staat een halfuur voor de succesvolle concurrent van rtl4, Goede Tijden Slechte Tijden. En hoewel de tweede soap nooit zo populair wordt als die eerste, is het wel een succes. Veronica zou de soap in 1995 meenemen op haar eigen tv-zender.

Daarnaast valt vooral op dat de scherpe kantjes er wel van af zijn in de programmering. Veronica is een omroep als alle andere geworden, een die zich bovendien van z’n beste kant wil laten zien naar de collega-omroepen. De voormalige luis in de pels zoekt nu samenwerking met andere omroepen. Joop Daalmeijer is voorstander van die samenwerking. ‘Veronica heeft ook meebetaald aan de sportrechten. Voor Veronica volstrekt oninteressant maar voor de publieke omroep erg goed. In de tijd van Rob Out heeft hij nog een megadeal gemaakt met  de bbc over alle toneelstukken van Shakespeare. Daar heeft de publieke omroep in Nederland aan meegedaan maar dat kon alleen als Veronica meedeed. Ook de Vereniging heeft veel bijbetaald aan diverse projecten die anders nooit tot stand waren gekomen. Ik vind dat wij daar als een goede publieke omroep hebben gefunctioneerd.’

Programma’s in 1993-1994

• TELEVISIE:

Veronica Goes Asia dit seizoen, en onder andere Adam Curry gaat op pad naar mooie oorden. Adam doet bovendien verslag in het Veronicablad. Hij presenteert ook de geflopte quiz Gossip, een roddelspelquiz. Curry heeft voor drie jaar bijgetekend bij Veronica en pendelt op en neer om deze programma’s op te nemen. Ook maakt hij wekelijks zijn radioshow, Rave Radio, later ook nog The Factory geheten, die hij opneemt in z’n thuisstudio in New Jersey.

Gijs Staverman is ingeburgerd bij Veronica als presentator van de Top 40 op zowel radio als tv. Als de overstap wordt gemaakt naar de Mega Top 50 staat Gijs met evenveel enthousiasme deze nieuwe hitlijst te verkopen alsof er nooit een andere hitparade heeft bestaan bij Veronica.

Belangrijkste wapenfeit voor het nieuwe tv-seizoen is de dagelijkse soap Onderweg Naar Morgen. Samen met de TROS worden er bij voorbaat tweehonderd afleveringen besteld, kosten zestien miljoen gulden. Het zijn vertalingen en bewerkingen van Ryan’s Hope, de ‘kwaliteitssoap’ uit Amerika, die daar van 1975 tot 1989 had gedraaid. Elke werkdag om halfacht op tv2 is de publieke concurrentie voor Goede Tijden Slechte Tijden van rtl4 te zien. Waarom is onm beter dan gtst bij de concurrent? Het Veronica blad vertelt: ‘Van den Ende – die ook gtst maakt – bouwt een duizend vierkante meter decor, niet zoals bij gtst van hol bordkarton, maar met een compleet uit steen en hout opgetrokken café en ziekenhuis. De onderwerpen variëren qua diepgang ook meer dan bij gtst. Niet wekenlang alleen maar ‘wie is de moeder van Peter Kelder’, maar een mix van ‘ernstig’ drama – tot aids en euthanasie toe – plus smeuïge ontwikkelingen.’ Conclusie: de serie moet het meer van de karakterontwikkelingen hebben dan van gebeurtenissen zoals bij gtst. Toch zou onm altijd tweede viool blijven spelen.

• RADIO:

Eind 1993 brengt de eerste Mega Music Dance Experience. Op 13 november is de hele Jaarbeurs afgehuurd voor een dansfestijn dat een groot succes wordt, mede door de gelijknamige dubbel-cd’s met housemuziek van het feest. Het is ook een duur feest, typisch iets om als publieke omroep te doen. Allard Berends weet nog meer kostbare uitstapjes: ‘We hebben zoveel leuke dingen gedaan. We hadden toen die Veronica Zomertruuk. Gingen we drie weken met een truck door Oostenrijk rijden. Het slaat eigenlijk nergens op maar het was wel leuk om te doen. En er werd veel naar geluisterd. Elke avond feesten daar. We hadden gewoon een hartstikke leuke club mensen, zowel bij de informatieve sector als in de muziekhoek.’

Een dagje Radio 3 eind 1993:

• 06.00-08.00 uur Ook Goeiemorgen, met Gijs Staverman
• 08.00-10.00 uur Goud van Oud, met nieuwkomer Edwin Diergaarde
• 10.00-12.00 uur D’r Rob of d’r onder, met Rob Stenders
• 12.00-14.00 uur Evers in ’t wild, met Edwin Evers
• 14.00-17.00 uur de Top 40, met Gijs Staverman
• 19.00-20.00 uur Rave Radio, Adam Curry met zijn vanuit Amerika ingestuurde dat-bandje met housemuziek erop.

Na achten komt op zaterdag voortaan de kro met het livemuziekprogramma Leidsekade Live en daarna 2 Meter de avond in met Jan Douwe Kroeske (VARA). Die programma’s sluiten qua sfeer totaal niet aan bij de rest van de Veronica-dag. Na middernacht gaat die Veronica-dag weer verder met Shock Radio (‘met die hufter van een Stenders’ volgens de gidsteksten). Shock Radio wordt wat de naam belooft, choqueren om het choqueren. ‘Dat moet je dus nooit zeggen, dat je gaat choqueren, dat moet je doen’, zou Robert Jensen er later over zeggen.

Ook mensen als Harding en De Zwart geven aan dat zij niet enthousiast zijn over de formule. Overigens is veel van wat hier is gebeurd nu behoorlijk gangbaar geworden in overdagprogramma’s. Er is dus wel degelijk een trend gezet in Nederland met Shock Radio. De formule is wel toevertrouwd aan Stenders, toch de vreemde eend in de Veronica-bijt. In Shock Radio wordt format-vrije radio gemaakt, alle – soms onverenigbare – muziekstijlen door elkaar gedraaid en er worden mensen aan de telefoon voor de gek gehouden. Vooral stemmetjesman Hilbert Elskamp maakt hier veel humoristische sketches, onder andere als Chriet Titulaer, Koos Alberts en 2-Unlimited rapper Ray Slijngaard.

Binnen het Stenders-team komt Floortje Dessing (later bekend van Veronica-reisprogramma’s op tv) goed kijken naar haar voorbeeld Rob. En ook de van Stadsomroep Utrecht afkomstige Fred Siebelink mag hier in de weg lopen en zou daarna een onlosmakelijk onderdeel van alle Stenders-programma’s gaan worden. Het team wordt on-air goed dronken of gebruikt lsd, hypocrisie van beroemde Nederlanders wordt treffend te kakken gezet. Maar het Shock-team gaat een stap te ver als een andere typetjesman voetbaltrainer Barry Hughes opbelt en doet alsof hij een speler met zelfmoordneigingen is. Hughes gaat hem oprecht helpen en dan is het geen grap meer. Ook niet voor de Veronica-directie die Stenders zijn programma ontneemt. Het programma duurt maar anderhalf jaar (van februari 1993 tot september 1994). Daarna gaat het nachtteam verder onder de naam Outlaw Radio, om het dan maar vooral in de muziek te zoeken.

Radio 2 woensdag:

• 07.00-09.00 uur Ook Goeiemorgen, met Tom Collins!
• 09.00-12.00 uur Muziek terwijl u werkt, met Roland Snoeijer
• 12.00-14.00 uur Het is maar een spelletje, Ad Bouman en Rob Stenders
• 14.00-17.00 uur Nederland Muziekland, Chiel van Praag, Gijs Staverman en Bart de Graaff

Adje Bouman en muziekliefhebber Rob Stenders blijken toch een te vreemde match voor overdagradio. Dit wordt in 1994 vervangen in Het hart van twee, waarin Adje Bouman samengaat met volkszanger Albert West.

