Dit is een hoofdstuk uit het inmiddels niet meer te verkrijgen boek over de opkomst van commerciële omroep in Nederland en wordt als naslagwerk gekoesterd als het gaat over de periode 1985-1996 in de Nederlandse omroepgeschiedenis. Lees hier het verhaal wat de tv- en radiodirecteur van Veronica eind 1996 moest houden. Unico Glorie, nu vooral bekend vanwege zijn rol binnen de Entertainment Group van Marco Borsato, was nog de upcoming man op het Laapersveld, waar hij de harde realiteit van het commercieel zijn van Veronica financieel in het gareel moest zien te krijgen. Unico was een half jaar ook Arjan´s baasje geweest, toen Arjan als dj van Kink FM ook dagelijks op dat Laapersveld binnen mocht stappen. Maar hij kent zijn rol en houdt tijdens dit gesprek met de cassetterecorder aan zich meer op de vlakte. Toch is hij over het dan nog lopende Call-tv iets te eerlijk. Daar wil hij later op terugkomen, maar dan is bovenstaande versie al naar de drukker.
"Ik denk dat het conglomeraat tussen RTL en Veronica goed werkt. Voor Veronica is het zeker niet slecht, en we sneeuwen zeker niet onder."
Unico Glorie komt niet van zee, maar heeft wel bij een illegale zender gewerkt, het Amsterdamse Extra 108. In Amsterdam leert hij ook Ton Lathouwers, Erik de Zwart en Jeroen Soer kennen. De jonge carrièremaker in het Hilversumse stapt in 1986 aan boord bij Veronica, alwaar Glorie het legendarische radioprogramma 'Curry & Van Inkel' gaat produceren. Tien jaar later moet hij de redder zijn van het wat stuurloos ronddobberende commerciële Veronica, want hij wordt zowel radio- als televisiedirecteur. Onder zijn hoede verdwijnen journalistieke programma's als 'Nieuwslijn' en (Pieter Jan) 'Hagens' van de buis, en wordt de hand flink op de knip gehouden. Glorie moet alle zeilen bijzetten om de overenthousiaste en iets te zelfverzekerde start van het commerciële Veronica bij te sturen. De vlag moet weer in de mast, een jaar na de start moet Veronica weer afstevenen op hoge kijkcijfers en rendabel zijn. Naast televisie heeft Glorie ook HitRadio Veronica en Kink FM in zijn portefeuille. Daar moeten goede etherfrequenties in de loop van 1997 de uitkomst bieden.
"Toen ik voor het eerste met radio in aanraking kwam, wilde ik al voor Veronica werken. Dat was op radiogebied toch wel de trendsetter in Nederland. In 1986 lukte het dan, mede dankzij Jeroen van Inkel, die mij een stuk met de lobby hielp. Lex Harding nam me voor één dag in de week aan, om de productie te doen voor 'Curry & Van Inkel'. Dat werden twee dagen, drie dagen, en op een gegeven moment was ik de hele week aan de slag bij Veronica. Ik wist dat ik daar wilde komen werken, daar vecht je dan voor en dan kom je er ook. Daar wil ik mee bezig zijn, en dus zet je door. Erik de Zwart, Ruud Hendriks, Ton Lathouwers, Jeroen Soer, dat zijn toch ook allemaal doorzetters.
De voorgeschiedenis
Ook ik heb mijn roots in de illegaliteit zitten. Een fantastische tijd, lokaal commerciële radio in Amsterdam. Dat kwam in 1979 allemaal bij elkaar bij Extra 108, een prachtig initiatief waar we veel lol hebben gehad. De charme van die illegaliteit was dat alles kon. Je deed alles op gevoel. Er was geen enkele studie of onderzoek gedaan naar de manier van radiomaken zoals wij dat deden. We pikten her en der wat ideeën. Je had een Amerikaans bandje gehoord, er gebeurde in Hilversum allerlei dingen, je baseerde op je eigen gedachten een radiostation met veel populaire muziek. Met dj's die zichzelf heel erg goed vonden, inclusief mijzelf, maar eigenlijk heel erg slecht waren. We maakten een radioprogramma, vierentwintig uur de klok rond. En wat bleek? Dat sloeg aan bij het publiek. Want je kwam in Amsterdam in snackbars, in supermarkten, kiosken, taxi's, de horeca, en daar hoorde je je eigen radiostation. Dat gaf een bepaalde voldoening. Het publiek kende het station ook, er werd soms over gesproken, men luisterde ernaar. Daarnaast was de vrijheid die je had uniek. Je zette ergens op een dak een zender neer, dat koos je zelf uit, je bepaalde zelf waar de studio was, je bepaalde met een aantal mensen wie er bij die zender mochten werken. Het was de vrijheid die het uniek maakte voor een aantal jaren.