En op vrijdagavond op Radio 2:

• 19.00-21.00 uur De hits van, met Ad Bouman
• 21.00-24.00 uur Listen To The Music, met Rob Stenders

In de loop van dit seizoen komt Club Veronica Trend van het slechtbeluisterde Radio 5 naar Radio 2, waar het vrijdagavond van zeven tot acht wordt uitgezonden. En in Countdown Café worden Kees Baars en Alfred Lagarde weer herenigd.

Het onschuldige gezichtje van blondine Corine Schippers sierde die campagne. Ze was weliswaar minder sletterig gefotografeerd dan vorige boegbeelden, maar ze droeg wel weer het bekende Veronica-stempel.

Om het echt anders te doen brak het Nieuwe Veronica begin 1994 met die traditie. Perschef Jan Morriën mocht dit keer met een roodharige dame aan komen zetten. Het werd Claudia de Graaf, een lief sproeterig meisje. Minder een ‘sloerie’ dan sommige Veronica-dames hiervoor. Maar lang zou Claudia niet blijven. Het hielp ook niet dat ze bij een fotosessie in de besneeuwde bergen haar enkel brak en daardoor een behoorlijke tijd niet meer promotioneel over stranden kon rennen. Bij het commercieel gaan in 1995 werd dan ook weer een blondine naar binnen gereden. Een dartelende Leontine Ruiters mocht in strakke badpakjes poseren voor een heuse Veronica-kalender. Ze zat in alle promotiefilmpjes rondom het commercieel gaan in 1995 en is nog een klein jaartje boegbeeld gebleven. Leontine is het laatste Gezicht van Veronica geweest, na haar stille vertrek deed de omroep het zonder blikvanger. Pas in 2004 kwam er bij de relaunch van Radio Veronica weer een blonde dame aan te pas. Maar deze Nienke van Eck oogde een stuk minder uitdagend dan al die iconen uit vorige decennia. Ze was minder ordi. Ze zou nooit in het OutHarding tijdperk aangenomen zijn.

De onvermijdelijke commerciële wending

In de jaren dat Veronica haar best doet samen te werken met andere publieke omroepen en een gewaardeerd plekje in dat publieke bestel te veroveren, zitten andere partijen in de media niet stil. De aangekondigde verdeling van etherfrequenties levert meer nieuwe radiozenders op die zich melden aan de poort van de overheid. Ook op tv-gebied rommelt het. rtl meent dat er ruimte is voor een tweede zender. Dit rtl5 moet een echte mannenzender worden en dus een aanvulling op het vooral vrouwelijke profiel van rtl4. In oktober 1993 beginnen de Luxemburgers en blijkt het nog niet zo eenvoudig te zijn een tweede succes in de markt te zetten.

Eind 1993 komen er weer gesprekken op gang over een commerciële toekomst van Veronica. Ondanks dat Van der Reijden een jaar ervoor nog had gesteld dat Veronica niet commercieel wilde gaan. Hij zei daar overigens wel het woordje ‘voorlopig’ bij, maar dat dit voorlopig nog geen jaar zou duren, had niemand verwacht. Er was bij Veronica wel een werkgroepje ‘commercieel gaan’. Onder anderen zaten daarVan der Reijden zelf en Willem van der Meer de Walcheren in. Maar dat werkgroepje had het na het Véronique-avontuur rustig aan gedaan. Vrijblijvende gesprekken, ja, dat kon altijd wel. Zo wordt er na de niet zo succesvolle start van rtl5 vanuit Luxemburg geopperd dat Veronica misschien rtl5 moet gaan vullen. Dat blijkt op de muziek vooruitlopen te zijn.

Maar Joop van den Ende en John de Mol brengen de boel wél aan het rollen. De twee producenten van veel Nederlands amusement zijn helemaal niet tevreden met de gang van zaken bij hun grootste afnemer, rtl. De Luxemburgers blijken stug en erg op de centen. Vooral ene Freddy Thyes blijkt een kille rekenmeester. Er volgen vele clashes tussen Van den Ende en Thyes. rtl4 floreert dankzij de programma’s van Joop, maar of het ook niet voor minder geld kan allemaal. Van den Ende en De Mol komen erachter dat ze beiden problemen hebben met de Luxemburgers en besluiten voortaan samen op te trekken. Dit heeft de uiteindelijke oprichting van Endemol tot gevolg. En beide mannen willen een andere plek om hun programma’s af te kunnen zetten, zodat ze niet meer zo afhankelijk zijn van rtl. Veronica lijkt de ideale partner. Geen medianaam zo sterk als het succesvolle Veronica.

In november 1993 komt Joop van den Ende langs bij Joop Daalmeijer om daarna ook op het kantoor van Van der Reijden handen te schudden. Daarop volgen meerdere ontmoetingen, met John de Mol erbij. Er worden plannetjes gemaakt om samen commercieel te gaan. Die plannen worden op verzoek van de producenten Joop en John samen met de TROS besproken. TROS-directeur Karel van Doodewaerd gaat dan meepraten en er worden businessplannen geschreven. Daar moet ook een radioplan bij, want tja, daar werken zestig mensen bij die omroepen en die mensen moet toch een plekje geboden worden. Voor John en Joop is dat natuurlijk niet de bedoeling geweest en het zijn mede dit soort condities die het praten met een publieke omroep als partner onaantrekkelijk maken voor commerciële partijen.

Maar Joop van den Ende wil het dit keer goed doen. Het debacle met zijn ‘sterrennet’ uit 1989, tv10, is Joop nog lang niet vergeten. Hij heeft daarom het idee om de rtl-top weg te kopen. Het gaat om de oud-Veronicanen Bert van der Veer en Ruud Hendriks. Beide mannen namen sleutelposities in bij rtl en Van den Ende werkt graag met hen samen. Zij begrepen hem wél, waar die Luxemburgers elke keer als ‘botte lummels’ de boel kwamen verpesten. Maar de commotie rondom de terugkeer van Lex Harding bij Veronica na het Véronique-avontuur ligt nog te vers in het geheugen. Nu Hendriks en Van der Veer weer bij Veronica terughalen, is een stap te ver. Daarom wordt er gekozen voor de oud-TROS-directeur Cees den Daas als baas. Die voelt daar wel voor en ook Joop Daalmeijer lijkt dat namens Veronica wel te zien zitten.

Maar dan wordt het plan naar de pers gelekt en blijkt het TROS-personeel boos, want ze zijn niet op de hoogte. Karel van Doodewaerd ziet de bui al hangen en haast zich te roepen dat hij echt liever in het publieke bestel blijft. Plots weet hij allemaal bezwaren over de samenwerkingsplannen. Hij redt daarmee zijn baan maar Van der Reijden is not amused. De twee partijen trokken daarna niet meer gezamenlijk op om te pogen commercieel te gaan. De TROS praat nog met rtl over een rtl6 zonder Endemol en zonder Veronica, maar dat loopt op niets uit.

Ondertussen zoeken John en Joop nog steeds naar een nieuwe zender om al hun shows, quizzen, series en spelletjes op te plaatsen. Een zender waar ze zelf een aandeel en dus ook zeggenschap in zouden hebben. Mei 1994 wil Endemol nieuwe afspraken maken met rtl. De producenten zetten de onderhandelingen onder druk met het dreigement dat als de condities niet gunstig zijn, ze zelf wel een nieuwe zender zullen beginnen. Endemol heeft daar tweehonderd miljoen gulden voor over. Als mogelijke partner wordt gesproken met nbc, met oudgediende Patrick Cox. Inmiddels werkt ook Ruud Hendriks in Londen bij nbc Super Channel en hij staat nog steeds hoog op het verlanglijstje van Joop. Er wordt ook gepraat met een onbekende partij die commerciële tv in Nederland wil gaan maken, het Zweedse SBS. En ook met Veronica wordt opnieuw overlegd. Endemol rekent op honderdtwintig miljoen inbreng van Veronica, maar Van der Reijden zegt maar 75 miljoen gulden in kas te hebben. Toch halen John en Joop Ruud Hendriks uit Engeland om te praten over een directeurschap van het nieuw op te richten commerciële Veronica. Onder aanvoering van Hendriks gooit Endemol vele lijntjes uit. Wie zal er happen?

De strategische alliantie

Er wordt een unieke samenwerking met de publieke omroep gezocht. Wat als Endemol nu eens een groot aantal sterren en succesvolle programma’s terug zou brengen bij de publieke omroep? Vooral Nederland 2 en de TROS zouden daarvan profiteren. De tegenprestatie zou een mooie uittocht zijn van Veronica het bestel uit. Met bijvoorbeeld medeneming van de programmagegevens voor het Veronica Magazine. En het mogen uitzenden van een aantal sportevenementen. Endemol praat met NOS-voorman André van der Louw en VARA’s Marcel van Dam over een strategische alliantie. Maar deze heren zijn voorzichtig en volgens de Endemollers behoorlijk arrogant. Dus praten Hendriks en De Mol ook weer met rtl. Wat als Endemol nu samen met Veronica een commerciële zender zou opzetten waar rtl dan vijftig procent aandeel in zou hebben en de andere helft is dan voor de combi Veronica-Endemol? De sterren blijven dan ook voor rtl beschikbaar. De Luxemburgers hebben er wel oren naar maar reageren toch te zuinig. In het conceptcontract staan zoveel mitsen en maren dat Endemol er niet blij van wordt. De afkeer jegens de Luxemburgers is sterker dan de hekel aan de hooghartige houding van de Hilversumse bestuurders.

Op 3 oktober 1994, daags na het vijfjarig bestaansfeestje van rtl4, besluit Veronica bekend te maken dat ze commercieel wil gaan, samen met Endemol. De Veronica-leden hebben in Hoenderloo op een ledenvergadering unaniem ingestemd met de plannen. Joop van der Reijden gaat samen met Joop van den Ende en John de Mol een supercombinatie aan van het sterkste mediamerk met de sterkste tv-producent. De twee bigshots van Endemol zijn blij te kunnen breken met rtl. Joop van den Ende spreekt zijn afkeer iets te openlijk uit: ‘Wij zijn blij om bevrijd te zijn van de overheersers.’ Een uitspraak die nog een staartje zou krijgen… Ook John de Mol laat zijn personeel weten blij te zijn niets meer met de Luxemburgers te maken te hebben. De top van Endemol wil zo veel mogelijk sterren en succesvolle tv-formats meenemen en bij het commerciële Veronica uitzenden. Daarmee zou Veronica wel eens de grootste zender van het land kunnen worden. Het zou een gevoelige slag zijn voor rtl4. Wat de Endemol-quizzen en -spelletjes met Jong, Snel en Wild van doen zouden hebben, wordt niet duidelijk. Het ging een commercieel bijzonder lucratieve onderneming worden en dat was een stuk belangrijker. Een ander imago is dan zo gevonden. Bovendien is er voorzien in een interessante combinatie met het publieke omroepbestel.

De NOS biedt aan Endemol een afzetgarantie aan van veertig tot tachtig miljoen gulden per jaar. De programmagegevens voor de gidsen zullen inderdaad kosteloos onderling uitgewisseld worden. Andere commerciële partijen mogen geen gids maken, Veronica krijgt dus een uniek alleenrecht. En ze zullen gaan samenwerken op het terrein van de sportrechten, waardoor er voetbal bij Veronica te zien zal zijn. Voorwaar een bruidsschat om trots op te zijn.

De politieke motieven

Hoewel de VPRO maar ook de TROS mordicus tegen deze strategische alliantie gekant waren, kwam de deal er toch. Hoe kon dat gebeuren? Het heeft met bemoeienis van belangrijke topambtenaren uit Den Haag te maken. Het overheidsbeleid op mediagebied had geleid tot rare excessen. De grootste radio- en tv-zenders waren in 1994 buitenlandse stations, omdat de overheid tot die tijd Nederlandse initiatieven onmogelijk had gemaakt. De politiek wilde dat beter regelen. Er moest een duaal bestel komen, ofwel publieke en commerciële media die naast elkaar bestaan. De overheid wilde wel grote zekerheden voor de publieke omroep inbouwen. Commerciële omroep mocht dan wel maar de publieken brachten een belangrijk tegenwicht tegen de vervlakking, zo werd gedacht. Dat moest hoe dan ook sterk ondersteund worden. Nu diende zich de kans aan om de weggelopen sterren en hitprogramma’s terug te brengen bij de publieke omroep. De concurrentie uit Luxemburg zou een gevoelige slag toegebracht worden. Bovendien zou een commercieel Veronica een Nederlandse zender worden en zich dus moeten houden aan de Nederlandse mediawetgeving. De strategische alliantie was dus een buitenkansje om eerdere missers in het mediabeleid te herstellen.

Een opportunity dus voor Harry Kramer, topambtenaar op het departement van Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen (ocw). Hij bepaalde veel van het mediabeleid dat de staatssecretarissen Brinkman, d’Ancona, Nuis en Van der Ploeg uitvoerden. Op de achtergrond regisseerde Kramer nu de overeenkomst tussen de Endemol-producenten, Veronica en de publieke omroep. De ambtenaren mochten niets zeggen maar zaten hoofdschuddend of knikkend bij vergaderingen de boel wel degelijk te sturen. De bezwaren van TROS en VPRO werden overruled toen Veronica had gedreigd opnieuw met rtl te gaan praten als de afnamegarantie aan Endemol niet gegeven zou worden. Dus beloofde de NOS relevante hoeveelheden programma’s bij Joop en John te kopen in ruil voor de medewerking van de sterren aan die publieke omroepen.

De samenwerking werd beklonken met de oprichting van de Veronica Media Groep. Jeroen Kijk in de Vegte (KidV) werkte in die dagen bij Club Veronica Kids. KidV: ‘Wij zagen het wel zitten met Endemol. Het leek al rond te zijn, we konden zelfs al intern met Endemol-mensen mailen. We zijn met de bus naar Aalsmeer geweest om te kijken wat Endemol voor een bedrijf was. Dat was glamorous, het leek me leuk. Het voelde alsof er iets heel goeds te gebeuren stond.

Dat wat het laatste seizoen van Veronica in het publieke bestel bleek te worden, zag er zo uit:

Programma’s in 1994-1995

• TELEVISIE:

Het seizoen begint al lekker onder de aanprijzing ‘Meer seks dan ooit! Sextember bij Veronica.’ Verder wordt de samenwerking met First Floor Features aangekondigd. fff was bekend van Flodder, maar Peter Hoogendoorn zou over de samenwerking zegen: ‘Wat een weggegooid geld!’ De samenwerking start met de onbekend gebleven comedyserie Achter het scherm.

Nieuw bij de VOO zijn: Pril geluk, een Nederlandse comedy Lucky Lotto Live, met Anita Witzier Eerst zien, is de naam van een reeks reportages waarin Feike Salverda gewone Nederlanders ontmoet. Op stap, met Gert Berg in het nachtleven Veronica Auto, met Huub Stapel en Julia Samuël Mega Top 50, Gijs Staverman op donderdag 17 uur met de opvolger van de Top 40 op tv. Ook is er weer een aangepaste versie van Club Veronica tv. Kortweg cvtv, met Judith de Klijn en Danny Rook en Club-jongeren die zelf items mogen maken. Boobytrap is een spelshow met de Belg Felice Damiano (later door Bart de Graaff overgenomen). tv Sport (samen met TROS) is op zondag van 11.30 tot 12.00 uur te zien, met Elsemieke Havinga en Jack van Gelder. Stop de strop, een nieuw spel met Robert ten Brink The World Of Survival, een natuurserie Tweede Lijn, een documentaireserie.