Totdat de overheid, terecht, ging optreden. Er was een enorm illegaal geldcircuit rondom die zenders gaande. En bovendien stoorde de zender. Illegale zenders storen altijd, ook al zegt men dat dat niet zo is. De overheid moest daar iets aan doen. Gelukkig kwam al snel de mogelijkheid om op legale basis verder te gaan doordat er wat lokale licenties voor het kabelnet werden gegeven. Dat vervolg heette WAPS, een dansstation wat behoorlijk populair werd in de hoofdstad. Na een aantal jaren werden die kabelfrequenties omgezet in lokale FM-zenders. Toen we die FM-zender kregen, besloten we het dansformat aan te passen en om te zetten in een populairder format. Dat werd weer Extra 108, en dat werd weer een succes. Op het hoogtepunt van het succes was daar de zendgemachtigde Salto, die in een deal met De Telegraaf de licentie voor muziekradio in de ether richting Telegraaf schoof. En daarmee was het afgelopen voor Extra 108.
Het hoofdstuk Amsterdam heb ik zo erg leuk gevonden, maar het is nooit helemaal afgemaakt. Als illegale zender is Extra 108 in de kiem gesmoord, en toen we legaal weer succesvol waren heeft de overheid ons de zender afgenomen. Daardoor wil ik over een aantal jaren wel terug naar een veel kleinschaliger omroepbedrijf, het liefst terug in Amsterdam bij een legaal, lokaal commercieel radiostation. In een veel kleinere, overzichtelijke organisatie. Uiteindelijk zie ik mij op lokaal niveau tot een soort slot komen. Maar het hoofdstuk Veronica is ook nog lang niet af. Ik wil eerst op landelijk niveau een aantal succesvolle dingen doen.
De schijnbewegingen I (Véronique)
Veronica is niet te laat commercieel geworden. Er is binnen dit bedrijf natuurlijk altijd gedacht over commercieel gaan, dat zit in de geschiedenis van Veronica verweven. Maar de eerste concrete flirt uit 1989 met het Véronique avontuur heeft deze omroep toch niet bepaald veel goed gedaan. We hebben een zendtijdverbod gekregen, we zijn financiële bijdrages misgelopen, de verhouding naar de andere omroepen was behoorlijk geschaad. Lex Harding, Rob Out, Peter de Jager en anderen hebben met Véronique nogal wat risico's genomen die het voortbestaan van dit bedrijf in de waagschaal gesteld hebben. Ze hebben veel goeds gedaan voor Veronica, vooruitstrevend werk wat ik ook heel erg waardeer. Maar de manier waarop ze geprobeerd hebben de gang naar de commercie voor te bereiden had misschien wel anders gekund. Misschien was het dan wel Veronica geweest die commercieel gegaan was, in plaats van RTL. Maar door het Véronique avontuur is er een hoop gezeur geweest. Er zijn een aantal dingen gebeurd die wettelijk gezien niet helemaal kunnen. Hoor wie het zegt, ha ha ha.
Het probleem was dat Harding & Co te snel de overstap van publiek bestel naar commercie wilde maken. Ze hebben geld van het publieke Veronica gebruikt voor de flirt met RTL, met medeweten van een groot deel van het toenmalige bestuur van het bedrijf zelf. Je ziet wat er gebeurd is, die mensen zijn er later allemaal uitgezet. Veronica was gewoon een publieke omroep, er lagen nog allerlei afspraken waardoor je niet zomaar uit het bestel kon stappen. Als je ziet hoeveel problemen er in 1995 uiteindelijk nog waren kun je je voorstellen dat het in 1989 nooit zomaar goed gegaan was. Ook intern, de infrastructuur en de mensen, dat zet je niet zomaar over. Bovendien, Veronica was toen in het publieke bestel geen kijkcijferkanon. Het was een sterk imago, een goed merk, maar het had nog niet de hoogst scorende programma's. Veronica kende sterke momentopnamen maar was nooit echt 'n sterke partij met een hoog marktaandeel. Je hebt ook gezien welke problemen Véronique in het begin heeft gehad. Het was een probleemstation met een slechte programmering. Het was in vorm en presentatie gewoon een slecht tv-station. Pas toen het RTL4 werd, en de hele stal van Van den Ende binnengehaald werd, kreeg het station een groot marktaandeel. Daarvoor was het niets.