En nieuwe buitenlandse successen zijn er ook: Red Shoe Diaries, softporno aan elkaar gepraat door David Duchovny. X-files, weer David Duchovny (Fox Mulder) met Gillian Anderson (Agent Dana Scully). Deze sciencefictionserie wordt een jarenlang succes op de Nederlandse tv voor iedereen die graag gelooft dat er buitenaards leven is. The Truth Is Out There! Elke werkdag is er onm, van 18.55 tot 19.25 uur op tv2.

Een dinsdag op tv2:

• 19.35 uur Melrose Place
• 20.25 uur All You Need Is Love
• 21.40 uur Die 2 nieuwe koeien
• 22.10 uur In de Vlaamsche Pot
• 22.40 uur Veronica-film & video (René Mioch)
• 23.15 uur X-files

Een donderdag op tv2:

• 19.25 uur Flodder
• 19.55 uur Lucky Lotto Live
• 20.55 uur Eerst Zien
• 21.25 uur Veronica-Auto
• 21.55 uur Een film

Mei 1995 is Meimaand Maffiamaand (qua films dus). En Veronica gaat wel op reis voor een nieuwe serie Veronica Goes (naar Australië), maar die reisverslagen bewaren ze voor hun commerciële start in september 1995. In de zomer van 1995 is er Veronica Goes Back Home. Met veel oud eigen archiefmateriaal en, ja hoor, nog eenmaal, de boot! In de laatste maanden VOO-tv komen er nog snel wat nieuwe titels, zoals De Travestiet Show, met Robert ten Brink en Nicky Nicole Uuh…vergeet je tandenborstel niet, met Rolf Wouters.

• RADIO:

Op de radio wordt niet veel veranderd. Vanaf 1995 is ook Radio 2 horizontaal geprogrammeerd en levert de VOO haar bijdrage tussen 2 en 5 uur. Nederland Muziekland met Peter Schuiten en een rubriek van Adje Bouman.

Op Radio 1 is de maandagavond nog aangepast:

• 17.00-19.00 uur VNR, met Rob Trip en Ariane de Lepper
• 19.00-20.00 uur TokRadio, met Rob Stenders
• 20.00-21.00 uur VNR Thema, Rob Trip met één gast of onderwerp
• 21.00-22.00 uur CultuurRadio, met Jeroen Wielaert
• 22.00-23.00 uur SportRadio, ook met Jeroen Wielaert

Rave Radio op Radio 3 verhuist naar 23.00- 24.00 uur en de Stenders-nacht heeft vast een cryptische verwijzing naar de middengolffrequentie (1224) vanaf september. Het heet 12+2+4=6 uur lang de betere popradio, met in het laatste stuk nacht het radiodebuut van Arjen Grolleman. En Van Inkel vertrekt in april 1995 van Radio 3 en hij wordt waargenomen door een debuterende Robert Jensen in De Robert Service Salon.

Start en dood van de Veronica Media Groep

De samenwerking tussen Endemol en Veronica verloopt in de weken na de bekendmaking van de plannen echter stroefjes. De ondernemingsraad van Veronica vindt dat Endemol te veel het voortouw neemt en de omroep alleen als drager voor haar eigen producties ziet. Bovendien wil Endemol rtl-mensen aannemen waar Veronica meent zelf al gekwalificeerd personeel in huis te hebben. Joop van der Reijden ziet Endemol de baas spelen en grijpt dus in. Er is toen nog even gesproken met SBS, maar SBS-baas Harry Sloan wil geen producenten als aandeelhouder. Dan suggereert Van der Reijden toch weer met rtl te gaan praten…

Op 7 december 1994 wordt duidelijk dat de Veronica Media Groep (vmg) niet strategisch gaat samenwerken met het publieke omroepbestel. Er wordt inderdaad samenwerking gezocht met rtl. Of liever gezegd: rtl zoekt contact met de vmg, ze hebben tenslotte nogal wat te verliezen als die mediareus er echt zou komen. En dus wordt de samenwerking met ‘de onderdrukker’ weer aangegaan. rtl zou bereid zijn meer geld vrij te maken voor series en speelfilms. Dat vindt de jongerenomroep belangrijk, want fictie is bepaald niet het onbelangrijkste element uit de Veronica-programmering. Ook voor Endemol is het uiteindelijk toch interessanter om in een alliantie met drie zenders te zitten, want dat levert meer kansen tot nog meer afzet op.

Jeroen Kijk in de Vegte was als veel collega’s teleurgesteld. KidV: ‘De samenwerking met rtl voelde als een tweede keus. Dat moest dan maar. Kwamen we bij dat rommelige gebouw op de Franciscusweg terecht, pfff…’ Oudgediende Ad Bouman had ook meer op met Van den Ende. Bouman denkt te weten waarom de deal is stukgelopen: ‘Van der Reijden was binnengehaald als strateeg, als bemiddelaar. Maar toen de onderhandelingen met Van den Ende liepen, kreeg ik de indruk dat hij toch vooral aan zichzelf dacht. Hij is er ook in z’n eentje uitgestapt, dat was zijn eigen beslissing.’ Jeroen van Inkel voegt toe: ‘Waarschijnlijk was er weer ruzie tussen opa en Endemol. Op onverklaarbare wijze heeft Veronica besloten weer met rtl in zee te gaan. Daarmee hebben ze opnieuw de Luxemburgers toegang verschaft tot ons mediabestel. Ik heb die beslissing nooit begrepen.

De strategische alliantie met de publieke omroep wordt in één dag tijd opgezegd, de publieke bestuurders Marcel van Dam (VARA) en Bauke Geersing (NOS) in verbijstering achterlatend. Ook de vakbonden maken zich zorgen als de alliantie met de publieke omroep afketst. Er waren werkgelegenheidsgaranties gegeven en afspraken gemaakt over de arbeidsvoorwaarden binnen de vmg. Dat  spel moest nu helemaal opnieuw gespeeld worden en samengaan met een commerciële partner biedt dan een stuk minder zekerheid.

an een stuk minder zekerheid. Er komt een nieuw monsterverbond, een samenwerking tussen Endemol, Veronica, rtl en uitgeverij vnu. Die laatste partij, toen verantwoordelijk voor bladen als Nieuwe Revu en Panorama, was nieuw. vnu zorgt voor meer startkapitaal en een betere spreiding van de risico’s, zo zei men. Bert van der Veer moest de man worden die het programmaschema voor het commerciële Veronica in elkaar ging fietsen. Hij kwam bij de Veronicanen op het Laapersveld te werken.

Van der Veer blikt terug: ‘Joop en John wilden dat ik de programmadirecteur zou worden van een nieuw, commercieel Veronica. Dit geheel tot ongenoegen van Joop van der Reijden, die daar een andere kandidaat voor had bedacht. Uiteindelijk ben ik bij Joop Van den Ende op de payroll gekomen en maar begonnen. Omdat er verder niets gebeurde, was men toch blij dat er eindelijk iemand het commerciële stadium ging voorbereiden. Bij Veronica kon ik niks. In die gebureaucratiseerde structuur was het zelfs godsonmogelijk om binnen twee weken een werkende computer op mijn bureau te krijgen. Dus bedacht ik thuis een plan voor vier zenders, in samenwerking met rtl. Het werden er dan drie, maar verder is dat nog aardig uitgekomen.’ Ondertussen wordt er in Amsterdam gewerkt aan nóg een commerciële zender. Initiatiefnemer is weer een buitenlands bedrijf, het Zweedse Scandinavian Broadcasting System. Oud-AVRO-tv-journalist Fons van Westerloo had net van het kwakkelende rtl5 een succesvolle mannenzender gemaakt (met veel seks en actiefilms). Hij werd door de Zweden benaderd om nu een nieuwe Nederlandse zender in de markt te zetten. Samen met Bart in ’t Hout gaat hij de opgedane kennis gebruiken voor een directe concurrent van zijn oude baas.

De mannen maken bij rtl nog de deal met Veronica mee. Daarom weten ze dat het hoog spel was van Veronica om te dreigen zelfstandig een zender te beginnen. Bart in ’t Hout: ‘De strategische alliantie met de publieke omroep van Endemol klapte op 8 december. Endemol wilde een grote afzet voor hun producties. Daar hadden ze of rtl4 of de publieke omroep voor nodig. Het dreigement dat ze alleen met Veronica een zender zouden beginnen als de publieke omroep geen afzetgarantie zou geven, is onzin. Op alleen Veronica hadden ze veel te weinig producties kunnen afzetten. En dus waren zij gedwongen terug te keren naar de rtl-schoot.’ Fons van Westerloo: ‘Precies. rtl had Veronica hélemaal niet nodig en men had veel te laat in de gaten dat Veronica het zelfstandig nooit zou kunnen. Als men eerder had ingezien dat dat eigenlijk bluf was van Veronica en Endemol, dan was het ondenkbaar geweest dat Veronica ooit ook maar een begin van een winstgevende onderneming zou zijn geworden. Endemol was na verloop van tijd met hangende pootjes teruggekomen bij rtl of wie dan ook, om te vragen of zij alsjeblieft van hun diensten gebruik wensten te maken. Maar ze waren bij rtl zo bang dat Endemol hun successen van rtl4 weg zou halen, ze durfden dat verlies niet te nemen.

Vlak voor het vertrek van Fons en Bart van rtl naar SBS, krijgt Fons nog een fax van Bert van der Veer onder ogen. Onderwerp: vier tv-stations van rtl, Endemol en Veronica. Van Westerloo: ‘Bert van der Veer was van rtl naar Veronica gegaan om de commerciële plannen op te zetten. Hij faxte naar rtl een plan voor vier tv-stations. Maar hij was vergeten de oorspronkelijke datum van dat plan weg te halen, die stond onderaan de fax. En daaruit bleek dat Veronica en Endemol al lang daarvoor rekening hadden gehouden met rtl als partner. Had rtl dat eerder al niet serieus geloofd, zouden ze een veel beter contract hebben kunnen sluiten met Endemol. Het uiteindelijke contract voor de hmg is toch een behoorlijke molensteen om de nek van die omroep geworden.’

De Holland Media Groep is een feit

Duidelijk was dat Endemol nog het meest te winnen had met de nieuwe deal. Het productiecontract van Endemol met rtl garandeerde onder andere een afnamegarantie van tien jaar ter waarde van tweehonderdtwintig miljoen gulden per jaar! Inkomsten uit gesponsorde programma’s waren ook voor de producent. De nieuwe samenwerking kreeg de naam Holland Media Groep. Op 22 maart 1995 werd de deal tussen Veronica, Endemol, rtl en de vnu beklonken. Overigens werd pas eind februari 1996 de hmg definitief opgericht. Maar dat kwam door allerlei vertragende factoren vanuit de politieke hoek.

Minister Wijers van Economische Zaken wilde april 1995 de op handen zijnde samenwerking binnen de hmg laten toetsen aan Europese regelgeving. Hij vreesde een te grote machtsconcentratie in medialand. Karel van Miert van de Europese Commissie met concurrentiebeleid in zijn portefeuille ging dit uitzoeken. Hij wilde uiteindelijk het productiecontract van rtl met Endemol halveren tot honderdtien miljoen gulden per jaar. Ook wilde Van Miert het aandeel Endemol in de hmg terugbrengen van 23 procent naar 7,5 procent. Bovendien moest de hmg rtl5 afstoten of uitkleden. De machtsconcentratie van de hmg zou worden afgeremd als rtl5 niet groter zou worden dan een zender met maximaal vijf procent marktaandeel.

En weer werd Van den Ende door politici buiten spel gezet bij een deelname in een tv-station. Endemol mocht weliswaar voor 7,5 procent aandeelhouder blijven van de hmg, maar het was financieel handiger om er dan maar helemaal uit te stappen.

Daarna volgt vier jaar steggelen rondom het productiecontract dat Endemol in de deal had bedongen. De afnamegarantie werd teruggebracht naar honderdveertig miljoen gulden op jaarbasis, nog altijd 1,4 miljard garantie voor tien jaar op rij. Endemol verloor tachtig miljoen op jaarbasis maar was wel weer vrij om met andere marktpartijen zaken te doen. Dat was handig omdat sbs6 er ook aan kwam en daar waren ook programma’s nodig.

Warmdraaien voor een commerciële toekomst

Veronica zou commercieel gaan per 1 september 1995. Omroepseizoenen bij de publieke omroepen lopen altijd van september tot september. Dus zou Veronica tot en met 31 augustus 1995 onderdeel blijven van het publieke bestel. Voor die datum mocht het commerciële avontuur niet van start gaan. De maanden voor de commerciële start maakte Veronica echter met grote regelmaat reclame op Nederland 2 en Radio 3FM voor de nieuwe zenders. Dat mocht niet maar zo’n verbod was er natuurlijk om met voeten te treden. Er werden nog snel wat nieuwe namen gelanceerd en formats uitgeprobeerd vanuit de belastingpot. Zo was daar de nieuwe, snelle spelshow van Rolf Wouters: Eh… Vergeet je tandenborstel niet. Drie maanden voor het commercieel gaan uitgeprobeerd en daarna succesvol voortgezet. Jeroen van Inkel hield boos op met zijn dagelijkse radioshow op Radio 3. Hij zou het niet meer kunnen volhouden in dat nare publieke omroepwereldje en vast beginnen met een dagelijkse ontbijtshow op HitRadio 1224, de zender die vanaf september verder zou gaan als HitRadio Veronica. Zijn opvolger was nieuwkomer Robert Jensen, die zo nog een paar maanden op Radio 3 aan een groot publiek voorgesteld kon worden.

Laat Veronica een gat vallen?

Veronica zou in het publieke bestel op Nederland 2 een gat achterlaten van ruim zestien uur televisie per week, zo’n achthonderd uur op jaarbasis. Als commerciële zender zou Veronica tv zo’n 3600 uur moeten vullen. Op radio vulde Veronica in het bestel een kleine zestig uur per week, verdeeld over de vijf Hilversumse radiozenders. Dat zou 168 uur per week gaan worden per radiozender. Veronica wilde minimaal drie zenders starten! Het zou dus een flinke operatie worden om met dezelfde of met minder middelen juist veel meer tv en radio te gaan maken. De zeven-dagen-per-weekcultuur was nieuw voor de huidige generatie Veronicanen, die gewend waren maar één of twee programma’s per week te leveren. Maar dat realiseerden de programmamakers zich begin 1995 nog niet.

Het aanstaande vertrek van Veronica van Nederland 2 wilde netpartner TROS zien op te vangen. Reclameman Kees van der Bas, die al via zijn prwerk contact had met de TROS, werd gepolst of hij niet een nieuwe jongerenzender kon opzetten die dan zendtijd zou krijgen op Nederland 2. De onbekende Van der Bas richtte de omroep Morgana op. De slogan was ‘Het is alles of niks’. Het werd niks. Het bleek een fata morgana om te denken dat jongeren zich massaal zouden aanmelden bij ongeacht welke club het gedachtegoed ‘jongeren’ zou claimen. Hieruit blijkt de ongekende kracht van de merknaam Veronica. Imago is alles in de jongerensector en daar had de brildragende dertiger Van der Bas bar weinig tegenover te zetten. Zelfs het Arnhemse postercollectief Loesje wilde wel een jongerenzender beginnen. Zij hadden in ieder geval nog een image, maar deze club meldde zich te laat aan de poorten van het Commissariaat. En daarmee kwam er geen vervanging voor Veronica in het bestel. Totdat in 1998 een gezichtsbepalende Veronica-held een onverwachtse weg terug baande. Bart de Graaff bewees hoe belangrijk het imago is waarmee je die wedstrijd wél kunt winnen…

De vraag is ook gerechtigd om te bekijken of het vertrek van Veronica de jongeren überhaupt wel bezighield. Die laatste vier jaren in het bestel waren niet bepaald de meest flitsende geweest. Keihard de lekkerste was meer kretologie dan dat er daadwerkelijk een jongerenbeweging op de barricaden stond. Zoals eerder geconstateerd, was de programmering van Veronica, zeker op tv, behoorlijk ingekakt, breed en algemeen geworden. Veronica zou het imago van jong en rebels alleen kunnen blijven claimen uit gebrek aan concurrentie. Er was nog geen tmf, en Radio 538 leed een nog redelijk onopvallend bestaan op de kabel, dus er was nog geen alternatief voor handen voor de jonge kijker en luisteraar. Maar dat zou veranderen, en hiermee heeft Veronica dus zelf de claim dé jongerenzender van Nederland te zijn uit handen gegeven. Een brede algemene zender was commercieel veel interessanter en daar ging het om.