De schijnbewegingen II (Radio 538)
Twee jaar later probeerde Lex Harding het weer, nu met de radio. Maar je kunt radio en tv niet loskoppelen als publieke omroep. Dat mag wettelijk gezien niet. Dus Radio Veronica zomaar uit de Veronica Omroep Organisatie halen, dat kon niet. Ik weet welke plannen Lex toen had, want ik werkte in die tijd een blauwe maandag voor Sky Radio. Op voorspraak van Lex was ik er hoofd muziek, en heb ik voor Sky een muziekbestand opgezet. En ik heb het databestand van Hitradio klaargemaakt, de voorloper van Radio 538. Maar ik begreep waarom Veronica toen zei dat het niet kon. Het bedrijf kreeg weer te maken met een commercieel initiatief naast haar publieke omroeptaken. Ze wilden geen tweede Véronique verhaal meemaken. Allard Berends werd op dat moment de nieuwe radiodirecteur bij Veronica, en die bood mij een passende functie aan. En toen ik hoorde wie hier kwamen werken, onder andere Rob Stenders zou teruggehaald worden, was het plaatje hier leuker dan daar. Ik ben er uiteindelijk drie maanden uit geweest.
Het kabelstation Radio 538 heeft jaren moeizaam gelopen. Als ze die FM-etherfrequentie niet hadden gekregen hadden ze de tent kunnen sluiten. Dat is wel duidelijk. Lex had wat dat betreft een vooruitziende blik en een hoop geluk. Want de afgelopen drie jaar op de kabel waren toch verschrikkelijk voor die jongens. Dat weet ook iedereen. Maar nu hebben ze een voorsprong op HitRadio Veronica. Natuurlijk is dat een probleem voor ons. Maar wat was er gebeurd als ze die FM-frequentie niet hadden gekregen? Dan hadden wij misschien met die middengolffrequentie een beter marktaandeel en waren we een veel grotere partij dan dat we nu zijn. Het is in Bussum bij Radio 538 ook net één grote kopieermachine die daar de hele dag staat te draaien. Dat is op zich heel kwalijk, dat ze met niets nieuws komen. Ze bewandelen wel erg de platgetreden paden. Alles wat nieuw is hebben ze hier al een keer gehoord. Wij hebben een Top 100 aller tijden, zij dus ook, wij doen een dance event, Radio 538 ook. Maar de hele markt weet dat gelukkig.
De Veronica spirit
Met het vertrek van Erik de Zwart en Lex Harding naar Radio 538 zijn veel Veronica mensen ook vertrokken. Ze kunnen makkelijk zeggen dat de Veronica spirit in Bussum zit, en dat Veronica een ingeslapen club is. In ons tv-bedrijf was de spirit misschien wat zoek, omdat ze daar niet helemaal meer wisten welke richting ze op moesten. Maar zeker in het radiobedrijf zit nog de piratenspirit van 'we gaan ervoor'. Ik vind dat de radio nog echt de uitstraling heeft zoals dat moet zijn. Dat komt bij televisie ook weer terug, maar bij radio is het er nog. En dat zit niet in Bussum. En de manier waarop zij de luisteraars lastig vielen met hun distributieprobleem, zo zullen wij dat zeker niet doen. Ik ga mijn luisteraars daar niet mee vermoeien, die politieke strijd voeren wij hier wel. Het is een beetje 1974 met zijn allen op het Malieveld gaan staan, maar het is nu 1996. Doe via internet een hele interessante actie, dat is van deze tijd.
De uittocht
De periode binnen de publieke omroep ligt nog maar een korte tijd achter ons. We hebben er veel van geleerd, maar ook gezien hoe het niet moet. De beleidsmatige zaken die ik tegenkwam bij mijn werk voor Radio 2 en Radio 3 grenzen echt aan het ongelofelijke. De onderwerpen die daar besproken werden, dat kom je werkelijk nergens ter wereld tegen. Ik kan me niet voorstellen dat er ergens een bedrijf zo wordt gemanaged. Dat houdt geen bedrijf vol. Dat zie je ook aan Radio 3. We zijn er een jaar weg, maar ik hoor dat de vergaderingen nog steeds hetzelfde zijn. Als je ziet hoe Radio 3 op dit moment terugzakt in luisteraandeel! Bij een normaal bedrijf zouden de managers zich grote zorgen gaan maken, en die zouden een nieuwe visie uitstippelen, een nieuw beleid om die teloorgang tegen te gaan. Maar er gebeurt niets. En het marktaandeel loopt 2 procent per maand achteruit! In een normaal bedrijf zou de verantwoordelijke persoon daarvoor allang op het matje geroepen zijn bij haar of zijn aandeelhouders!