De enorme ambities voor tv

De ambities van Veronica waren ongekend. Er moet een dronken makende euforie geheerst hebben op het Laapersveld toen in 1994 twee tv-zenders en maar liefst zeven radiozenders werden aangekondigd. Het was plannenmakerij, maar het werd naar buiten gebracht zonder een spoor van twijfel of onzekerheid. De term ‘zelfoverschatting’ is beslist niet onterecht. Maar het geloof in de eigen kracht en de merknaam Veronica was onbegrensd. Een terugkerend thema in de Veronica-geschiedenis.

Wat waren de oorspronkelijke plannen voor september 1995? De tv-zender Veronica zou het predicaat ‘Jeans & Young’ krijgen. Omdat een zender met veel Endemol-producties erop natuurlijk niet een echt jonge zender zou zijn, waren er ook plannen voor een tweede tv-station. Bert van der Veer had met hulp van Willem van Kooten een businessplan geschreven voor een muziekzender, met als werknaam ‘Hit-tv’. Het zou als tweede Veronica-kanaal verschijnen met veel clips van binnenlandse artiesten, die nog nergens getoond konden worden. mtv had nog geen Nederlandse uitzendingen en tmf bestond nog niet. Platenmaatschappijen stonden klaar om Veronica en Endemol te steunen. Jeroen van Inkel bedacht samen met Unico Glorie hoe dat station eruit zou moeten zien. Van Inkel: ‘Veronica tv zou een bloemetjesjurkenzender worden. Er moest iets naast die zender komen om het Veronica-gevoel te blijven vertegenwoordigen.’ Op zoek naar nog meer onaangeboorde doelgroepen werd zelfs getracht om KinderNet op te kopen. Deze Nederlandse commerciële kinderzender zou later overgenomen worden door Nickelodeon, maar toenmalig directeur Van Leeuwen voelde er toen nog niets voor zich te laten uitkopen. De kinderdoelgroep bleef dus nog even buiten beeld. En ook de clipzender kwam er niet. De ambities werden ingehaald door businessplannen met een aanzienlijk minder enthousiast makende prognose. Het zou al moeilijk genoeg blijken om één tv-zender en drie radiozenders in de lucht te houden.

De enorme ambities voor radio

En dan waren daar de radioplannen. Veronica wilde een breed radiopallet aanbieden. Dat zou helpen als er door de overheid etherfrequenties verdeeld gingen worden. Unico Glorie, kersverse radiodirecteur, zag ruimte voor maar liefst zeven radiozenders, om mee te beginnen! Glorie: ‘Plannen hadden we genoeg ja. Typisch Veronica. We wilden een popstation, een dansstation, een alternatief station, een nieuwsstation, een concertzender met klassieke muziek, een Nederlandstalige zender en een zender met oldies met Adje Bouman.’ Drie plannen werden er maar gerealiseerd. Hoe staken die plannen in elkaar en wat ging er mis met de andere ideeën?

1. Allereerst was er natuurlijk de brede hitzender die op de lijn van Veronica op Radio 3 moest doorgaan. HitRadio Veronica met de sterren Jeroen van Inkel, Edwin Evers, Rob Stenders, Edwin Diergaarde, Robert Jensen en Gijs Staverman. Dat moest het vlaggenschip worden van de radiovloot. Zonder dit station zou de rest nooit kunnen bestaan, dus zeker was dat HitRadio er zou komen.
2. Een tweede zender was er om al die journalisten van Veronica-radio (en tv) aan het werk te houden. En de wens was ook groot om 24 uur per dag nieuws te maken zoals de Veronica-ploeg meende dat dat moest. Met De Wereld in een Halfuur in het achterhoofd en een beetje TalkRadio erbij. En dus niet zoals op Radio 1 toen nog gebeurde: elke omroep zijn eigen actualiteitenrubriek en veel documentaires, lange achtergrondgesprekken, cultuurprogramma’s en andere drempelverhogende moeilijke zaken. Dit moest Veronica NieuwsRadio (VNR) worden. Voormalig radiohoofd Allard Berends ging die club leiden en VNR begon op 15 oktober met uitzenden.
3. Dan was er de wens van dj Rob Stenders en Countdown Café-producer Jan Hoogesteijn om een alternatief radiostation op te richten, dat het oude VARA-geluid van de jaren tachtig op Radio 3 zou combineren met de snelheid en toegankelijke vormgeving van Radio Veronica. rtl had de kwakkelende classic-rockzender op de kabel, rtl Rock Radio. Bij het samengaan met rtl kon Veronica die frequentie overnemen. Dat station ging vanaf dan Kink fm heten.
4. Het vierde station, een klassieke zender, is er eigenlijk ook gekomen. De Vereniging Veronica nam daarvoor het specialistische en hoog aangeschreven maar immer kwakkelende kabelstation, de Concertzender, over. De Concertzender heeft nooit een opvallend Veronica-stempel gekregen en is na twee jaar subsidie van Veronica door de VPRO en later de Publieke Omroep verder ondersteund.
5. Het vijfde station uit de reeks, de gouwe ouwezender, was er ook bijna gekomen. Het plan was om Radio 10 Gold over te nemen en dat in een Veronica Goud van Oud-station om te dopen. Maar Veronica vond de gevraagde veertig miljoen gulden te veel geld voor dit oldies-format en de deal ging niet door. De andere plannen strandden voornamelijk op distributiebeperkingen.

De plannenmakerij was op zich nog niet zo gek, Veronica zou het allemaal gekund hebben. Maar distributie is in radioland ongekend belangrijk. Als een radiozender niet met een mooi landelijk fm-pakket was uitgerust, had het commercieel gezien weinig zin om de zender überhaupt op te richten. In 1994 waren er voor het eerst landelijke fm-pakketten aan commerciële partijen toebedeeld. Cultuurminister Hedy d’Ancona had dit gedaan op inhoudelijke gronden en daarom gekozen voor partijen die aanvullend en dus niet bedreigend zouden zijn voor de publieke omroep. De brede zenders Radio 538 en Sky Radio waren bij deze cultuurpolitieke verdeling buiten boord gehouden en moesten op de kabel blijven voortploeteren. Er heette ook geen ruimte meer te zijn op de fm, en de verdeling zou tot 1997 zo blijven. Veronica had dus niet zoveel concurrentie in de ether.

Toch was al snel duidelijk dat er voor de doelgroepenzenders geen etherruimte zou zijn. Deze zenders zouden dus een aantal jaren verliesgevend op de kabel moeten starten, hopend op betere tijden. Daarom kwam er geen Nederlandstalige zender, of danszender of oldies-zender. Er waren in 1995 al twee klassieke zenders in de ether en dus ging de Concertzender daar zeker niet bij komen. De drie andere radioplannen kwamen wel in de ether maar niet zonder problemen. Voor VNR werd de 1395am overgekocht van Nieuws am, een zender die zelf nog niet was begonnen met uitzenden. Die in 1994 vrijgemaakte 1395am was echter een slecht te ontvangen en niet landelijke middengolfstek met drie uur storing in de avonduren. Kink fm kwam vanaf 1 oktober 1995 op de frequentie van rtl Rock Radio, waarna het marktaandeel van die zender wel drastisch daalde. En voor het vlaggenschip, HitRadio Veronica, vonden de onderhandelaars slechts een plekje op de middengolf. De ruisende ouderwetse am was echter een dramatische plek voor een hitzender bedoeld voor jonge luisteraars.

De radioproblemen van Veronica

Veronica heeft altijd hoog opgegeven over radio. Radio zou altijd het belangrijkste medium zijn en blijven. Hoe heeft het dan kunnen gebeuren dat bij de commerciële start van Veronica in september 1995 er zo veel ongunstige startcondities te verwerken waren? Een reconstructie van de aanloopproblemen in radioland, die Veronica nooit meer te boven zou komen…

Natuurlijk valt de koop van een middengolffrequentie voor HitRadio Veronica het meest op als merkwaardige daad. De koop wordt begin 1995 gesloten door jurist Willem van der Meer de Walcheren. Van der Meer de Walcheren legt uit: ‘Het was een goede deal. Veronica had een etherfrequentie nodig en Holland fm was te koop. De overheid had aangegeven dat er op korte termijn weer etherfrequenties verdeeld zouden worden en dat zenders die al een frequentie hadden, dan een streepje voor zouden hebben.’ Maar radiobazen Allard Berends en Unico Glorie waren onaangenaam verrast toen ze van de deal hoorden. Unico Glorie: ‘Voorjaar 1995, op een maandagochtend, riep Willem van der Meer Allard en mij bij zich. Willem is helemaal opgewonden. Hij zegt: ‘We hebben gisteren een uitputtende bespreking gehad op het hoofdkantoor van Endemol in Laren. We gaan samen met Endemol een radiozender kopen, Holland fm. We hebben er ook een boot bij, dat is leuk voor de nostalgie van Veronica.’ Hij bleek niet te weten dat Holland fm op de am uitzond. Willem wist ook niet dat er een format-restrictie was van vijftig procent Hollands product! Het bleek echt waar te zijn, we hadden een middengolfzender gekocht, voor zeventien miljoen gulden! Dus ik zeg: ‘Wat heb je nou gedaan, Willem?’ En hij zegt: ‘Ik begrijp wat je zegt. Het wordt even moeilijk. Maar Holland fm zit wel in een rechtszaak met de overheid. Een paar maanden procederen en we hebben gewoon een fm-zender.’ Die gedachte was niet verkeerd. Als Veronica die rechtszaak zou doorzetten…’

Holland fm was geen groot succes omdat directe concurrent Radio Noordzee Nationaal op de fm wél succesvol kon zijn. Daar konden de eigenaren weinig aan doen, het was de overheid geweest die in 1994 de voorkeur had gegeven aan Radio Noordzee. Nu was Holland fm op de middengolf gedoemd roemloos te moeten sterven. Maar het was een geluk bij een ongeluk dat Veronica op zoek was naar etherruimte en Willem van der Meer de Walcheren interesse had voor de am-frequenties. John de Mol had de hand in de verkoop van Holland fm. Hij bewees met de koop zijn vrienden Tony Berk en Willem van Kooten een goede dienst. Die waren medeaandeelhouder van Holland fm en cashten flink voor een eigenlijk waardeloze zender. Gerro Vonk was medefinancier en zakelijk directeur van Holland fm en werd door de verkoop aan Endemol & Veronica miljonair.

Gerro Vonk kijkt terug op de koop van Holland fm door Veronica: ‘Wij hadden een paar jaar ervoor van een scheepshandelaar een oude boot gekocht en die helemaal in de jaren-zestig/zeventig-stijl laten opknappen, in Veronica-stijl zeg maar. We hebben er een half museum van gemaakt. Daarvandaan zonden onze programmamakers, zoals Krijn Torringa en Eddy Becker, hun Nederlandstalige programma’s uit. Ik kan me niet aan de gedachte onttrekken dat die boot indruk maakte op de kopers van Veronica. Daarnaast waren wij één van de weinige partijen met een etherfrequentie. Er waren toen maar twee commerciële fm- en drie am-zenders in de lucht. Een middengolffrequentie voor HitRadio Veronica was eigenlijk niks, maar omdat de concurrenten in 1994 bij de verdeling geen frequentie hadden gekregen, kon Veronica in ieder geval tot de volgende verdeling in 1997 een hoop luisteraars weghouden bij Sky Radio en Radio 538. Bovendien zou je een streepje voor hebben bij een volgende verdeling als je al in het bezit was van een frequentie, dat werd zo gezegd. Daarnaast hadden wij een vergunning waarin we niet zo streng gehouden werden aan de toezegging dat er alleen Nederlands product gedraaid moest worden. Eerst wilden we het nog samen doen, waarbij Veronica voor een derde zou deelnemen en veel reclame voor het radiostation op tv zou maken. Maar de Ledenraad wilde het station voor de volle honderd procent hebben.

‘Op zich was die deal dus helemaal niet zo slecht voor Veronica. Ze hebben alleen de fout gemaakt de rechtszaak tegen de overheid stop te zetten. Holland fm had een zaak aangespannen omdat we de verdelingscriteria van etherfrequenties onjuist vonden. Radio Noordzee was daarbij aanvechtbaar bevooroordeeld. Onze rechtszaak werd samengevoegd met die van Sky Radio en Radio 538. Het zag er wel naar uit dat daar nog wat uit zou komen. Veronica heeft die zaak bewust laten verlopen. Ze zeiden toen: ‘We willen een goede verhouding met Harry Kramer en de overheid. Onze tv-belangen zijn belangrijker dan onze radiobelangen.’ Sky en 538 zijn wel doorgegaan met de zaak, en vier maanden later kwam er een uitspraak waarna ze allebei een fm-frequentie kregen en Veronica dus niet. Daardoor was een heel stuk van de waarde van de overname van Holland fm verloren gegaan. Vanaf het moment dat Sky en 538 de etherfrequenties hebben gekregen heeft HitRadio Veronica het toch heel moeilijk gekregen.

‘HitRadio Veronica heeft nog twee jaar via de antennes op de boot van Holland fm uitgezonden. Die boot heeft uiteindelijk anderhalf miljoen gulden gekost, dus zo’n investering leg je niet zomaar na één jaar apart. Alleen wilde Veronica van het imago van de boot af, dus werd er niet over gesproken. HitRadio Veronica heeft nog een halfjaar vijftig procent Nederlands product uitgezonden, weliswaar meestal ’s avonds en ’s nachts. Die verplichting hadden ze best kunnen aanvechten, maar ze wilden gewoon geen rechtszaak met de overheid.’ Waarmee Gerro Vonk treffend de cultuuromslag aangeeft van de club die alle vorige veranderingen bij Veronica via de rechter had bevochten en gewonnen. Unico Glorie: ‘Jeroen van Inkel had de rechtszaak tegen de staat bewust laten verlopen. Hij wilde het netjes doen, met alle gevolgen van dien. Dat werd een grote puinhoop!’

Nog voordat HitRadio Veronica op de middengolf moest starten, werd de miskoop van die frequentie dus pijnlijk duidelijk. Voorjaar 1995 gaf de rechter de nog wel procederende Sky Radio en Radio 538 gelijk in hun bewering dat de frequentieverdeling ten onrechte op onduidelijke cultuurpolitieke gronden had plaatsgevonden. Lex Harding en Ton Lathouwers hadden bij de overheid aangetoond dat er twee grote ongebruikte fm-pakketten vrij te maken waren. Dus het excuus dat er geen ruimte zou zijn, was er ook niet meer. En zo kon er die zomer door Sky Radio op de 100.7 fm begonnen worden en was ook Radio 538 in grote delen van het land kraakhelder op de autoradio te ontvangen. Plots bleek de aankoop van dat middengolfpakketje voor HitRadio een miskoop van je welste.