Het overleven I (Holland FM/ HitRadio Veronica)
Natuurlijk hebben we last van zenders als Sky en Radio 538 op de FM. Dat zijn twee grote FM-concurrenten die bij de start van Veronica nog niet helemaal voorzien waren. We zagen het wel aankomen, maar dat ze door een gerechtelijke procedure alsnog FM-frequenties kregen had niemand kunnen voorspellen. Ook Erik de Zwart zelf niet. We zullen tot in 1997 moeten overleven met een inferieure distributie. Het is een bewerkelijke operatie en het is heel vervelend dat je daar geen hoge marktaandelen mee scoort. Maar we weten allemaal waar dat aan ligt, aan de verspreiding. Als in 1997 de frequenties opnieuw verdeeld worden, dan hopen we natuurlijk mee te doen. Nu moeten we vechten, wel een goed produkt neerzetten, en uiteindelijk overwinnen we wel. We wisten toen we met Veronica uit het publieke bestel stapten dat we met de radio een probleem zouden hebben. Voor HitRadio hebben we een oplossing gevonden door de AM-frequentie van Holland FM over te nemen. Dat was een noodoplossing, maar we moesten gewoon een aardse zender voor radioverspreiding hebben. HitRadio Veronica moet je ook in de auto kunnen horen, alleen op de kabel was niks. De mensen die op de middengolf naar Veronica luisteren zijn onze traditionele luisteraars die de uitstraling van het station waarderen. We programmeren wel iets safer dan Radio 538, want op de middengolf kun je bijvoorbeeld de nieuwe single van Paul Elstak niet lekker laten klinken. Dus kiezen we een muziekbeeld wat geschikt is voor middengolf-beluistering. Bij een nieuwe frequentieverdeling gaan we ons gelijk nog wel halen.
Het overleven II (Kink FM/ Concertzender)
We willen ook laten zien dat we willen investeren in het produkt radio. Veronica heeft een historie op radiogebied, en daarom zijn we ook met vier radiozenders van start gegaan. (HitRadio Veronica, Veronica NieuwsRadio, Kink FM en de Concertzender). De filosofie hierachter is om een zo breed mogelijk palet aan radiostations aan te kunnen bieden, waardoor we straks bij de race om de etherzenders kunnen laten zien dat het ons serieus is in de radiomarkt. Met Kink FM investeren we in een klein doelgroepenstation, omdat we zien dat dat we daar straks een specifieke markt mee gaan bereiken. We laten zien dat we geen platgetreden paden willen bewandelen, omdat Kink FM een gat vult in het radiospectrum dat nog niet ingevuld is. We durven met een specifiek op één doelgroep gesneden station te komen. En Kink FM is niet het enige station, want we hebben meer ideeën die gewoon uitgewerkt klaarliggen.
Het probleem is wel dat, als je nieuwe zenders opzet, je opnieuw aan kabelfrequenties moet zien te komen. Want iedereen kan tegenwoordig een radiostation beginnen, dat zag je aan Radio 121. Maar het duurt zeker twee jaar voordat je maximale kabeldekking hebt. Dat kan je je net niet veroorloven. Dus zoeken wij naar mogelijkheden om op een snellere manier op de kabel te komen. Dat kan door een overname, zoals met de Concertzender is gebeurd. De Concertzender wordt gesubsidieerd door de Veronica Vereniging. Dankzij veel vrijwilligers heb je niet al te veel hoge personeelskosten. Er zijn zes man in vaste dienst. Met een aantal giften en een beetje subsponsoring kan die zender het hoofd boven water houden. We zullen er niet veel geld mee verdienen, maar dat is minder belangrijk. De Concertzender valt onder de Veronica Vereniging. Daar zat Veronica NieuwsRadio ook, wat helaas is mislukt. Kink FM en HitRadio vallen onder de Holland Media Groep. En de HMG zenders hebben het moeilijk. Vooral HitRadio, omdat die een hoge begroting kent. Kink FM kost minder, maar ook daar moet geld bij. We moeten behoorlijk bezuinigen, maar dat geldt ook voor onze collega-stations. Ik vind het niet erg te bezuinigen, dat is het spannende van commerciële omroep.