D-day voor tv!

Naast het warmlopen op HitRadio had in de weken voor de start ook op de frequentie van de nieuwe tv-zender een spetterend en overtuigend promotiefilmpje gedraaid. Daar knalde het zelfvertrouwen van af. De bulderende stem van Alfred Lagarde had de dagen tot het grote aftellen overtuigend ingeluid. Donderdag 31 augustus 1995 is het zover. Weer was de 31e augustus een historische dag voor Veronica. Gevoel voor traditie kan de club niet ontzegd worden. Alleen, wie wist nog waar het aan refereerde? De enige oudgediende die na die 21 jaren in het bestel nog steeds bij Veronica werkte was Adje Bouman. Al zijn vrienden van de boot waren vertrokken en mensen die altijd commercieel hadden willen gaan, werkten er niet meer. Op het Laapersveld is die avond het voltallige personeel met aanhang aanwezig om te vieren dat hun cluppie het bestel verlaat en weer terug was waar het 21 jaar eerder niet meer had mogen verblijven: in de vrije markt. Het was een overwinning van een nieuwe lichting die niet wist waar ze aan begon. Maar die er wel buitengewoon veel vertrouwen in had, zonder dat daar veel aanleiding voor was.

Op 31 augustus zendt Veronica op Nederland 2 haar laatste programma’s in het publieke bestel uit. Daaronder de documentaire Veronica Vaarwel, gemaakt door oud-Veronicaan Leo van der Goot. Het is een verrassend eerlijke documentaire waarin helemaal niet geschreeuwd wordt dat Veronica het gaat maken. Mediakenners en reclamestrategen mogen er openlijk hun twijfels over de commerciële toekomst van Veronica uiten. Er wordt vooral getwijfeld of Veronica nog wel een jonge groep Nederlanders zou vertegenwoordigen. Zijn die dagen niet voorbij? Kan Veronica in een commerciële omgeving wel voor jongeren programmeren? En eigenwijs zijn? Staat het merk Veronica nog wel ergens voor? Het is de laatste maal dat Veronica in haar eigen zendtijd zo eerlijk is over zichzelf. Na deze introverte vertwijfeling volgt de vijf jaar oude speelfilm Total Recall, met krachtpatser Arnold Schwarzenegger. De film wordt halverwege afgebroken en houdt vijf minuten voor twaalven op. Alfred Lagarde brult: ‘Met het vertrek van Veronica verdwijnen de laatste jonge honden uit het nest! En dat spijt me voor de publieke omroep!’ Zo wordt er gerefereerd aan Outs laatste woorden vanaf de boot in 1974. Out zelf is not amused dat de achterblijvers bij zijn Veronica zijn woorden parafraseren. Hij zegt daarover: ‘Als ze het nou nog meenden, maar het werd uitgesproken alsof het een leuke grap was!’ Nederland 2 dooft die avond uit als een nachtkaarsje met een vijf minuten durend Journaal en daarna het Nieuws voor Doven. Op het commerciële Veronica start ondertussen vuurwerk en wordt de finale van de film Total Recall vertoond. Een kleine anticlimax dat er niet gelijk meer te zien was...

Overigens was sbs6 drie dagen eerder, op 28 augustus 1995, al begonnen met uitzenden. De kabelmaatschappijen, die eerder moeiteloos Veronica aan hun pakket hadden toegevoegd, riepen weer eens dat er geen ruimte was voor meer zenders. Dat was bij de komst van Véronique en rtl5 ook al geroepen. Voor sbs6 zou al helemaal geen plek zijn. Maar door onder andere nationaal voetbal in de begindagen te programmeren, was dit schaarste-euvel op miraculeuze wijze binnen een paar weken op vrijwel alle kabelnetten opgelost.

SBS zou al snel een geduchte concurrent blijken voor Veronica. Een keiharde Ob-6-sie schreeuwde Veronica uit op plekje 6 van de afstandsbediening. Het veel minder bekende sbs6 had die 6 in de naam al geclaimd, maar het zou nog vele jaren duren voordat ze die toets in een meerderheid van de gezinnen zou veroveren. Het vertrouwen en de gewenning rondom de merknaam Veronica was groter en dus kwam die zender op plekje 6. Bart in ’t Hout van het toenmalige SBS: ‘Bij het lanceren van Veronica ging iedereen de tv voor de nieuwe zenders herprogrammeren. Dat doen ze maar één keer, dus moesten we gebruikmaken van het moment van de lancering van Veronica.’ Fons van Westerloo toen: ‘En die 6 in onze naam hielden we. Ons reclamebureau kwam al met een campagne met de naam tv7.

Wij zeiden: Als we nu weglopen voor Veronica hebben we bij voorbaat verloren. Dan weet iedereen dat we laffe klootzakken zijn die bij de eerste concurrentie wegloopt.’ De programma’s als Hart van Nederland en mensen als Wendy van Dijk en vroegere Veronica-ster Robert ten Brink zouden van SBS een brede familiezender maken. Daarmee won de onbekende concurrent uiteindelijk de strijd met Veronica om die zesde plek.

Daarnaast wisten programmabazen Fons van Westerloo en Bart in ’t Hout op sbs6 het gedachtegoed en de mannelijke doelgroep van Veronica goed over te nemen. Net als op rtl5 gingen Fons en Bart veel harde series, reality-tv en seks inzetten om van sbs6 ook een succes te maken. En ze programmeerden opvallend veel Veronica-achtige programma’s. Ze zouden het jaar erop daarmee een relevant deel van de ‘typische’ Veronica-kijker veroveren. Dat was nu concurrentie waar ze bij Veronica lang niet meer aan gewend waren.

Veronica zou aan de start van dit commerciële avontuur een spaarpot hebben van honderd miljoen gulden. Het Magazine bracht jaarlijks achttien miljoen winst en dat zou daarmee het enige winstgevende onderdeel van het hele bedrijf worden. Daarmee nam het belang van het Magazine nog verder toe, want het zou in het commerciële circuit een nog veel belangrijker inkomstenbron zijn. De tv en radio brachten namelijk alleen aanloopverliezen binnen. Omdat Veronica onderdeel was van de hmg werden die aanloopverliezen gedeeld door alle deelnemende partijen, dus ook clt en vnu en in eerste instantie Endemol. De winsten van het Magazine kwamen ten goede van de Vereniging Veronica. Mede daarom zou Veronica altijd blijven denken dat ze het eigenlijk toch wel zelf zouden kunnen, een zelfstandig mediabedrijf zijn. Een overtuiging die nog tot veel hoogmoed zou leiden…

Jeroen Kijk in de Vegte:

‘De laatste dag dat Veronica publieke omroep was, stond de hele kantine vol met kleine groene legertasjes. De Evangelische Omroep had voor iedere medewerker van Veronica een overlevingspakket in de commerciële wereld gemaakt. Het was heel schattig. Met eeuwig houdbare koekjes, instant bami en natuurlijk een bijbel om te overleven. De eo was de enige publieke omroep die nog iets gedaan heeft om Veronica succes te wensen. Er zat een brief bij van dominee Van der Veer. Hij schreef zoiets als: ‘We hebben een dubbel gevoel, want we hebben ook op gespannen voet geleefd, maar we willen jullie toch succes wensen.’ Toen heeft JoopDaalmeijeralsdank daarvoor aan de eo een heel exclusieve oude versie van de Statenbijbel cadeau gedaan. Dat verder niemand van zich liet horen, vond ik echt ontluisterend. Ik dacht: Hoeveel heeft Veronica niet gedaan voor de publieke omroep en hoe ondankbaar wordt het er nu uitgeschopt door de andere omroepen? Zo gaat het nu nog steeds bij de publieke omroep. Iedereen haat elkaar, wat een verschrikkelijke organisatie is dat eigenlijk.