De veiling
De nieuwe verdelingsronde van etherfrequenties in 1997 heeft de commerciële vakbroeders verenigd in de Vereniging van Commerciële Radiostations (VCR). Mede omdat we weten dat niemand beter wordt van het veilingsysteem. Het is nadelig voor de commerciële stations omdat de prijs heel erg opgedreven wordt, en omdat er een kans komt voor allerlei grote buitenlandse partijen om op de radiomarkt in Nederland te komen. Als het gaat om het hoogste bod kunnen wij natuurlijk ver gaan. Dan gaan Sky en Radio 10 ook ver, als het moet. Maar daar zijn we niet bij gebaat want dan drijf je kunstmatig de prijs op. En de kleine partijen moeten ook kans maken op een zender. Hopelijk gaat het systeem van de veiling op de helling. Misschien moet je in gradaties gaan veilen, zodat ook kleine partijen aan de beurt komen. Radio London, New Dance Radio, Kink FM, en ook de Concertzender. De VCR wil met alle partijen één front vormen naar de politiek. Want met alle respect hoor, maar in Den Haag is niet iedereen thuis in de materie. We hebben ideeën over hoe de problemen moeten worden opgelost waardoor alle commerciële partijen tevreden zijn. Met zijn allen overleven we wel, er is genoeg koek om van te eten.
Er zijn een aantal heel eenvoudige oplossingen te bedenken die de publieke omroep niet zo leuk zal vinden, maar die de boel redelijk in een stroomversnelling kunnen zetten. Laat Radio 1 het FM-H net maar inleveren, laat ze maar naar de AM 747 gaan. Veronica NieuwsRadio had goed op de 675 gekund, dan had je de informatiezenders op de middengolf, daar waar ze horen. Gesproken woord op de middengolf, kijk maar naar Amerika. Het FM-H net biedt ruimte aan dik 10 FM-zenders. Maak vervolgens een nieuwe schikking van alle zenders. Combineer zenders die je al hebt binnen commerciële radio, en alle partijen kunnen de komende jaren op de FM gaan uitzenden. In 1999 komt dan weer een nieuwe verdeling. Dan verlopen ook de concessies van de publieke omroepen. Laat iedereen zich in die tussentijd bewijzen, laat alle partijen overleven in de markt, maar wel met gelijke middelen. De groep van commerciële stations zijn het daar wel over eens, terwijl de publieke omroepen dat nog niet weten van elkaar. Ze maken nog steeds ruzie over allerlei dingen. Wij zijn het met elkaar eens om te komen tot een gelijkwaardige zenderverdeling in Nederland. Dit is het moment om de ongelijkheid te veranderen. Want de publieke omroep heeft nog steeds te veel zenders ten opzichte van de commerciële stations. Terwijl de commerciële radio een groter marktaandeel hebben, en dat met veel beperktere middelen. Er zijn nu een aantal prachtige radiostations in diverse formats die zo de markt op kunnen. Eventueel laat je de kleinere klassieke stations met elkaar samenwerken, en je laat Love Radio wat anders doen omdat Sky dat format al redelijk invult. Of de twee hitstations moeten gaan samenwerken, Radio 538 en Veronica, weet ik nog niet. Daar is toch wel wat veel voor gebeurd. Maar ik zie wel een aantal mogelijkheden om meer samen te gaan doen. Vooruitlopend op de uiteindelijke verdeling van 1999 denk ik dat dit het moment is om de radiomarkt gezond te maken.
Als het niet lukt om goede frequenties te krijgen voor onze radiozenders, moeten we ons ernstig beraden op de toekomst om te zien hoe we verder gaan. Misschien moeten we met een andere partij samenwerken, of fuseren. We kunnen niet wachten tot 1999. Want je spreekt gewoon over miljoenen verlies op jaarbasis. En bij aandeelhouders houdt het natuurlijk een keer op. Voor Veronica is radio zo belangrijk dat waarschijnlijk de Vereniging, één van de aandeelhouders van de HMG, een HitRadio wel aan de gang zal houden. Natuurlijk wordt het voor de andere zenders wat moeilijker om te overleven. Dat zou bij elk gezond bedrijf zo zijn. We voeren hier natuurlijk wel een normale bedrijfsvoering. Het is niet onze ambitie om tegen beter weten in zenders jarenlang in de lucht te houden. We zijn reëel genoeg om dat in te zien.
De publieken
De publieke radio hoeft wat mij betreft helemaal niet te marginaliseren. Er liggen nog genoeg taken voor de publieke omroep. Alleen zolang zij vergeet wat haar taken zijn, gaan andere commerciële partijen die taken invullen. Een zender als Kink FM had eigenlijk door de publieke omroep gedaan moeten worden. Die had nooit vanuit een commerciële zender gestart mogen worden. En er is nu ook New Dance Radio. Dat zijn alternatief en dans, taken die Radio 3 eigenlijk goed moet doen, maar die nu door de commercie gedaan worden. Dat maakt de lobby die Paul van der Lugt moet voeren voor zijn zender Radio 3 alsmaar moeilijker. Als de publieke omroep haar taak niet heel snel serieus neemt, wordt die taak steeds kleiner. Ze moeten zich nu gaan hergroeperen, goed gaan overleggen. Je kunt ook voor het grootste bereik gaan. Dan wordt je een kruising tussen Veronica en Radio 538, en dan kun je nog heel lang overleven. Het is tenslotte een publieke taak om zoveel mogelijk mensen te bedienen. Maar wil Radio 3 zich onderscheiden, dan zullen ze nu heel snel moeten komen met een initiatief zoals Kink FM. Ze moeten wel een keuze maken. Ze hoeven voor mij zeker niet in het kleinste gat in de markt te stappen. Ze mogen ook in het grootste gat, alleen ze moeten wel de concurrentie een gelijkwaardige kans geven. Als Radio 3 een goed hitstation wordt, dan is er nog steeds een bestaansrecht voor HitRadio Veronica, omdat we het toch anders doen. Maar geef ons dan wel die kans.
Bij een gelijke verhouding komt het puur op de creativiteit van de programmakers aan, hoe leuk je het programma maakt en hoeveel luisteraars je dan krijgt. Dan gaat het niet meer om de enorme budgetten die Radio 3 heeft. Wij zijn een commerciële partij die het meest recent met die budgetten gewerkt hebben. Toen ik verantwoordelijk was voor Radio 2 en Radio 3 binnen het publieke Veronica kreeg ik het geld ook niet op. Het programmatische budget krijg je niet op! Dan hadden we dure diskjockeys, dure evenementen, dure programma's vanaf lokatie, noem maar op. We vonden allemaal dat we dat moesten doen, dat hoorde bij de uitstraling van Veronica. We namen concerten op voor Countdown Café, midden in de nacht zonden we dat uit. Dat was te gek voor woorden, dat kan natuurlijk nergens. Het hele jaar door op lokatie 's nachts, en nog kwam het geld niet op. En dan maakte je de leukste radioprogramma's van Nederland. Dat het publieke bestel met publiek geld gefinancierd wordt vind ik prima, maar laat dan de STER-inkomsten weg. Die horen daar niet, het BBC model draait ook zuiver op publieke bijdragen. Laat de STER markt weg, en laat de commerciële radio van een veel grotere koek eten.
De werksfeer
De publieke omroepen onderscheiden zich ten opzichte van de commercie vooral door de hoeveelheid personeel die ze op elke afdeling hebben zitten. Dat is werkelijk niet te geloven! Veronica was een publieke omroep waar gelukkig al met heel weinig mensen gewerkt werd aan het produkt radio en tv. Wij waren de A-omroep met het minste personeel. Per 1 september 1995 is er een hoop veranderd voor al die mensen, omdat we nu serieuzer aan de gang moeten dan dat we eerst deden. Eerst waren we met een bepaalde vrijblijvendheid met bepaalde dingen bezig. Het is nu allemaal veel zakelijker geworden. We zullen moeten strijden. Opeens zijn marktaandelen heel belangrijk. Die waren vroeger ook wel belangrijk, maar als het tegenviel dan keken we volgende week wel weer, of volgende maand bij radio. Nu wordt er elke dag naar gekeken, en als het niet goed is wordt er gelijk gepraat over hoe het veranderd moet worden. Dat werkt op iedereen door, dat merk je. Er ontstaat een zekere druk op mensen. Je zal echt moeten presenteren nu, harder dan je al deed. Vroeger wilde je wel eens 's avonds werken om iets nog mooier te maken. Dan waren we met een klein clubje aan het overwerken, voor de gezelligheid. Een soort verlengstukje van je hobby wat dan je werk is geworden. Dan liep je om elf uur naar buiten, en dan waren we de enigen in het gebouw. Wanneer je hier nu komt dan zijn er zeven dagen in de week, dag en nacht, mensen in het pand. Dat ging van de ene op de andere dag. De kantine is zeven dagen in de week open. Er hangen altijd jassen aan de kapstok, altijd deuren open. Het bedrijf leeft, veel meer dan eerst.
De televisie
De hele Veronica operatie om alsnog commercieel te gaan is zeker niet onderschat, die is terdege voorbereid. Veronica televisie is in een drukke markt terechtgekomen. RTL had in 1989 natuurlijk een prachtige kans, want de tv-markt was leeg. Je had drie publieke zenders, en dat was het. RTL had alle kans om zich te oriënteren en zich te vestigen. Dat was in 1995 heel anders. Maar toch denk ik dat Veronica het eerste half jaar het niet slecht heeft gedaan. In de praktijk vallen er altijd een paar dingen tegen, die je niet hebt voorzien of die anders uitpakken. Niemand had verwacht dat er zomaar een paar concurrenten in de markt zouden komen. Toch waren ze er wel, SBS en de Arcade-zenders. De aanvankelijk hoger ingeschatte marktaandelen was een tegenvaller, daar hadden we meer van verwacht. Dat voorzitter Joop van der Reijden daarover zijn teleurstelling in de pers ventileert, is best te begrijpen. Hij is voorzitter van de Veronica Vereniging en aandeelhouder van de HMG, maar hij heeft niks te maken met de programmatische zaken. Als hij met een journalist spreekt over de programmering, dan kan hij namens Veronica roepen wat hij wil. Hij is altijd gewend geweest zich met de gang van zaken in dit gebouw te bemoeien, ook voor 1 september 1995. Dat vind ik goed, dat hij zich laat horen en zijn betrokkenheid toont. Hij mag zeggen dat hij niet tevreden is, dat ben ik nu ook nog niet.
De tegenvallers
Natuurlijk is de start van Veronica niet makkelijk geweest. Tot februari 1996 heb ik gewoon als kijker naar Veronica gekeken, en vond ik het niet slecht. Maar ik denk dat er nog veel meer uit te halen valt. Er valt nog heel wat weg te poetsen en te herstellen, want er zijn een aantal zaken niet goed gedaan in de beginperiode. Of dat nou komt door een onduidelijk beleid of omdat er een onduidelijke visie geprojecteerd is bij de start, daar wil ik vanaf wezen. Maar er moet iets veranderen. De uitstraling van Veronica is niet datgene wat ik vind dat het moet zijn. Het Veronica gevoel mis ik op televisie, het is mijn taak om vooral die underdogpositie van Veronica terug te brengen. Er zijn een aantal goede programma's voor de gemiddelde kijker, maar het straalt te weinig het Veronica gevoel uit. Misschien doen we te weinig met muziek, hebben we te weinig goede films? Zijn die glossy modellen wel Veronica? Doen we de promotie op de juiste manier? Wordt het Veronica blad er op tijd bij betrokken? Moeten we ons wel met tieten en explosies profileren? Ik denk dat we niet alleen een schreeuwende jongerenzender moeten zijn, maar ook met programma's voor een grotere doelgroep mogen komen. Daar schaam ik me absoluut niet voor, het is toch mooi als veel mensen naar je programma's kijken? In september 1996 moeten we doorstoten naar een respectabel marktaandeel. Ik zie dat als een nieuwe uitdaging. Voor Veronica televisie zit nog ruimte in de markt. Dat zal niet makkelijk zijn. We zullen moeten zoeken naar een aantal nieuwe ingangen om Veronica nog succesvoller te maken dan het nu al is.
De programmatische kant is niet zozeer mijn takenpakket, maar ik pleit wel voor goede, inhoudelijke programma's. Want een presentator met een format neerzetten op tv, wat vandaag de dag toch heel vaak gebeurt, dat is het ook niet meer. Inhoudelijk kan het allemaal wat sterker. Niet dat we een gezapige omroep moeten worden, maar er kan nog veel verbeterd worden. Tegenwoordig worden er bij producenten, en in huis bij de omroepen, heel snel maar wat programma's in elkaar gespijkerd. Daar kijk ik dan naar en dan denk ik dat het eigenlijk te goedkoop voor woorden is wat ik dan zie. Dat stoort mezelf heel erg. Als je soaps uitzendt best, maar kijk ook naar de inhoud, en hoe ze worden geschreven, en voor welke doelgroep. Soms kijk ik naar een soap en denk ik: "Jullie denken zeker dat ik gek ben of zoiets?" Er wordt vaak op zo'n kinderlijke manier toneel gespeeld. Wie wil je hier nou mee blij maken? Ik denk dat er in die markt toch meer eer te halen valt. Er worden hele slechte produkten gemaakt, maar gelukkig ook een paar goede.
Call-tv, met alle respect, vind ik ook niet zo sterk. Het mist uitstraling en is inhoudelijk niet bijzonder. En uiteindelijk is het ook allemaal niet zo netjes met zo'n 06-nummer. We zijn wel een commercieel bedrijf, maar voor je kijkers die je klanten zijn, moet je toch respect hebben. Geld verdienen is geen schande, maar bied dan wel iets leuks voor je geld. Je maakt een produkt om die mensen te amuseren. Je probeert zoveel mogelijk mensen aan je te binden, want met hoge kijkcijfers kun je inkomsten genereren. Naar Call-tv kijken en bellen wel wat mensen, maar dat zijn volgens mij notoire spelletjes spelers of mensen die niks anders te doen hebben. Op langere termijn is Call-tv schadelijk voor je imago en de uitstraling van de zender. Als ik zie hoeveel erover is geschreven in alle kranten, tot aan De Volkskrant toe. Dat is niet echt het beste wat we hadden kunnen bedenken. Maar die kritiek heb ik me aangetrokken. Als ik het dan toch op de zender heb dan moet ik me er als Veronica voor inzetten en er loyaal aan meewerken. Er wordt hard gewerkt om van Call-tv uiteindelijk een passend produkt te maken.
Nieuwslijn was inhoudelijk wel sterk maar moest toch wijken. Daar kunnen de mensen van Nieuwslijn niks aan doen. Maar is Veronica wel de zender om nieuws uit te zenden? Als mensen nieuws willen kijken komen ze niet naar Veronica. Dan kijken ze naar het 8 uur Journaal, of naar Nova, of het RTL-Nieuws om half acht, wat ook heel erg goed is. Laat in de avond een nieuwsflits op Veronica, dat zou nog kunnen. Tenminste, als je het simpel houdt en eenvoudig brengt, zodat het niet zoveel kost als het nu doet. Maar na een maand als tv-hoofd binnen dit bedrijf heb ik moeten constateren dat Nieuwslijn nergens paste. In de vooravond niet, want dan schaad je de opbouw van die vooravond. Ook niet om acht uur, want dan is er overal al nieuws. Kortom, het past niet bij Veronica. We moesten dus stoppen, en dat was heel hard voor die afdeling. De 42 mensen op die afdeling zitten nu grotendeels bij RTL5 Nieuws & Weer. De HMG durft daar toch een nieuwszender neer te zetten, waar niemand dat verder durft te doen. Iedereen is bang voor het enorme financiële verlies.
De VMG/HMG
De samensmelting met RTL was logisch. Alle mediabedrijven van nu zijn allianties, Arcade met TMF en TV10, De Telegraaf met SBS, en VNU/RTL met Veronica. Ik denk dat het een goed conglomeraat is. Het is niet altijd even makkelijk en eenvoudig om dat intern bij elkaar te krijgen. Het zijn twee verschillende culturen, met andere denkwijzen. Maar RTL heeft wel weer heel veel ervaring op de commerciële tv-markt in Nederland, waar wij een hoop aan hebben. Voor Veronica is het zeker niet slecht en we sneeuwen zeker niet onder. We hebben een prachtige aandelenverhouding binnen het bedrijf. Waar RTL aandeelhouder bij ons is zijn wij het aan de andere kant. Gaat het met RTL goed, gaat het met ons goed, en andersom. We helpen elkaar. De samenwerking met Endemol was ons niet gegund. Toen Veronica commercieel ging, en met Endemol de Veronica Media Groep vormde had ik daar een heel goed gevoel over. Endemol is een hele professionele organisatie die terdege kennis heeft van programma's en van het tv vak. Veel mensen roepen dat het plat amusement is voor bloemetjesjurken en kinderen. Maar ik denk dat Van den Ende voldoende bewezen heeft ook hele andere programma's te kunnen maken. Ze kunnen gewoon goed inspelen op de behoeften van het Nederlandse volk en daar is niks mee. Daar worden ze op afgerekend in negatieve zin. Nu zijn we afnemer van programma's bij Endemol, dus hebben we op zakelijke basis met elkaar te maken.
De concurrentie
Het oude RTL5 haalde tot aan het eind 6 tot 8 procent marktaandeel per avond. Dat is ongelofelijk. Ik ben blij dat wij vanaf september een aantal leuke programma's van hen konden overnemen. Maar we onderschatten ook de concurrentie om ons heen niet. Want wij kunnen een leuke programmering bedenken, maar SBS kan dat ook. Waar voor radio een kopieerapparaat in Bussum staat, heb ik voor de tv soms wel eens het idee dat die in Amsterdam staat. SBS wil in alles heel erg lijken op Veronica. Ze investeren nu heel veel geld in hun programmering. Het is niet een zender die verdient, het is een zender waarin geïnvesteerd wordt in marktaandeel. Dat is voor de kijker alleen maar verwarrend, denk ik. De kijker is er niet bij gebaat op dit moment. Er is teveel versnippering van een aantal programma's op een aantal zenders, en geen van die zenders is helemaal perfect. Dat is zonde. Sport 7 gaat ook inventieve dingen doen. Onderschat op de jongerenmarkt The Music Factory zeker niet op dit moment. We zullen nog heel alert moeten blijven."
(c) Arjan Snijders